Henryk Pruchniewski- kolekcjoner, numizmatyk, regionalista, pasjonat, z zamiłowania historyk

Pochodzenie

Henryk Pruchniewski urodził się 14 stycznia 1934 roku w Mosinie. Ojciec, Leon Pruchniewski, był stolarzem. Matka, Anastazja z domu Piechocka, zajmowała się domem. Rodzina Pruchniewskich mieszkała w Mosinie przy ulicy Stefanowicza. Henryk Pruchniewski ma siostrę Martę, ur. w 1939 roku i brata Stefana, ur. w 1946 roku.

Dzieciństwo

Dzieciństwo Henryka Pruchniewskiego w dużej części przypadło na trudne czasy wojny. Rodzice dbali o to, aby przekazać dzieciom tradycyjne wartości, takie jak uczciwość, prawda, poszanowanie dla pracy. W tym trudnym czasie ważne było zachowanie polskości i patriotyzm. Matka w niedzielne popołudnia czytała małemu Henrykowi i innym dzieciom z kamienicy książki. Szczególny wpływ na jego późniejsze zainteresowania miały książki „Za króla Stefana” i „Napoleon pod Lipskiem”. Jedno z wydarzeń z dzieciństwa wpłynęło także na numizmatyczne zainteresowania Henryka Pruchniewskiego, który po wojnie, znalazł na strychu w zakamarkach domu, dwie puszki z monetami i banknotami. Na banknocie z 1932 roku widniał portret księcia Józefa Poniatowskiego, któremu Henryk Pruchniewski poświęcił znaczną część swoich kolekcji.

Rodzina

W 1960 roku Henryk Pruchniewski wstąpił w związek małżeński z Aleksandrą, z domu Szeszuła. Żona Aleksandra, z wykształcenia mgr bibliotekoznawstwa, w latach 1958-70 oraz 1978-2008 była dyrektorem Biblioteki Publicznej w Mosinie. Żona podziela zainteresowania męża. Część kolekcji prezentowanych na imprezie „Szeroko na Wąskiej” jest wspólnym dziełem Państwa Pruchniewskich, np. kolekcja patriotycznych telegramów, wystawa ekslibrysów, czy stary Poznań na kartach pocztowych. Syn Państwa Pruchniewskich, Marek, z wykształcenia ekonomista jest znanym i cenionym dramaturgiem. Jest także autorem sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych, takich jak: „Kontrym”, „Dwa Teatry”, „Łucja i jej dzieci”, „Armia”, „Historia noża”, „Pielgrzymi”, „Wesołe miasteczko – prawie bajka”. W 2015 roku sztuka Marka Pruchniewskiego „Ciało moje” zwyciężyła w konkursie zamkniętym na utwór dramatyczny dla Teatru TV zorganizowanego przez Telewizję Polską oraz „Stowarzyszenie Autorów ZAiKS” z okazji 250-lecia Teatru Narodowego i teatru publicznego w Polsce. Synowa, z wykształcenia psycholog, pracuje w Szkolnym Ośrodku Wychowawczym w Mosinie. Henryk Pruchniewski mieszka z żoną w Mosinie przy ulicy Sowinieckiej. W wolnym czasie Państwo Pruchniewscy przebywają u syna, który mieszka wraz z żoną w Krosinku, nieopodal Wielkopolskiego Parku Narodowego. Większość wolnego czasu Henryk Pruchniewski przeznacza na poszukiwanie nowych eksponatów do swoich kolekcji. Ponadto jest zapalonym wędkarzem.

Edukacja

Naukę rozpoczął w 1946 roku w siedmioklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Mosinie. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej kontynuował naukę w Szkole Zawodowej w Poznaniu, gdzie wykształcił się w zawodzie ślusarza. Ukończył także kurs instruktora BHP i uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu instruktora BHP.

Praca zawodowa

Pracę zawodową Henryk Pruchniewski rozpoczął w 1950 roku w Państwowym Leśnictwie, gdzie pracował do 1954 roku. Pracę przerwała służba wojskowa, do której został powołany w 1954 i pełnił ją do 1957 roku. Służył w jednostce Wojsk Ochrony Pogranicza w Kętrzynie. Trafił, jak sam mówi, w miejsce, gdzie mógł rozwijać zainteresowania historyczne, zwiedzając znajdującą się tam kwaterę wojenną „Wilczy Szaniec-Wolfschanze” i bunkry z czasów II wojny światowej. W latach 1957- 1991 pracował w Zakładzie Produkcji Usług Technicznych „Społem” w Poznaniu na stanowisku szefa kontroli jakości i inspektora BHP. W roku 1991 przeszedł na rentę.

Pasje i zainteresowania

Henryk Pruchniewski interesuje się historią, szczególnie historią regionu i Mosiny oraz numizmatyką. Ważne miejsce wśród historycznych zainteresowań zajmuje książę Józef Poniatowski. Henryk Pruchniewski jest właścicielem niezwykłych kolekcji, które gromadzi przez całe życie. Swój dorobek kolekcjonerski oraz badawczy prezentuje na wystawach oraz na łamach „Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej”, w której od siedmiu lat redaguje kącik „Kolekcjoner”. Publikuje również artykuły w czasopismach numizmatycznych.

Książę Józef Poniatowski

Bohater narodowy, którego poznał, czytając książkę „Napoleon pod Lipskiem”. Zafascynowany działalnością i wielkim patriotyzmem księcia Józefa Poniatowskiego zaczął gromadzić pamiątki z nim związane. Są to portrety księcia, patriotyczne medale. Na jednym z nich książę jest wraz z Napoleonem, to imponujący zbiór literatury poświęconej księciu oraz banknoty z jego wizerunkiem. Najstarsza z książek „Książę Józef Poniatowski 1763-1813”, autorstwa Szymona Askenazego, pochodzi z 1906 roku, najmłodsza z 2014 roku. W artykule „Pierwsze monety z księciem Józefem Poniatowskim” z wielką radością opisał fakt uwiecznienia wizerunku księcia na monetach w 200. rocznicę jego śmierci. W ten sposób Narodowy Bank Polski, emitując okolicznościowe monety, przyczynił się do zapisania w pamięci młodego pokolenia Polaków tej zasłużonej dla Polski postaci. Kolekcja pamiątek po księciu Józefie Poniatowskim posłużyła do przygotowania wystawy „Książę Józef Poniatowski w zbiorach Henryka Pruchniewskiego”. Niezwykle cenny jest oryginalny dokument z 1808 roku z podpisem księcia Józefa Poniatowskiego. Wśród pamiątek znalazła się również porcelana patriotyczna z wizerunkiem księcia.

Historia Mosiny

Interesuje się historią Mosiny. Tej tematyce poświęcił wiele artykułów opublikowanych w „Gazecie Mosińsko – Puszczykowskiej” oraz w „Ziemi Mosińskiej”. Pierwszy artykuł zatytułowany „Historia Mosiny w medalach” dotyczy upamiętnienia Mosiny na trzech okolicznościowych medalach. Opisywał również ważne wydarzenia z czasów II wojny światowej. W artykule „Wolność przyszła w mroźny styczniowy poranek”, na podstawie relacji świadka, opisał wyzwolenie Mosiny spod okupacji hitlerowskiej. Gromadzi także pamiątki i dokumenty po rozstrzelanych w 1939 roku 15 obywatelach Mosiny. Są to między innymi kopie listów pożegnalnych pisanych tuż przed śmiercią przez uwięzionych do swoich rodzin. W artykule „Ciekawostki z pradziejów Mosiny” opisał historię Mosiny od najdawniejszych czasów, koncertując się na zamożności miasta. Zajął się także historią „Eleganta z Mosiny”. Jest autorem interesującego artykułu „Nasza posiadłość zwana niegdyś Mosiną”.

Numizmatyka

Początki tej pasji sięgają dzieciństwa, kiedy przypadkowo znalazł puszki z monetami i banknotami. Część monet wymienił w sklepiku kolonialnym na landrynki, ale banknoty zostawił. Po powrocie z wojska wrócił do tych zainteresowań i dzisiaj jest autorytetem w dziedzinie numizmatyki. Początki pasji rozwijał dzięki wsparciu rodziny, która pomagała mu gromadzić zbiory. Kolekcja powiększyła się w latach 60., gdy zaczął pracować w Zakładzie Produkcji Usług Technicznych „Społem” w Poznaniu na stanowisku szefa kontroli jakości i inspektora BHP. Wówczas często wyjeżdżał na delegacje. W Krakowie, Katowicach, Gdańsku i wielu innych miastach chodził do antykwariatów i do „Desy”. Wypytywał też pracowników odwiedzanych zakładów, czy nie mają starych monet. Korzystał z fachowych czasopism i kontaktował się z innymi numizmatykami. Nie bez znaczenia jest fakt jego przynależności od 55 lat do „Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego”. Kiedy zaczął zbierać monety, wyczytał w gazecie, że w Pałacu Działyńskich zbierają się profesorowie i osoby zainteresowane ratyfikacją „Towarzystwa Numizmatycznego”. Monety były już wtedy wielką pasją Henryka Pruchniewskiego i dlatego zgłosił się do Towarzystwa. Przez wiele lat był najmłodszym członkiem Towarzystwa. Miał zaszczyt współpracować ze sławami w dziedzinie numizmatyki, takimi jak profesor Kazimierz Szuda, czy Konstanty Stecki. Nie miał naukowego przygotowania do tematu, mimo to został serdecznie przyjęty, dostał legitymację i do tej pory nieprzerwanie jest członkiem „Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego” w Poznaniu. Henryk Pruchniewski zbiera nie tylko pieniądze, ale gromadzi również fachową literaturę. Dzięki znajomości tematu zaczął pisać artykuły poświęcone zagadnieniom numizmatycznym. Publikował je w „Gazecie Mosińsko- Puszczykowskiej” oraz w czasopismach numizmatycznych. W artykule „Zbieramy stare banknoty” przedstawił historię banknotów. Zajął się również dziejami pieniądza chińskiego – „Zarys dziejów pieniądza chińskiego”. Obszerny artykuł poświęcił dukatowi, pierwszej polskiej złotej monecie- „Dukat-pierwsza polska moneta złota”. Pisał o początkach polskiej złotówki –„Jak narodziła się polska złotówka”. Kiedy w 2014 NBP roku zakończył emisję 2-złotowych monet okolicznościowych, napisał artykuł „Koniec bicia okolicznościowych Dwójek”. Są również artykuły poświęcone bohaterom narodowym umieszczonym na banknotach i monetach: „Pierwsze monety z księciem Józefem Poniatowskim”, „Pierwsze polskie banknoty z Tadeuszem Kościuszko”, czy „Kobiety na banknotach polskich”. Jako numizmatyk zajął się także walutą euro, zastanawiając się nad tym, jakie będą polskie symbole na monetach euro. Sam uważa, że powinien to być orzeł, który towarzyszy Polakom od wieków. Pisał również o monecie „Jeden Mosin”, pamiątkowej monecie autorstwa Mariana Janusza Strenka i Romana Wilhelma. Posiada zbiór monet królewskich, między innymi denary piastowskie z okresu panowania Władysława Hermana, miedziane grosze Zygmunta III, które stanowią podstawę kolekcji numizmatycznej. Pozostałe kolekcje, jak sam mówi, powstawały przy okazji, np. kolekcja monet z żaglami, które wyemitowano w związku z 500. rocznicą odkrycia Ameryki, czy kolekcja monet Wolnego Miasta Krakowa.

Kolekcjonerstwo

Kolekcjonowanie różnych przedmiotów jest kolejną wielką pasją Henryka Pruchniewskiego. Przedmioty do swoich kolekcji zbierał przez całe życie. Znaczą część kolekcji stanowi broń, głównie kordelasy i bagnety. Najstarszy bagnet pochodzi z 1880 roku. Kolekcjonuje metalowe miniatury słynnych budowli: zamków, katedr, kościołów. Posiada ich ponad czterdzieści. Wśród nich miniaturę poznańskiego ratusza z 1929 roku. Interesująca jest kolekcja naczyń ze Wschodu, między innymi z Tybetu, Indii, Pakistanu. Są to naczynia z mosiądzu, wykonane ręcznie, niektóre zdobione napisami w języku arabskim. Ważny zbiór stanowi kolekcja medalionów patriotycznych, na których uwiecznieni są wielcy Polacy, np. książę Józef Poniatowski czy Tadeusz Kościuszko. To również kolekcja patriotycznych portretów z wizerunkiem wspomnianych bohaterów z akcentami sakralnymi. Tematykę patriotyczną zawierają karty pocztowe z wizerunkiem księcia Józefa Poniatowskiego. Henryk Pruchniewski posiada zbiór ponad 200 kart i jest to jeden z największych zbiorów w Polsce. Niezwykle interesująca jest kolekcja patriotycznych telegramów ślubnych. Henryk Pruchniewski zbiera również przedmioty codziennego użytku, np. kołatki, moździerze, zapalniczki, naparstki, żelazka, porcelanę z akcentami patriotycznymi, popiersia słynnych Polaków: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego. Posiada serię 70 kopii najciekawszych orderów polskich, które rozprowadzało Muzeum Narodowe. Obecnie wspólnie z przyjacielem, który posiada piękny zbiór porcelany patriotycznej, pracuje nad kolekcją porcelany patriotycznej nietypowej, charakteryzującej się znakiem orła.

Redagowanie rubryki „Kolekcjoner” w „Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej”

Współpracę z gazetą rozpoczął w roku 2007 publikacją „Historia Mosiny w medalach”. Opisał trzy medale, które upamiętniają Mosinę. Jeden wybito z okazji uruchomienia w Mosinie nowego zakładu w Swarzędzkich Fabrykach Mebli, miejsca pracy dla większości mosinian. Drugi medal wykonała Wojewódzka Spółdzielnia Spożywców w Poznaniu. Trzeci został wydany z okazji 75-lecia działalności Wojewódzkiego Szpitala Gruźlicy i Chorób Płuc w Ludwikowie. Ostatni artykuł z 2015 roku nosi tytuł „Hełm bojowy Wojska Polskiego” i jest 85. artykułem opublikowanym w rubryce „Kolekcjoner”, którą Henryk Pruchniewski redaguje już ponad siedem lat. Tematyka artykułów jest różnorodna, jak mówi sam autor, właściwe opisuje wszystko. Począwszy od artykułów o tematyce historyczno-regionalnej, poprzez tematy numizmatyczne i militarne, po tematy typowo kolekcjonerskie. Nie sposób wymienić wszystkie artykuły. Warto wspomnieć te o zagadkowo brzmiących tytułach, np. „Czym były szefle?”, „Czego to ludzie nie zbierają”, „Co wiemy o bursztynie?”, „Moja perła Bałtyku” ” Krzyże pokutne”, „Kusza- broń niegodna rycerza” , „Portrety trumienne”. Opisał niezwykle interesującą, ze względu na osadnictwo olęderskie, historię wsi Krosno, jak również wszelkie rodzaje broni: szable, bagnet halabardy. Część artykułów dotyczy innych kolekcjonerów i ich zbiorów, np. „Zabytkowe telefony”, czy „Stare maszyny do szycia”. Współpraca z redakcją Gazety trwa nadal.

Działalność wystawiennicza

Henryk Pruchniewski prezentował swoje zbiory w Izbie Muzealnej w Mosinie, z okazji 15-lecia „Klubu Kolekcjonerów- Hobbystów”, do którego należał oraz wystawę „Książę Józef Poniatowski w zbiorach Henryka Pruchniewskiego”, która wywołała duże zainteresowanie. W 1979 roku, w Bibliotece Publicznej w Mosinie, mieszkańcy mogli zobaczyć pierwszą w historii Mosiny wystawę numizmatyczną. Wystawa miała charakter przekrojowy „od denara do złotówki”. Została przygotowana z okazji „Dni Mosiny” i miała być prezentowana w sobotę i w niedzielę. Ponieważ eksponowane zbiory były szczególnie cenne, a biblioteka nie posiadała wówczas odpowiednich zabezpieczeń, Henryk Pruchniewski spędził noc w bibliotece, pilnując swoich zbiorów. W filii Biblioteki Publicznej, także w Mosinie, razem ze znajomymi kolekcjonerami, przygotował kolekcję broni, głównie bagnetów. W 1993 roku w Muzeum Regionalnym w Kościanie zaprezentował medale oraz tematykę numizmatyczną. W 2013 roku, w 200. rocznicę śmierci księcia Józefa Poniatowskiego, w Izbie Pamiątek Regionalnych w Kórniku- Bninie, przygotował wystawę o księciu Józefie Poniatowskim. Miesięcznik „Nasza gmina Kórnik” napisał, że wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem, szczególnie wśród harcerzy. W Kórniku znajduje się drużyna harcerska im. księcia Józefa Poniatowskiego, która przygotowała uroczystą oprawę wystawy swego patrona. Kolekcję broni myśliwskiej – kordelasów przygotował dla Ośrodka Łowiectwa Polskiego w Czempiniu. Swoje kolekcje prezentuje również na corocznej imprezie plenerowej „Szeroko na Wąskiej” w Mosinie. Kolejno były to – kordelasy w 1995 roku, żagle na monetach w 2006 roku. W 2007 roku- kolekcja książę Józef Poniatowski, w 2008 roku – kołatki i wielcy Polacy -Tadeusz Kościuszko, w 2009 roku – naczynia Wschodu, w 2010 roku- moździerze, w 2011 roku – telegramy patriotyczne, moneta na znaczkach, w 2012 roku – kopie najciekawszych orderów polskich, w 2013 roku – karty pocztowe i miniaturki budowli. W 2014 roku zaprezentował jubileuszową wystawą podsumowującą dziesięć lat obecności swoich kolekcji na „Szeroko na Wąskiej”.

Działalność społeczna

Od 1961 roku aktywnie działa w „Polskim Towarzystwie Numizmatycznym” w Poznaniu. Przez 15 lat należał do „Klubu Kolekcjonerów- Hobbystów” w Mosinie. Przygotowywał między innymi wystawy na „Dni Mosiny” i organizował pierwsze wystawy na imprezie plenerowej „Szeroko na Wąskiej”.

Nagrody, wyróżnienia

Odznaczenia państwowe:

„Brązowy Krzyż Zasługi”
„Srebrny Krzyż Zasługi”

Za zasługi w dziedzinie numizmatyki:

„Srebrny Medal im. prof. R. Kiersnowskiego” oraz „Złota Odznaka Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego” w uznaniu zasług wniesionych w rozwój numizmatyki polskiej i Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, przyznane przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego.
W roku 1986- „Dyplom z okazji jubileuszu 25- lecia członkostwa w Sekcji Numizmatycznej Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego”. W 2011 roku– „Dyplom za 50 lat działalności w Oddziale Poznańskim Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego”, przyznany przez Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Poznaniu. „Dyplom za długoletnie członkostwo w Polskim Towarzystwie Numizmatycznym”, przyznany przez Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Poznaniu