Pochodzenie
Adam Doruchowski urodził się 3.12.1896 r. w Mycielinie. Był piątym z sześciorga dzieci Teodora Doruchowskiego i Zofii Doruchowskiej (z domu Górskiej).
Ród Doruchowskich szczycił się herbem Niesobia, jednym z najstarszych w Polsce. Za protoplastę rodu uważa się Wierzbiętę z Paniewic, średniowiecznego dostojnika państwowego, starostę wielkopolskiego za czasów panowania Kazimierza Wielkiego.
Ojciec Adama Doruchowskiego, Teodor Doruchowski, należał do ludzi bardzo wykształconych. Studiował w Oksfordzie, na Sorbonie i na Politechnice w Rydze, gdzie był jednym z założycieli korporacji studenckiej „Arkonia”.
Matka – Zofia z Górskich – była uczennicą Henryka Sienkiewicza, który bywał na organizowanych w warszawskim domu Górskich wieczorkach literackich. Dzięki bliskiej znajomości wielkiego pisarza z rodziną matki Adam Doruchowski miał możliwość poznać noblistę goszczącego w Mycielinie w sierpniu 1908 r.
Edukacja
Pierwsze nauki Adam Doruchowski pobierał prawdopodobnie w rodzinnym majątku w Mycielinie. Szkołę średnią (Szkoła Handlowa) skończył w oddalonym od niego o 25 km Kaliszu.
Kierując się swoimi zainteresowaniami, jako miejsce studiów wybrał Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, gdzie poszedł w ślady ojca i został jednym z założycieli oraz pierwszym prezesem korporacji studenckiej „Aquilonia”. Naukę zakończył zdobyciem tytułu magistra inżyniera nauk rolniczych w 1925 r.
W obronie ojczyzny
W 1917 r. niespełna dwudziestojednoletni Adam Doruchowski wstąpił w szeregi polskiego wojska – organizowanego na terenach zaboru rosyjskiego Korpusu Polskiego, dowodzonego przez generała Józefa Dowbora-Muśnickiego. Po rozwiązaniu tej formacji wrócił do rodzinnego Mycielina.
W 1920 r. w trakcie wojny polsko-bolszewickiej wstąpił jako ochotnik do formowanego w Kaliszu 203 Ochotniczego Pułku Ułanów i wraz z nim wziął udział w bitwie warszawskiej, na dodatek w prawdopodobnie decydującym o jej losach epizodzie: zdobyciu w Ciechanowie radiostacji służącej Rosjanom do łączności z dowództwem w Mińsku. Sukces kaliskiego pułku odebrał wrogowi możliwość porozumiewania się i sprawnego kierowania działaniami.
Adam Doruchowski wyróżnił się w walkach w trakcie bitwy warszawskiej i został za to później odznaczony krzyżem Virtuti Militari oraz awansowany do stopnia porucznika. W trakcie walk został ciężko ranny (miał przestrzelone płuco).
Mąż i ojciec
W marcu 1920 r. ożenił się z Michaliną ze Strzeszewskich. Mieli troje dzieci: Antoniego (3.01.1922 – 28.07.2009), Tadeusza (1923–1931) i Zofię (1932–1962).
W wolnej Polsce
Po wojnie polsko-bolszewickiej Adam Doruchowski objął rodowy majątek w Mycielinie i zajął się życiem rodzinnym oraz gospodarowaniem.
Korzystając ze starannego wykształcenia rolniczego, a także obserwacji poczynionych podczas młodzieńczych podróży, wprowadził liczne zmiany w rodzinnym majątku. Dzięki nim kryzys gospodarczy lat trzydziestych dwudziestego wieku nie zagroził interesom rodziny.
W tym okresie aktywnie działał również w Związku Ziemian powiatu kaliskiego. Efektem działalności związku było m.in. powstanie w Kaliszu przetwórni owocowo-warzywnej „Prosna”, która stała się odbiorcą produkcji owocowej i warzywnej oraz runa leśnego dla mieszkańców Kaliskiego, a także Syndykatu Związku Ziemian, broniącego majątki ziemiańskie przed bankructwem.
W latach II wojny światowej
Kłopoty ze zdrowiem uniemożliwiły Adamowi Doruchowskiemu wzięcie czynnego udziału w wojnie obronnej 1939 r. (zgłosił się na ochotnika, ale nie został zmobilizowany). Do rodzinnego Mycielina hitlerowcy skierowali zarządcę, barona von Richthoffena, który w październiku 1939 r. doprowadził do aresztowania właściciela Mycielina i osadzenia go w kaliskim więzieniu gestapo. W listopadzie z majątku została wysiedlona rodzina, która przeniosła się do krewnych, do Warszawy. Staraniem żony Adam Doruchowski został wykupiony z rąk gestapo za cenę rodowej biżuterii w lutym 1940 r.
W marcu 1940 r. wydzierżawił niewielki folwark Kozery obok Grodziska Mazowieckiego, który szybko stał się źródłem utrzymania rodziny. Po pewnym czasie rozpoczął pracę konspiracyjną. W Kozerach zaczęli bywać delegaci rządu z Londynu, schronienie znajdowali tam wyrzucani ze swych domów ziemianie, a po upadku powstania warszawskiego także uciekinierzy ze stolicy.
W październiku 1944 r. podjął próbę przedostania się do Anglii. W trakcie podróży został aresztowany i osadzony w obozie w Baden-Baden. Oswobodzony w 1945 r. przez wojska alianckie, powrócił do kraju po zakończeniu wojny.
W PRL
Po II wojnie światowej pozbawiony majątku szukał pracy związanej ze swoim wykształceniem i zainteresowaniami. W 1946 r. został dyrektorem Instytutu Hodowli Roślin w Katowicach, gdzie publikował prace z zakresu nasiennictwa. W 1948 r. na fali represji wobec dawnych ziemian został usunięty z IHR przez władze komunistyczne i aż do 1953 r. utrzymywał się z pracy dorywczej w PZU. W tym okresie znacznie pogorszył się stan jego zdrowia (przebył dwa zawały serca).
Po roku 1953 objął stanowisko inspektora oceny szkód górniczych podlegające ministerstwu górnictwa. Wykonywał tę pracę przez kilkanaście lat, będąc odznaczanym m.in. Złotym Krzyżem Zasługi oraz odznaczeniami ministerstwa górnictwa.
Zmarł 17.10.1966 r. w Katowicach, gdzie został pochowany.
Znaczenie postaci
Adam Doruchowski w bardzo pozytywny sposób wpłynął na stan majątków południowej Wielkopolski w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku poprzez działalność społeczną w Związku Ziemian. Jako trzykrotny ochotnik do polskiego wojska w okresach wojen, bohater walk w czasie bitwy warszawskiej i konspirator AK podczas II wojny światowej, stanowi przykład postawy patriotycznej.
Źródła
Ziemianie polscy XX w. t. 2 s. 32-35.
Antoni Doruchowski „Wspomnienie o Adamie Doruchowskim (1896-1966)”. „Wiadomości Ziemiańskie”, nr 37, wiosna 2009, s. 55-65.
Monika Sobczak-Waliś „Wizyta Henryka Sienkiewicza w Mycielinie (1908 r.) we wspomnieniach Adama Doruchowskiego”. W: Rocznik Kaliski t. XXXV s. 187-192.
Dokumentacja parafii p.w. św. Wojciecha w Kościelcu.
Strona internetowa korporacji Aquilonia
Strona internetowa poświęcona polskim korporacjom akademickim