Pochodzenie i przodkowie
Dziadkowie Czesława Gruszczyńskiego to Felix i Aleksandra Chylewscy. Felix Chylewski był jednym z fundatorów obecnego kościoła parafialnego w Raszkowie. Felix i Aleksandra mieli pięć córek: Stanisławę, Jadwigę, Józefę, Franciszkę oraz Antoninę. Jadwiga Chylewska w roku 1881 wyszła za mąż za Jana Gruszczyńskiego pochodzącego z Broniszewic. Zamieszkali oni na ulicy Pleszewskiej w Raszkowie. Jan Gruszczyński z zawodu był murarzem i posiadał własną firmę, która zatrudniała około 30 osób. Z przekazu rodziny dowiadujemy się, że był on budowniczym kościoła Farnego w Ostrowie Wielkopolskim. Jan i Jadwiga mieli czworo dzieci: syna Czesława, córkę Jadwigę, syna Kazimierza i Stanisława.
Młodość i czasy Powstania Wielkopolskiego
Czesław Gruszczyński urodził się 18.06.1885 roku w Raszkowie. Wraz z ojcem Janem prowadził sklep kolonialny i artykułów żelaznych we własnym domu (obecnie Rynek 22). Kiedy wybuchło Powstanie Wielkopolskie pan Czesław zaangażował się w powstańczą działalność.
Jak wspominał w swym pamiętniku mieszkańcy Raszkowa czynnie zaznaczyli swój udział w Powstaniu Wielkopolskim. Wraz z kilkoma mieszkańcami Raszkowa udał się on pod koniec grudnia 1918 roku na wiec do Odolanowa z udziałem starosty Nikodema Schroedera i wicestarosty Zdzisława Kornobisa. Pan Kornobis zwrócił się z prośbą do raszkowskiej delegacji o wyszukanie lokalu na Biuro Werbunkowe dla chętnych do walki powstańców. Jak na tamte czasy nie było to zadanie łatwe, gdyż ludzie bali się represji ze strony Niemców. Trudno było znaleźć chętną osobę, która udostępniłaby takowy lokal. Wobec powyższej sytuacji Czesław Gruszczyńscy zaoferował utworzenie Biura Werbunkowego we własnym domu (Rynek 22), nie żądając w zamian żadnej zapłaty. Na domu zawieszono szyld w języku polskim i niemieckim ” Rada Żołnierska i Robotnicza”.
Na początku 1919 roku Czesław Gruszczyński wraz z Wiktorem Worsztynowiczem zostali wezwani do starosty N.Schroedera. Udali się oni do Mariana Sejdy i Wojciecha Korfantego z Biura Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i wręczyli im pismo z prośbą o przysłanie 400 karabinów i pięciu armatek dla przyszłych powstańców.
Pan Czesław tak, oto wspominał tę szczególną misję:
” Wręczyłem list panu posłowi Sejdzie w obecności pana posła Korfantego.
– A jaki tam duch panuje wśród obywateli? – pyta nas poseł Korfanty.
– Zapał ogromny, czekamy tylko na broń, ażeby Niemców przepędzić – odpowiadamy.
– Karabiny dostaniecie, choć nie tyle, ile pan starosta sobie życzy, lecz armat nie, bo byście nam wioski porozbijali.
[…]Po kilku dniach karabiny koleją do stacji Biniew dotarły”.
Pozyskaną broń wykorzystano w bitwie pod Granowcem, jak też w dalszych akcjach frontu odolanowskiego, w okolicy Zdun. Czesław Gruszczyński uczestniczył także w akcji wyzwalania koszar przy ul. Kolejowej w Ostrowie Wlkp. Wraz z innymi mieszkańcami Raszkowa przewoził również żywność wozami konnymi dla powstańców z okolic Zdun.
Rodzina i czasy II wojny światowej
W roku 1922 Czesław Gruszczyński ożenił się z Marią Prauzińską, nauczycielką z Grabowa, założycielką pierwszej polskiej szkoły w Grabowie. Mieli oni siedmiu synów: Jana, Józefa Stefana, Zygmunta, Henryka, Mieczysława i Michała. Jak wspominają synowie, pani Maria:,,Była to kobieta bardzo inteligentna, pracowita i przestrzegająca zasad moralnych. Uczestniczyła czynnie w organizacjach kościelnych i nie było godniejszej osoby, która mogła przywitać biskupa podczas wizyty w Raszkowie”.
Pan Czesław natomiast angażował się w działalność miejscowych towarzystw: m.in. jako sekretarz Bractwa Kurkowego w Raszkowie oraz był jednym z założycieli Towarzystwa Śpiewu w Raszkowie.
5 stycznia 1940 roku wraz z rodziną został wysiedlony do obozu przejściowego w Skalmierzycach, a następnie na teren Generalnej Guberni, do Kielc.
Syn Henryk tak oto wspomina te wydarzenia:” Dla mnie pierwsze dni wojny okazały się szokiem. Z domowej, ciepłej i narodowo – katolickiej atmosfery wpadłem nagle pod grad kul i bomb, zobaczyłem pożary domów i zbrodnie popełniane na cywilach. Trzy miesiące brakowały do dziesięciu lat, a ja musiałem zrozumieć, że nasz świat się zawalił”. W roku 1945 Czesław Gruszczyński powrócił do rodzinnego miasteczka. Po kilku tygodniach dołączyła do niego żona oraz synowie. Sklep, który prowadzili przed wojną został rozgrabiony i zniszczony. W powojennej Polsce nie pozwolono byłemu powstańcowi prowadzić własnej działalności gospodarczej. Wraz z żoną utrzymywali się z pracy na roli. Był to dla nich ciężki okres, lecz udało im się wykształcić swoich synów (pięciu z nich uzyskało wyższe wykształcenie).
Znaczenie postaci
Czesław Gruszczyński zmarł 12 stycznia 1970 roku, w wieku 85 lat.
Do dnia dzisiejszego kronika Bractwa Kurkowego Raszkowa prowadzona przez pana Czesława jest dla historyków cennym źródłem wiedzy. Pod koniec życia spisał on w krótkiej formie wydarzenia z dziejów miasta, które jego zdaniem były warte uwagi. Najwięcej faktów przedstawił z czasów Powstania Wielkopolskiego, oddając obrazowo i przystępnie atmosferę tamtych czasów.
Pan Czesław Gruszczyński był jednym z uczestników Powstania Wielkopolskiego. Dla swojej rodziny oraz mieszkańców Raszkowa jest to niewątpliwie powód do dumy.
Bibliografia:
wywiad z wnuczką Małgorzatą Oleksiuk
„Raszków na przestrzeni dziejów” pod red.Jacka Bartczaka i Gerarda Kucharskiego
„Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” Aneta Franc i Maciej Kowalczyk
pamiętnik Czesława Gruszczyńskiego
spisane wspomnienia Henryka Gruszczyńskiego oraz Stefana Gruszczyńskiego
Czesław Gruszczyński urodził się 18.06.1885 roku w Raszkowie. Wraz z ojcem Janem prowadził sklep kolonialny i artykułów żelaznych we własnym domu (obecnie Rynek 22). Kiedy wybuchło Powstanie Wielkopolskie pan Czesław zaangażował się w powstańczą działalność.
Jak wspominał w swym pamiętniku mieszkańcy Raszkowa czynnie zaznaczyli swój udział w Powstaniu Wielkopolskim. Wraz z kilkoma mieszkańcami Raszkowa udał się on pod koniec grudnia 1918 roku na wiec do Odolanowa z udziałem starosty Nikodema Schroedera i wicestarosty Zdzisława Kornobisa. Pan Kornobis zwrócił się z prośbą do raszkowskiej delegacji o wyszukanie lokalu na Biuro Werbunkowe dla chętnych do walki powstańców. Jak na tamte czasy nie było to zadanie łatwe, gdyż ludzie bali się represji ze strony Niemców. Trudno było znaleźć chętną osobę, która udostępniłaby takowy lokal. Wobec powyższej sytuacji Czesław Gruszczyńscy zaoferował utworzenie Biura Werbunkowego we własnym domu (Rynek 22), nie żądając w zamian żadnej zapłaty. Na domu zawieszono szyld w języku polskim i niemieckim ” Rada Żołnierska i Robotnicza”.
Na początku 1919 roku Czesław Gruszczyński wraz z Wiktorem Worsztynowiczem zostali wezwani do starosty N.Schroedera. Udali się oni do Mariana Sejdy i Wojciecha Korfantego z Biura Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i wręczyli im pismo z prośbą o przysłanie 400 karabinów i pięciu armatek dla przyszłych powstańców.
Pan Czesław tak, oto wspominał tę szczególną misję:
” Wręczyłem list panu posłowi Sejdzie w obecności pana posła Korfantego.
– A jaki tam duch panuje wśród obywateli? – pyta nas poseł Korfanty.
– Zapał ogromny, czekamy tylko na broń, ażeby Niemców przepędzić – odpowiadamy.
– Karabiny dostaniecie, choć nie tyle, ile pan starosta sobie życzy, lecz armat nie, bo byście nam wioski porozbijali.
[…]Po kilku dniach karabiny koleją do stacji Biniew dotarły”.
Pozyskaną broń wykorzystano w bitwie pod Granowcem, jak też w dalszych akcjach frontu odolanowskiego, w okolicy Zdun. Czesław Gruszczyński uczestniczył także w akcji wyzwalania koszar przy ul. Kolejowej w Ostrowie Wlkp. Wraz z innymi mieszkańcami Raszkowa przewoził również żywność wozami konnymi dla powstańców z okolic Zdun.
Rodzina i czasy II wojny światowej
W roku 1922 Czesław Gruszczyński ożenił się z Marią Prauzińską, nauczycielką z Grabowa, założycielką pierwszej polskiej szkoły w Grabowie. Mieli oni siedmiu synów: Jana, Józefa Stefana, Zygmunta, Henryka, Mieczysława i Michała. Jak wspominają synowie, pani Maria:,,Była to kobieta bardzo inteligentna, pracowita i przestrzegająca zasad moralnych. Uczestniczyła czynnie w organizacjach kościelnych i nie było godniejszej osoby, która mogła przywitać biskupa podczas wizyty w Raszkowie”.
Pan Czesław natomiast angażował się w działalność miejscowych towarzystw: m.in. jako sekretarz Bractwa Kurkowego w Raszkowie oraz był jednym z założycieli Towarzystwa Śpiewu w Raszkowie.
5 stycznia 1940 roku wraz z rodziną został wysiedlony do obozu przejściowego w Skalmierzycach, a następnie na teren Generalnej Guberni, do Kielc.
Syn Henryk tak oto wspomina te wydarzenia:” Dla mnie pierwsze dni wojny okazały się szokiem. Z domowej, ciepłej i narodowo – katolickiej atmosfery wpadłem nagle pod grad kul i bomb, zobaczyłem pożary domów i zbrodnie popełniane na cywilach. Trzy miesiące brakowały do dziesięciu lat, a ja musiałem zrozumieć, że nasz świat się zawalił”. W roku 1945 Czesław Gruszczyński powrócił do rodzinnego miasteczka. Po kilku tygodniach dołączyła do niego żona oraz synowie. Sklep, który prowadzili przed wojną został rozgrabiony i zniszczony. W powojennej Polsce nie pozwolono byłemu powstańcowi prowadzić własnej działalności gospodarczej. Wraz z żoną utrzymywali się z pracy na roli. Był to dla nich ciężki okres, lecz udało im się wykształcić swoich synów (pięciu z nich uzyskało wyższe wykształcenie).
Znaczenie postaci
Czesław Gruszczyński zmarł 12 stycznia 1970 roku, w wieku 85 lat.
Do dnia dzisiejszego kronika Bractwa Kurkowego Raszkowa prowadzona przez pana Czesława jest dla historyków cennym źródłem wiedzy. Pod koniec życia spisał on w krótkiej formie wydarzenia z dziejów miasta, które jego zdaniem były warte uwagi. Najwięcej faktów przedstawił z czasów Powstania Wielkopolskiego, oddając obrazowo i przystępnie atmosferę tamtych czasów.
Pan Czesław Gruszczyński był jednym z uczestników Powstania Wielkopolskiego. Dla swojej rodziny oraz mieszkańców Raszkowa jest to niewątpliwie powód do dumy.
Bibliografia:
wywiad z wnuczką Małgorzatą Oleksiuk
„Raszków na przestrzeni dziejów” pod red.Jacka Bartczaka i Gerarda Kucharskiego
„Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” Aneta Franc i Maciej Kowalczyk
pamiętnik Czesława Gruszczyńskiego
spisane wspomnienia Henryka Gruszczyńskiego oraz Stefana Gruszczyńskiego