Irena Nawrocka

ur. 20 marca 1927
zm.
Zespół Szkół w Łęce Opatowskiej - Szkoła Podstawowa

Pieśń „Więzienne noce”
Wspomnienia Pani Ireny – dzieciństwo
Wspomnienia Pani Ireny – więzienie – cz. 1
Wspomnienia Pani Ireny – więzienie – cz. 2
Zdjęć: 27
Filmów: 4

Pochodzenie

Irena Nawrocka, z domu Taras, urodziła się 20 marca 1927 roku na Szpocie (przysiółek Opatowa) w powiecie kępińskim, jako jedyna córka Edwarda i Petroneli (z domu Jokiel) Tarasów. Rodzice prowadzili tam gospodarstwo rolne.

Irena była dzieckiem zawsze zadbanym, rodzice nie wymagali od swej jedynaczki wykonywania ciężkich prac gospodarskich. Wspomina, że jej obowiązkiem było utrzymanie porządku na podwórzu, do dzisiaj zresztą zostało jej to, że osobiście zagrabia podwórze.

Rodzice, a w szczególności mama dbała, by Irena była zawsze pięknie uczesana oraz schludnie i czysto ubrana. Wraz z upływem lat wyrosła z niej piękna dziewczyna, która urodę w dużej mierze odziedziczyła po obojgu rodzicach.

Dzieciństwo i edukacja

Jako dziecko była małomówna, na Szpocie nie było małych dzieci. „Bawiłam się z kotkami i pieskami, zawsze kochałam zwierzęta, a one mnie” – wspomina.
W 1938 r. przystąpiła do pierwszej Komunii Świętej. Siedem klas szkoły powszechniej ukończyła w Opatowie. Kierownikiem szkoły był wtedy Stanisław Stasik. Pani Irena bardzo lubiła język polski. Jej wychowawczynią była Sabina Knasiakowska.

Wojna

Na Szpocie przetrwała wojnę i okupację. Gdy wybuchła wojna miała 12 lat. Przez Szpot przechodzili Niemcy, a w czasie wyzwolenia Rosjanie, ale nie padł ani jeden strzał. Okupacja minęła całej rodzinie p. Ireny we względnym spokoju. Przysiółek Szpot oddalony o kilka kilometrów od Opatowa, nie był miejscem jakichś dramatycznych wydarzeń, ale już po drugiej stronie Prosny, w dawnej Kongresówce oddziały SS i Wehrmachtu dopuszczały się strasznych zbrodni na ludności polskiej m.in. paląc pobliski Bolesławiec i eksterminując mieszkających tam Żydów.

Po wojnie

Pierwsze spotkanie z Franciszkiem Olszówką „Ottem” i jego ludźmi odbyło się w roku 1945.
Pod koniec stycznia 1946 roku Irena Taras wstąpiła do jego grupy partyzanckiej. Nie zdążyła jednak wziąć udziału w żadnej akcji przeciwko władzy ludowej, gdyż 8 lutego 1946, w wyniku zdrady, Franciszek Olszówka zginął z rąk funkcjonariuszy KBW. Po akcji Irena Taras wróciła w nocy do domu rodzinnego na Szpocie, ale wkrótce, bo już 18 lutego 1946 została aresztowana. Najpierw trafiła na posterunek w Bolesławcu, skąd przewieziono ją do Sycowa, do siedziby NKWD. To właśnie tam okazano jej zdjęcie zabitego Franciszka Olszówki, celem dokonania identyfikacji. Z Sycowa została przewieziona do aresztu na Wałowej, który wspomina do dnia dzisiejszego, jako najcięższy okres, kiedy pozbawiona została wolności. 31 maja 1946 zapadł w jej sprawie wyrok: 10 lat więzienia. Trafiła do celi nr 51 do więzienia na ulicy Kleczkowskiej we Wrocławiu. W tym czasie w więzieniu siedziała również m.in. Helena Motykówna. Obie kobiety były sądzone w czasie jednego procesu. 1 listopada 1946 roku została przewieziona do Fordonu koło Bydgoszczy. W tamtejszym więzieniu pracowała robiąc na drutach swetry i bluzki. Bardzo tęskniła za rodziną. W pierwszym roku codziennie płakała. Rodzina rzadko ją odwiedzała, przysyłali jej paczki. Irena Taras opuściła zakład karny w Fordonie dokładnie w dniu swoich 24. urodzin, 20.03.1951. W wyniku amnestii, która ją objęła, spędziła w więzieniu tylko 5 lat. Wróciła do rodzinnego Opatowa.

Rodzina

Wkrótce Irena poznała swojego przyszłego męża, Władysława Nawrockiego. 21 stycznia 1953 r. wzięli ślub w kościele pw. św. Floriana w Opatowie. W roku 1955 przeprowadziła się z z rodziną na Śląsk. Urodziła sześcioro dzieci: Maria (1954), Joanna (1956), Justyna (1957), Wojciech (1959), Piotr (1960- żył tylko pół roku, zmarł po krótkiej chorobie), Halina (1964). Mieszkali 14 lat w Rudzie Śląskiej przy ulicy Pawła Kubiry. W 1969 wróciła z dziećmi do Opatowa, gdzie pomagała mamie prowadzić gospodarstwo. Mąż został, do emerytury pracował w kopalni. Byli razem 43 lata, mąż zmarł w 5 stycznia 1996 r. Ma 12 wnuków i 10 prawnuków.

Odznaczenia

Srebrny Krzyż Zasługi WSGO-WARTA
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Więźnia Politycznego
Order Męczeństwa i Zwycięstwa
Medal „Pro Patria”

Znaczenie postaci

Pani Irena Nawrocka jest ostatnią z żyjących osób, która brała czynny udział w konspiracyjnej grupie „Otta” i która spędziła za to 5 lat w komunistycznym więzieniu. Doświadczenia młodości odbiły się na całym jej życiu i ukształtowały ją jako osobę niezłomną, z zasadami zgodnymi z jej katolickim wychowaniem. Nie lubi kiedy próbuje się dostosowywać jej biografię do aktualnych politycznych mód, nie chce przeinaczania faktów, nie ubarwia swej biografii fikcyjnymi wydarzeniami. To wszystko sprawia, że może być dla młodych pokoleń przykładem, że zawsze należy stawać w obronie prawdy.

Pani Irena bierze udział w licznych uroczystościach poświęconych Żołnierzom Wyklętym: brała udział w sesji naukowej „Między propagandą a rzeczywistością. Oddział Franciszka Olszówki, ps. „Otto” w Pisarzowicach (miejsce śmierci Olszówki), gdzie prelegentami byli dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i dr hab. Tomasz Balbus z IPN Wrocław oraz dr Ksawery Jasiak z delegatury IPN w Opolu. Brała udział w uroczystym odsłonięciu tablicy poświęconej jej dowódcy Franciszkowi Olszówce, w Łęce Opatowskiej. Jest często zapraszana na lokalne uroczystości o charakterze patriotycznym. Często gości u siebie prokuratorów z IPN, a z dr. Ksawerym Jasiakiem, który szczegółowo zajmuje się działalnością partyzancką Franciszka Olszówki, zaprzyjaźniła się i niejednokrotnie jest jej gościem jako prywatna osoba. Z wiedzy Pani Ireny bardzo często korzystają regionaliści, dziennikarze, nauczyciele. Posiada ogromny i bezcenny zbiór informacji o swojej rodzinnej miejscowości – Opatowie. Mimo trudnych doświadczeń z przeszłości pozostała do dzisiaj osobą bardzo uprzejmą, chętną do rozmowy, cieszącą się ze swego długiego i bogatego w różne wydarzenia życia.


Źródła

Szymon Nowak „Dziewczyny wyklęte”, Warszawa 2015, s. 493-514.
Materiały z archiwum Pani Ireny Nawrockiej
Wywiad z Panią Ireną Nawrocką
http://www.kepnosocjum.pl/photogallery.php?photo_id=4612
http://www.kepnosocjum.pl/photogallery.php?photo_id=29490
http://tygodnikkepinski.pl/nius/fullnews.php?id=1723
http://tygodnikkepinski.pl/nius/fullnews.php?id=1734
http://tygodnikkepinski.pl/nius/fullnews.php?id=1743
http://www.radiosud.pl/leka-opatowska-obchody-narodowego-dnia-pamieci-%E2%80%9Ezolnierzy-wykletych%E2%80%9D.,6118.html
http://www.kepnosocjum.pl/photogallery.php?photo_id=4617
http://www.kepnosocjum.pl/photogallery.php?photo_id=4618

Kalendarium:

  • 1927 ― Narodziny bohatera
  • 1946 ― Wstąpienie do grupy p...
  • 1946 ― Aresztowanie
  • 1946 ― Przewiezienie do więz...
  • 1951 ― Opuszczenie więzienia...
  • 1953 ― Ślub z Władysławem Na...

Zobacz też: