Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Piękno rzeczy śmiertelnych mija, lecz nie piękno sztuki" Leonardo da Vinci”

Janusz Biskup

ur. 07 kwietnia 1959
zm.
Szkoła Podstawowa w Okonku

Kilka rysunków do komiksu wykonanych przez Janusza Biskupa
Na skróty – Janusz Biskup o sobie
Wyróznienie specjalne w konkursie, Szczecin 1999
Zdjęć: 25
Dokumentów: 3

Pochodzenie

Janusz Biskup, rzeźbiarz amator. Urodzony 7 kwietnia 1959 roku w Inowrocławiu (woj. kujawsko-pomorskie), syn Antoniego i Ireny. Wychowywany przez matkę i ojczyma Zenona Błażejowskiego, ma siostrę i czterech braci.

Dzieciństwo i rodzina

W dzieciństwie razem z kolegami bawił się w wojnę (na podstawie filmu „Czterej pancerni i pies”) oraz lubił rysować konie, odwzorowywał rysunki wujka – brata matki – Eugeniusza Biskupa. W każdej wolnej chwili brał kartkę papieru, ołówek i rysował. Talent pana Janusza zauważali nauczyciele w Szkole Podstawowej w Bierzwnicy, a koledzy wykorzystywali podczas wykonywania prac na zajęciach plastycznych.


W 1981 roku ożenił się z mieszkanką Lotynia – Elżbietą Płudowską. Ma czworo dzieci – dwie córki i dwóch synów:
– Emilię – ur. 1981 r. – zajmuje się fotografowaniem, mieszka w Irlandii,
– Agnieszkę – ur. 1984 – mieszka w Anglii,
– Grzegorza – ur. 1986 – mieszka w Hamburgu,
– Jacka – ur. 1991 – mieszka w Anglii.
Jest dziadkiem Stasia, Kuby oraz Adelki.

Edukacja i praca, a talent

Po ukończeniu szkoły podstawowej za namową nauczycieli z Bierzwnicy rozpoczął naukę w Liceum Plastycznym w Kielcach – stronach rodzinnych matki. Jednak sytuacja rodzinna sprawiła, że musiał przerwać naukę i wrócić do domu.
Talent plastyczny sprawił, że w 1975 roku wrócił ponownie do szkoły – Liceum Plastycznego w Koszalinie, lecz i tym razem po 2 latach nauki musiał zrezygnować z edukacji ze względów rodzinnych. Przeżył pierwsze rozczarowanie – zawsze podziwiał ludzi, którzy mają pasję i pozostają sobą.
Wrócił do domu rodzinnego i wraz z rodziną zamieszkał w Lotyniu. W 1979 roku rozpoczął pracę w Stacji Hodowli Roślin w Lotyniu. W wolnym czasie rysował – głównym tematem były scenki z Trylogii Henryka Sienkiewicza, na których bez trudu można rozpoznać postaci bohaterów: Zagłobę, Michała Wołodyjowskiego, Azję Tuchajbejowicza i innych.
Po rozwiązaniu SHR-u w Lotyniu w 1986 roku zatrudnił się w Nadleśnictwie w Okonku. Przeprowadził się do Okonka, gdzie mieszka do dziś razem ze swoją rodziną, a obcowanie z lasem sprawiło, iż odkrył w sobie talent rzeźbiarza. Pierwsze prace pana Janusza docenił ówczesny nadleśniczy – pan Czesław Wamke, dzięki któremu do dziś w pomieszczeniach nadleśnictwa znajdują się prace artysty.
Z powodu reorganizacji stanowisk pracy w Nadleśnictwie Okonek w 1990 roku musiał zmienić zakład pracy – znalazł zatrudnienie w miejscowym tartaku, gdzie pracuje do dziś. Tutaj drewna miał pod dostatkiem, a talent rzeźbiarski pana Biskupa dostrzegł ówczesny dyrektor firmy – pan Marek Głazik.

Debiut rzeźbiarski

W 1999 roku dzięki dyrektorowi – panu Głazikowi zorganizowano pierwszą wystawę prac artysty w Domu Kultury w Złotowie. Wystawione płaskorzeźby cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem odwiedzających wystawę. Wysoko ocenił prace rzeźbiarza amatora – profesjonalista Zbigniew Niewiadomski, który nie dostrzegł w dziełach jakiejkolwiek próby naśladownictwa czy manieryzmu.
Podbudowany sukcesem, znowu za namową przełożonego, w 1999 roku artysta wziął udział w konkursie dla artystów – amatorów na rzeźbę w drewnie, ogłoszonym przez Muzeum Narodowe w Szczecinie. Temat prac „Św. Franciszek – patron ekologii” przyniósł rzeźbiarzowi sukces – praca otrzymała wyróżnienie specjalne.
Sukcesy te nie miały istotnego wpływu na życie artysty. Cały czas był i pozostaje bardzo skromnym człowiekiem, nie należy do żadnego związku artystów.

Rzeźbiarz – amator, albo tematyka i warsztat pracy artysty

W przeważającej części tematyka prac dotyczy scen myśliwskich, głównie są to płaskorzeźby, gdyż w nich artysta łączy rysunek z fabułą. Wykonał bardzo dużo podstawek pod poroża koziołków, które cieszą się zainteresowaniem myśliwych przyjeżdżających na te tereny na polowania. Oprócz podstawek wykonał kilkadziesiąt płaskorzeźb przedstawiających sceny z polowań oraz św. Huberta – patrona myśliwych.
Wykonał też kilka krzeseł z motywami myśliwskimi, lecz według artysty prace te są za bardzo pracochłonne.
Szczególne miejsce w twórczości zajmują naturalnej wielkości rzeźby sakralne, charakteryzujące się poprawnością proporcji postaci. Twarze świętych – jak najbardziej naturalne, ludzkie, zachowane proporcje, nie wzorowane na żadnych obrazach. Wielkość postaci do kościołów dostosowana do wnętrza.
Oprócz rzeźb sakralnych wykonuje płaskorzeźby, których cechą jest wrażenie głębi oraz nieregularny kształt ramy wykonany w całości z pracą. Lubi wykorzystywać naturalne niedoskonałości drewna – ubytki po sękach, naturalne „dziury” powstałe w pniach.
Najciekawsze i zaskakujące według artysty są swobodne, nieograniczone proporcjami, surrealistyczne kompozycje, które nie mają żadnego planu, wychodzą w miarę pracy – linie, bryły, płaszczyzny efekt jest zaskoczeniem dla rzeźbiarza. Marzy o wykonaniu płaskorzeźb martwej natury, ale według własnych pomysłów.
Warsztat pracy artysty znajduje się w jednym z garaży przy blokach Nadleśnictwa Okonek. To tutaj powstaje większość jego prac. Podczas pracy używa dłut rzeźbiarskich, z których większość wykonuje sam, oraz narzędzi stolarskich.
Większość prac pana Janusza wykonanych jest z drewna lipowego, chociaż są w dorobku artysty także prace w dębie.
Rzeźby bejcowane są w różnych odcieniach drewna (dąb, sosna, olcha, kasztan, palisander) oraz lakierowane lakierem wodnym. Jeśli malowane – dodawane są złocenia. Do konserwacji swoich prac używa mieszanki lakieru ze szpachlą, która tworząc powłokę nadaje półmatowy efekt.
Ulubionym kolorem rzeźb jest brąz – mieszanka lakieru, szpachli i bejcy, nie lubi natomiast „jarmarcznych efektów”.

Prace duże i małe

Nie sposób zliczyć i wymienić wszystkich prac pana Janusza Biskupa, on sam nie pamięta miejsc, w których mogą się znajdować. Z tego względu przedstawiono tylko te, do których udało się dotrzeć. Są to przede wszystkim rzeźby znajdujące się w Kościele p.w. Matki Boskiej od Wykupu Niewolników w Okonku, Kościele p.w. Św. Rozalii i Św. Franciszka z Asyżu w Szczecinku, Kościele Św. Józefa w Czarnem, biurach Nadleśnictwa Okonek oraz zbiorach prywatnych mieszkańców Okonka.
Wykaz prac nie jest sporządzony w układzie chronologicznym.

Kościół p.w. Świętego Franciszka z Asyżu w Szczecinku

Są to prawdopodobnie jedne z pierwszych prac znajdujących się w kościołach.
– „Święty Franciszek”- rzeźba znajdująca się przed kościołem, wykonana z jednego fragmentu drewna dębowego z Nadleśnictwa Czarnobór, wysokości około 3 metrów, na cokole przedstawione zwierzęta, wykonana w 1999 roku; co 2-3 lata impregnowany
„Święty Hubert” – rzeźba w kaplicy myśliwych, wysokość – 120 cm, przedstawia św. Huberta z jeleniem, drewno lipowe, 2001 r. Raz do roku w święto Huberta rzeźba wynoszona do ołtarza.

Kościół p.w. Matki Boskiej od Wykupu Niewolników w Okonku

Rama do obrazu Jezusa Miłosiernego – (na wzór ramy obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej) na ścianie prawej nawy- drewno lipowe, złocona, 2004 r.
-Rama do obrazu Matki Boskiej od Wykupu Niewolników – wzorowana na ramie z lat 50-60-tych ubiegłego stulecia, centralna część nawy – drewno lipowe, złocona, ok. 2004 r.
„Ostatnia wieczerza” – rzeźba znajdująca się z przodu Ołtarza do Eucharystii, na której można zauważyć smutnego, zamyślonego, siedzącego z boku Judasza , wysokość 100 cm, szer. ok. 200 cm, drewno lipowe, projekt uzgadniany z proboszczem parafii Janem Ratajem, ok. 2006 r.
Ambonka – z prawej strony Ołtarza do Eucharystii – nawiązuje do czterech Ewangelii, przedstawia czterech ewangelistów – rzeźba wykonana w całości z drewna lipowego, ok. 2006 r.
Chrzcielnica – w lewej nawie – na chrzcielnicy rzeźba św. Jana Chrzciciela trzymającego krzyż –rzeźba, drewno lipowe, ok.2005 r.
– Dwa Anioły – w Prezbiterium – z lewej i prawej strony Tabernakulum – z lewej trzymający dzban z bukietem kwiatów, z prawej lampę z wiecznym światłem – płaskorzeźby, wysokość około 200 cm, drewno lipowe, ok.2005 r.
– Półka pod Tabernakulum – płaskorzeźba, drewno lipowe, ok.2005 r.
– Świeczniki na Ołtarzu do Eucharystii – 4 rzeźby przedstawiające głowy apostołów, drewno lipowe, ok.2006 r.
– Futryny drzwi do zachrystii – 2 rzeźbione listwy, drewno lipowe, ok. 2006 r.
– Świeczniki – 2 sztuki – służące obecnie jako stojaki na kwiaty – rzeźbione, wysokość około 180 cm, złocone, drewno lipowe ok. 2004 r.

Kościół p.w. Świętej Rozalii w Szczecinku

– „Ostatnia wieczerza” – płaskorzeźba w kształcie krzyża znajdująca się z przodu Ołtarza do Eucharystii, wykonana według projektu Władysława Fijałkowskiego (artysty plastyka ze Szczecinka), wysokość 100 cm, szer. ok. 200 cm, drewno lipowe, ok. 2008 r.
– Chrzcielnica –znajdująca się z lewej strony nawy – murowana, na niej trzy płaskorzeźby, z przodu przedstawia św. Jana Chrzciciela trzymającego w prawej ręce krzyż, natomiast w lewej baranka, dwie boczne – ornamenty roślinne winorośli, wykonane według projektu Władysława Fijałkowskiego, wysokość 150 cm, szer. ok. 80 cm, drewno lipowe, ok. 2009 r.
– Ambonka – z prawej strony nawy – murowana, na niej trzy płaskorzeźby, z przodu na tle ornamentu roślinnego winorośli widnieją litery A i Ω, dwie boczne – ornamenty roślinne winorośli, wykonane według projektu Władysława Fijałkowskiego, wysokość ok. 150 cm, szer. ok. 80 cm, drewno lipowe, ok. 2009 r.
– „Matka Boska Ostrobramska” – rzeźba z prawej strony Prezbiterium, wykonana według projektu Władysława Fijałkowskiego, wysokość 165 cm, złocona, drewno lipowe, ok. 2010 r.

Kościół p.w. Świętego Józefa w Czarnem

Jezus Chrystus Zmartwychwstały – rzeźba znajdująca się w centrum Prezbiterium na wymurowanym krzyżu, polichromowana, delikatne pastelowe barwy, wykonana według projektu Władysława Fijałkowskiego, wysokość 300 cm, drewno lipowe, 2013 r.
Matka Boska Ostrobramska – rzeźba po prawej stronie transeptu, wykonana według projektu Władysława Fijałkowskiego, wysokość 180 cm, złocona, drewno lipowe, 2014 r.
– Święty Józef – renowacja 100 letniej rzeźby po lewej stronie transeptu – przemalowana na jaśniejsze barwy, 2014 r.

Nadleśnictwo w Okonku

Polowanie na niedźwiedzia – płaskorzeźba ukazująca wbijanie włóczni przez myśliwych, bardzo wyraziste, misternie wyrzeźbione twarze postaci, ok. 50 x 45 cm, drewno dębowe, ok. 1988 r.
Święty Hubert- patron myśliwych – płaskorzeźba przedstawiająca moment ukazania się jelenia z krzyżem między rogami, wykonana z nieregularnie rzeźbioną ramą zamykającą kompozycję, drewno lipowe, ok. 1989 r.
– Polowanie na grubego zwierza – płaskorzeźba, kompozycja zamknięta w nieregularnej ramie, drewno lipowe, ok. 1989 r.
Podstawka pod poroże – płaskorzeźba, scena myśliwska – myśliwi u św. Huberta, drewno lipowe, ok. 1990 r.

Ze zbiorów prywatnych

Zdjęcie Jezusa z krzyża – płaskorzeźba przedstawiająca płaczącą Marię trzymającą ciało zdjętego z krzyża Jezusa, drewno lipowe, ok. 2001 r.
– Józef z Armatei zabiera ciało Chrystusa – płaskorzeźba ukazująca kradzież Chrystusa z krzyża, drewno lipowe, ok.2002 r.
– Ostatnia wieczerza – płaskorzeźba, kompozycja zamknięta w nieregularnej ramie, drewno lipowe, ok. 2002 r.
Ostatnia wieczerza – płaskorzeźba, kompozycja wyróżniająca się spośród innych wyciętymi otworami imitującymi okna, bardzo dobrze ukazująca wrażenie głębi, zamknięta w nieregularnej ramie, drewno lipowe, ok. 2002 r.
Twarze – płaskorzeźba, swobodna, nieograniczona proporcjami, abstrakcyjna kompozycja, drewno lipowe, ok. 2003 r.
Święta rodzina – piękna płaskorzeźba, pokazująca bardzo wyraziste postaci, na które patrząc mamy wrażenie ukazanej głębi wnętrza, drewno lipowe, ok. 2004 r.

Znaczenie postaci

Janusz Biskup poprzez twórczość artystyczną promuje gminę Okonek. Chociaż mieszkańcy miasta wiedzą o jego istnieniu patrząc na rzeźby w miejscowym kościele, to tak naprawdę niewiele o nim samym wiadomo. Jest człowiekiem niezwykle skromnym, niewyróżniającym się, ciężko pracującym, który za sukces uważa wszystkie swoje rzeźby podziwiane przez ludzi.
Rzeźby wychodzące spod jego dłuta wykonane są w najdoskonalszej formie, znają je nie tylko mieszkańcy Okonka, ościennych gmin, tj. Szczecinek, Czarne, a także mieszkańcy kraju oraz myśliwi z zagranicy. Niektóre rzeźby trafiły nawet do dalekiego Iraku.
Dzięki warsztatom rzeźbiarskim zorganizowanym podczas projektu, dzieci ze Szkoły Podstawowej w Okonku miały możliwość wypróbowania swoich zdolności rzeźbiarskich pod okiem wielkiego mistrza.

Źródła

Poczajowiec Witold, „Udany debiut rzeźbiarski”, Gazeta Poznańska z dn. 08.03.1999, s.3
Mikietyński Ryszard, „O Biskupie, co św. Franciszka przed kościołem postawił: Historia jak z „Janka Muzykanta””, Okolice – tygodnik lokalny z dn.28.01.2004, s. 9
Mikietyński Ryszard, „Biskup rzeźbi Jezusa”, Aktualności Lokalne, 2013 nr 21, s. 24
Ankieta przygotowana przez grupę projektową: „Na skróty – Pan Janusz Biskup o sobie”
Rozmowy z p. Januszem Biskupem,
Wywiad z księdzem proboszczem Parafii w Okonku – Janem Ratajem
Wywiad z przewodniczącym Rady Parafialnej Kościoła p.w. św. Józefa w Czarnem
Fotografie rodzinne pochodzą z archiwum pana Janusza Biskupa
Fotografie rzeźb wykonano w miejscach, gdzie się znajdują




Kalendarium:

  • 1959 ― Narodziny bohatera
  • 1999 ― Wystawa prac w Domu K...
  • 1999 ― Wyróżnienie specjalne...

Cytaty:

  • „Sztuka, w najszerszym ...”
  • „Sztuka trwa długo, życ...”
  • „Piękno rzeczy śmiertel...”

Źródła:

  • Informacja o Nadleśnic...
  • Informacja o miejscowo...
  • Informacja o panu Czes...
  • Kościół p.w. Św. Józef...
  • Kościół p.w. Św. Rozal...
  • Kościół p.w. św. Franc...

Zobacz też: