Ludwik Gawrych, syn Wojciecha i Heleny z domu Wieczorek, urodził się 23 sierpnia 1907 roku we wsi Pyszczyn, położonej w województwie wielkopolskim (dawniej województwie poznańskim). Pochodził z rodziny chłopskiej o silnych tradycjach narodowych i patriotycznych. Miał liczne rodzeństwo – pięciu braci i dwie siostry.

W 1929 roku ukończył gimnazjum w Pyzdrach, a 3 lata później w 1932 roku Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowie Mazowieckim (z drugą lokatą).

Po ukończeniu szkoły służył w 58 Pułku Piechoty w Poznaniu. W 1939 roku w trakcie wojny obronnej walczył w szeregach pułku jako adiutant dowódcy pułku. Po walkach pod Kutnem i w Puszczy Kampinoskiej trafił do niewoli niemieckiej. Uciekł w trakcie transportu do Oflagu i wrócił do Poznania.Przystąpił do jednostki konspiracyjnej tzw. Wojskowej Organizacji Ziem Zachodnich. Po rozbiciu organizacji przez Gestapo w roku 1940, ukrywał się w Warszawie i Krakowie. Od września 1942 roku był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej. Początkowo dowódca plutonu, następnie batalionu i szkoły podchorążych NOW. W sierpniu 1943 r. został zastępcą szefa Wydziału Operacyjnego Komendy Okręgu Stołecznego AK/NOW.W listopadzie 1943 roku, w związku z reorganizacją Zgrupowania AK/NOW „Stolica”, objął dowództwo batalionu „1427”, który od jego pseudonimu przyjął kryptonim „Gustaw”. Batalion stanowił II Zgrupowanie w Rejonie I Obwodu Śródmieście AK. W 1944 został awansowany do stopnia kapitana. W czasie powstania warszawskiego dowodził Batalionem „Gustaw” w rejonie Starego Miasta w Zgrupowaniu „Róg” w ramach Grupy AK „Północ”. Był ranny 3 sierpnia podczas ataku na bramę getta przy ul. Żelaznej. Po kilku dniach ponownie jednak dowodził batalionem. Po ewakuacji do Śródmieścia objął dowództwo połączonych batalionów „Gustaw” i „Harnaś”. Z powodu pogorszenia zdrowia trafił 6 września do szpitala. Po kilku dniach 18 września został awansowany do stopnia majora.

Po wojnie powrócił do Słupcy i zamieszkał przy ulicy Warszawskiej 53 (obecnie Muzeum Regionalne) w domu rodzinnym państwa Gregorkiewiczów. Żoną majora była Halina z d. Gregorkiewicz, z którą zawarł związek małżeński w roku 1936.Z tego związku narodziła się w 1939 córka Danuta, zaś w 1947 roku syn Krzysztof. W Polsce Ludowej major Ludwik Gawrych nie miał żadnych szans na powrót do służby wojskowej,którą miłował od najmłodszych lat. Uważał ją za życiową pasję.Po zdobyciu odpowiedniego wykształcenia, jakim było przeszkolenie na technika farmacji, pracował w aptece przy Rynku ( obecnie plac Wolności). Początkowo, w okresie odrodzenia powojennej Polski , lokal, w którym znajdowała się apteka był dzierżawiony od pani Plewińskiej. Następnie, po upaństwowieniu w roku 1951, kierowaniem apteki zajmowała się żona majora, mgr Halina Gawrych. Jak wielu jego współtowarzyszy, byłych żołnierzy Armii Krajowej, Ludwik Gawrych był śledzony i szykanowany przez nowe władze. Uważano go za „wroga ludu”.Wielokrotnie musiał stawiać się na przesłuchania do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Poznaniu. Jego córka Danuta miała ogromne problemy z edukacją po szkole podstawowej. Pomimo ukończenia pierwszego etapu kształcenia z wyróżnieniem nie chciano jej przyjąć do miejscowego liceum. Dopiero interwencja państwa Gawrychów w Ministerstwie Oświaty pozwoliła córce na kontynuowanie nauki. Major Gawrych mieszkał w Słupcy do 1968 roku, następnie około roku w Płocku, późnij w Kleczewie. W każdym z tych miejsc pracował jako aptekarz. Na kilka lat przed śmiercią powrócił do Słupcy i zamieszkał przy ulicy Kilińskiego. Pod koniec życia zmagał się z problemami zdrowotnymi. Zmarł 30 sierpnia 1979 roku w Warszawie. Po śmierci jego marzenie zostało spełnione: ciało bohatera-powstańca spoczęło w gronie tych, których „całe życie nosił w swoim sercu” – wśród żołnierzy Batalionu AK „Gustaw”-„Harnaś”, w kwaterze B-24 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Major Ludwik Gawrych miał temperament społecznika.Organizował spotkania członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Udzielał się w życiu miasta i powiatu, szczególnie był zainteresowany kontaktami z harcerstwem.

1964 r.- Medal za Warszawę 1939-1945

1972 r.- Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”

1974 r. – Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

1975 r. – Krzyż Partyzancki

Ludwik Gawrych był znany i szanowany w Słupcy, choć niewielu młodych ludzi o nim pamięta. W Warszawie starsi opowiadają swoim wnukom o jego bohaterskich czynach podczas powstania warszawskiego. Na jego grobie na Powązkach zawsze pali się wiele zniczy. W pamięci słupczan pozostaje obraz majora Gawrycha jako wzorowego patrioty i człowieka wielkiego honoru, wyjątkowo kulturalnego i dystyngowanego. Starsze pokolenie mieszkańców miasta wspomina postać miłego i zawsze kompetentnego „pana aptekarza” z Rynku. Dla młodego pokolenia major Ludwik Gawrych może być wzorem do naśladowania, bo wartości jakimi się kierował w życiu pozostają nadal aktualne.

IV Szczep Środowiskowy Drużyn Wodnych ZHP w Słupcy na cześć wielkiego bohatera z czasów powstania nosi imię Ludwika Gawrycha.

1.Dąbkowski B.,Bohater Powstania Warszawskiego „Gustaw” był z Wielkopolski, Głos Wielkopolski „Nasza Historia”,2014, nr 10, s.14-17.

2.Gawrych Ludwik, Czarna Niedziela na Starówce, Dziennik Polski, Detroit, 1977.

3.Jarecki M., Aby pamięć nie zaginęła, Słupca, Słupeckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 2001.

Inne źródła:

1. Wywiad z p. Beatą Czerniak, marzec 2015.

2. Wywiad z p. Krzysztofem Gawrychem, kwiecień 2015.