Stefan Motylewski

ur. 22 sierpnia 1897
zm. 1940
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza w Murowanej Goślinie

Biogram – Stefan Motylewski
Stefan Motylewski – zdjęcia
Zdjęć: 9
Dokumentów: 2

Pochodzenie i edukacja

Doktor Stefan Motyl – Motylewski herbu Pomian urodził się 22 sierpnia 1897 roku w Ostrowie Wielkopolskim, ojciec Gerwazy, matka Marianna (z d. Jorliewicz lub Jodiewicz). Wyrokiem sądu w Ostrowie Wielkopolskim z dnia 2.12.1928 pozostał z nazwiskiem Motylewski. Studia medyczne ukończył w Poznaniu prawdopodobnie w 1925 roku. Promocję na doktora wszech nauk lekarskich otrzymał 30 maja 1930 roku na Uniwersytecie Poznańskim.

Kariera wojskowa

W Wojsku Polskim od 1919 roku pełnił służbę w 70. pułku piechoty i 17. pułku artylerii polowej. Mianowany porucznikiem ze starszeństwem z dniem 1 VI 1919 roku. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył jako lekarz wojskowy. W 1922 roku został przeniesiony do rezerwy, pozostawał w dyspozycji naczelnego lekarza Garnizonu Poznań, rozwijał prywatną praktykę lekarską. Od dnia 9 sierpnia 1930 roku pracował w szpitalu w Obornikach. Z początkiem roku 1931 wrócił do Poznania do szpitala wojskowego. W styczniu 1932 roku przybył do Murowanej Gośliny.

Objęcie stanowiska burmistrza

W 1934 roku jako kapitan rezerwy został wybrany burmistrzem miasta Murowana Goślina. Po objęciu urzędu burmistrza wprowadził się do budynku ratusza (pomieszczenia na pierwszym piętrze) i jako burmistrz urzędował w latach 1934-1939. Kojarzony z obozem sanacyjnym, uważnie śledził preferencje polityczne goślińskiego społeczeństwa, czego dowodzą zachowane raporty adresowane do starostwa w Obornikach.

Praca na stanowisku burmistrza

Zgodnie z nowymi uregulowaniami prawnymi w 1934 roku powstała Gmina Murowana Goślina, obejmująca tereny okręgu komisarycznego, wywodzącego swą genezę jeszcze z czasów pruskich. Władzę wykonawczą, zarówno w mieście jak i na terenie gminy sprawować miały zarządy, na czele których stał odpowiednio burmistrz i wójt. Władzę uchwałodawczą dzierżyły rady. Pierwszym wójtem Gminy Murowana Goślina został wybrany ziemianin Józef Milewski, rotmistrz rezerwy Wojska Polskiego. Wybory na nowego burmistrza Gminy Murowana Goślina wygrał kapitan Stefan Motylewski, będący wojskowym lekarzem. Obaj reprezentowali obóz sanacyjny. W latach 1934-1939 na forum obu goślińskich rad przedstawiciele sanacji rywalizowali z radnymi reprezentującymi środowiska narodowe. W szeregach sanacji udało się skupić osoby reprezentujące różne światopoglądy. Swoista rywalizacja na forum obu rad przekładała się jednak na niezwykle sprawne zarządzanie majątkiem publicznym. Obie grupy potrafiły się zgadzać w sprawach najważniejszych dla miejscowych ziem, co najjaskrawiej miało się okazać w 1939 roku, w okresie zagrożenia wojną. Dzięki takiemu nastawieniu ziemia goślińska tego okresu rozwijała się pomyślniej niż w latach dwudziestych. Za czasów urzędowania Stefana Motylewskiego Murowana Goślina zwiększyła swą powierzchnię, dzięki umowie z właścicielami Przebędowa zakupiono tereny, które zostały przeznaczone pod zabudowę. Przebudowano gośliński Rynek, częściowo go plantując, zadrzewiono także ulice w centrum miasta. Prowadzono również rozliczne inwestycje drogowe w gminie – naprawiano drogi i mosty, oraz, podobnie, jak na terenie miasta, prowadzono akcję zadrzewień. W 1939 roku Murowana Goślina liczyła 2900 mieszkańców, na obszarze całej gminy mieszkało około 6000 osób.
Niedostateczne środki finansowe, brak surowców oraz fachowców o wystarczającym doświadczeniu i odpowiednich kwalifikacjach powodował ogromne trudności w rozwoju przemysłu oraz infrastruktury społeczno-gospodarczej odbudowującej się po I wojnie światowej gospodarki. Pojawiło się zjawisko bezrobocia. Bardzo poważny kryzys dał o sobie znać także w latach trzydziestych. Burmistrz dr Stefan Motylewski podejmował działania na rzecz złagodzenia skutków bezrobocia. Pomocą zaczęto obejmować coraz większą liczbę osób. Powołano Wojewódzki Komitet Obywatelski do Walki z Bezrobociem, a w 1936 r. utworzono podległe mu komitety miejskie, powiatowe, gminne i wiejskie. Wśród członków Powiatowego Komitetu Obywatelskiego do Walki z Bezrobociem znalazł się dr Stefan Motylewski. Władze goślińskie uznały, że roboty publiczne powinny dostarczać gospodarce narodowej konkretnych wartości ekonomicznych. Kierowano więc bezrobotnych do budowy lub naprawy dróg miejskich, kopania rowów przydrożnych, prac melioracyjnych oraz innych robót ziemnych. W 1937 r. uruchomiono eksploatację kamienia w Rudkach, gdzie pracę otrzymało 120 bezrobotnych z całego powiatu.
Rodziny goślińskich bezrobotnych miały zapewnioną dobrze zorganizowaną opiekę lekarską. Bezpłatną lub po cenach niższych pomocą lekarską na koszt Komitetu służyli miejscowi lekarze m. in. dr Stefan Motylewski i dr Antoni Krzyżanowski. Wielu chorych korzystało z bezinteresownej pomocy doktora Motylewskiego. W razie potrzeby Komitet na swój koszt kierował chorych do szpitali na specjalistyczne leczenie lub operacje. Pokrywano również koszty leczenia i opieki położniczej oraz porodu żonom bezrobotnych. Komitet, w którym działał i angażował się w różne akcje pomocy dr Motylewski, szczególną troską otaczał także dzieci bezrobotnych. W tym celu współpracowano z kierownikiem szkoły Franciszkiem Bazylim. Dzieci otrzymywały darmowe posiłki (obiady, śniadania), paczki z okazji świąt, zawierające słodycze, owoce, odzież.
W połowie lat dwudziestych rozpoczęto budowę kanalizacji miasta. Stefan Motylewski przyczynił się do rozbudowy urządzeń wodno-kanalizacyjnych. Na przełomie lat 1930 i 1931 pobudowano w mieście sieć elektryczną, umożliwiającą oświetlenie ulic. Także prace elektryfikacyjne zakończono w 1937 roku za rządów burmistrza Stefana Motylewskiego.

Aresztowanie i męczeńska śmierć

W sierpniu 1939 roku, podczas spotkania w Warszawie, był w randze podpułkownika. Według informacji ze źródeł wojskowych z chwilą wybuchu II wojny światowej został dowódcą szpitala polowego w randze pułkownika.
Porucznik rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, wg list sowieckich S-2180, do niewoli sowieckiej dostał się prawdopodobnie w okolicach Halicza, podczas przemarszu ośrodka zapasowego poznańskiego pułku Wojska Polskiego na trasie Złoczów – Halicz w kierunku granicy rumuńskiej, w dniach 18-19 września 1939 roku. Częściowo w bydlęcych wagonach, częściowo pędzeni piechotą w kolumnach marszowych (8000 jeńców), często bez picia i jedzenia przebyli trasę: Tarnopol, Charków, Starobielsk, gdzie w dniach 1-2 października 1939 roku na obrzeżach miasta zatrzymał się gigantyczny transport polskich jeńców. Oddzielono ponad 3000 szeregowych od oficerów, których umieszczono w kilkunastu murowanych i drewnianych zabudowaniach poklasztornych otoczonych murem. Porucznik dr Stefan Motylewski z obozu jenieckiego w Starobielsku przesłał 30.11.1939 roku tylko jedną pocztówkę (zachowała się) do swoich rodziców, mieszkających wtedy w Ostrowie Wielkopolskim na ul. Piłsudskiego 12, w której między innymi pisze: „… żyję, ranny nie jestem. (…) Piszcie adres po rosyjsku – niechaj ktoś napisze – i po polsku bez tytułu i rangi.” W obozie w Starobielsku 5.04.1940 roku znajdowało się około 3920 polskich oficerów i 100 cywilów. Przez sowieckie NKWD mordowani byli w Charkowie od 5 kwietnia 1940 roku do 12 maja 1940 roku.
Uznaje się, że porucznik dr Stefan Motylewski został zamordowany wiosną 1940 roku w Charkowie w trakcie zbrodni katyńskiej, jego szczątki spoczywają w Piatichatkach. Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 X 2007 r. awansowany do stopnia majora.

Znaczenie postaci

Stefan Motylewski był ostatnim burmistrzem urzędującym w okresie międzywojennym. Był jednocześnie wojskowym lekarzem, znanym z tego, że po godzinach urzędowania przyjmował, w swoim mieszkaniu na I piętrze w ratuszu, pacjentów z miasta i okolicy. Był człowiekiem wrażliwym i interesował się losem zwykłego człowieka, wiedział o mieszkańcach bardzo dużo, dlatego od szczególnie potrzebujących i opuszczonych przez los nie pobierał wynagrodzenia za leczenie. W tamtych czasach opieka medyczna była płatna, wielodzietność i ubóstwo wielu rodzin powodowała, że nie wystarczało na opłacanie wizyty u lekarza. Dzięki bezpłatnemu leczeniu ubogich mieszkańców Murowanej Gośliny i z okolicznych wsi, Stefan Motylewski zaskarbił sobie wyjątkową wdzięczność i uznanie u mieszkańców.
W 1935 roku rozpoczęto elektryfikację miasta, Stefan Motylewski przyczynił się do ukończenia tego przedsięwzięcia.
Za czasów urzędowania Stefana Motylewskiego Murowana Goślina zwiększyła swą powierzchnię.
Stefan Motylewski przyczynił się do rozbudowy urządzeń wodno-kanalizacyjnych. W okresie jego urzędowania przebudowano gośliński Rynek, częściowo go plantując, zadrzewiono także ulice w centrum miasta. Prowadzono również rozliczne inwestycje drogowe w gminie – naprawiano drogi i mosty oraz, podobnie jak na terenie miasta, prowadzono akcję zadrzewień.
Burmistrz dr Stefan Motylewski podejmował działania na rzecz złagodzenia skutków bezrobocia.

Bibliografia

Zbiory Izby Regionalnej Ziemi Goślińskiej (kwartalnik „Z OTCHŁANI WIEKÓW ZIEMI GOŚLIŃSKIEJ”)
„GOŚLINIAKÓW KSIĘGA ZŁOTA” Dariusz Paprocki, współpraca Norbert Kulse (Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Murowana Goślina 2004)
„DZIEJE MUROWANEJ GOŚLINY” praca zbiorowa pod redakcją Mieczysława Brusta (Poznań 2006)
„Murowana Goślina i okolice na dawnych widokówkach” – zebrał i opracował Maciej Sterczała (Nakładem Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy im. Bonawentury Graszyńskiego w Murowanej Gośliny)
„Opowieść o ziemi goślińskiej” – Dariusz Paprocki (Murowana Goślina 2014)

Kalendarium:

  • 1897 ― Narodziny bohatera
  • 1919 ― Służba wojskowa
  • 1922 ― Przeniesienie do reze...
  • 1930 ― Promocja na doktora w...
  • 1932 ― Przybycie do Murowane...
  • 1934 ― Objęcie stanowiska bu...
  • 1934 ― Okres urzędowania jak...
  • 1939 ― Okres niewoli
  • 1940 ― Śmierć bohatera
  • 2007 ― Awans do stopnia majora

Źródła:

  • Piatichatki, Cmentarz ...

Zobacz też: