Felicjan Sławoj Składkowski

ur. 09 czerwca 1885
zm. 31 sierpnia 1962
Szkoła Podstawowa nr 4 im. gen.Mieczysława Smorawińskiego w Turku

Ciekawostki o Generale
Inwestycje poczynione przez gen. Składkowskiego w Turku
Ocena F. Składkowskiego
Składkowski jako fundator nagród
Zdjęć: 26
Filmów: 4

Pochodzenie

Felicjan Sławoj Składkowski urodził się 09.06.1885 r. w Gąbinie (pow. płocki). Był jednym z pięciorga dzieci Wincentego Składkowskiego i Anny z domu Wójcickiej. Rodzice z początkiem XX wieku przeprowadzili się do Turku gdzie zamieszkali przy ul. Tkackiej. Składkowski pochodził z rodziny inteligenckiej, ojciec z wykształcenia prawnik był sędzią pokoju.

Młodość i edukacja

F. Składkowski uczęszczał do Gimnazjum realnego w Łowiczu, w roku 1904 ukończył Męskie Gimnazjum Filozoficzne w Kielcach. W l. 1904 – 1911 studiował początkowo na Uniwersytecie Warszawskim, następnie przeniósł się na Uniwersytet Jagieloński w Krakowie. Podjął studia medyczne na wydziale lekarskim, na specjalizacji chorób wewnętrznych. W trakcie studiów wybrał chirurgię i ginekologię jako dodatkową specjalność. Powodem przeniesienia do Krakowa było relegowanie go z uczelni warszawskiej za udział w manifestacji niepodległościowej. Został osadzony w Pawiaku a po miesięcznym śledztwie wywieziony do Kielc, skąd by dalej kontynuować studia i uniknąć procesu sądowego wyjechał do Krakowa. Pełniąc pracę zawodową w wojsku ukończył w 1923 r. kwartalny kurs dla wyższych dowódców w Rembertowie, a w 1924 r. w Paryżu uczestniczył w kursie zorganizowanym przez Francuską Wyższą Szkołę Wojenną.

Służba zawodowa

Lekarz

Pierwsza praca wiązała się z kierunkiem jego studiów. Po uzyskaniu dyplomu lekarskiego, w roku 1911 pracował jako lekarz w klinice chorób wewnętrznych, rok później został zatrudniony jako asystent w Klinice Chirurgicznej profesora Kadera – swojego wykładowcy. Praktykę lekarską z zakresu chirurgii i i ginekologii odbywał w Sosnowcu.

Legiony Polskie

W wyniku wybuchu I wojny światowej podjął decyzję o wstąpieniu w dniu 13.08.1914 r. do Legionów Polskich Piłsudskiego. Służył w nich jako lekarz 5, 3 i 1 batalionu 1 pp. Legionów. Od maja 1915 do kryzysu przysięgowego w 1917 r. był głównym lekarzem 5 i 7 pp. Legionów. W Legionach przeszedł przez kolejne szczeble awansu, 09.10.1914 r. podporucznik lekarz, I 1915 r. porucznik, 10.10. 1915 r. kapitan lekarz. Podczas kryzysu przysięgowego w 1917 r., jako poddany rosyjski trafił do obozu oficerskiego w Beniaminowie. Po jego opuszczeniu pracował jako lekarz w kopalni „Saturn” w Czeladzi, gdzie w listopadzie 1918 uczestniczył w akcji rozbrajania Niemców w Zagłębiu Dąbrowskim. Objął komendę nad tworzącym się Wojskiem Polskim jako dowódca tamtejszego Okręgu Wojskowego. Z początkiem roku 1919 nominowany na majora, w maju tego samego roku został podpułkownikiem lekarzem. 20.01.1919 r. został awansowany do stopnia majora.

W czasie wojny polsko – bolszewickiej brał udział w walkach na froncie litewsko – białoruskim. W czasie działań wojennych otrzymywał kolejne stopnie oficerskie. W 1919 otrzymał awans na stopień podpułkownika, a w roku następnym pułkownika lekarza. W sierpniu 1920 r. został delegatem rządowym przy Polskim Towarzystwie Czerwonego Krzyża. Następnie rozpoczął pracę w Departamencie Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wojskowych jako szef Wydziału Organizacyjnego. Po powrocie z Francji w 1924 otrzymał pierwsze generalskie szlify (gen. brygady).

Polityka

Przygoda z polityką rozpoczęła się w 1926 r., kiedy w Polsce miał miejsce przewrót majowy, w którym poparł J. Piłsudskiego. Wtedy to, 13.05.1926 powołany został na stanowisko komisarza rządu dla miasta Warszawy z zadaniem utrzymania porządku i poprawy stanu sanitarnego stolicy. Jego praca została dostrzeżona przez ustępującego min. spraw wewnętrznych Kazimierza Młodzianowskiego, który desygnował go na swojego następcę. Dnia 02.06.1926 r. objął teczkę min. spraw wewnętrznych, urząd ten piastował przez pięć lat z krótką przerwą. Od 07.12.1929 do czerwca 1930 r. związał się ponownie z wojskiem, pełniąc funkcję pierwszego wiceministra spraw wojskowych i Szefa Administracji Armii. W 1935 r. kandydował w wyborach parlamentarnych jako poseł z okręgu kalisko – tureckiego. Uzyskał pierwsze miejsce na liście wyborczej, oddano na niego 30.657 głosów, co świadczy o dużym zaufaniu wyborców do jego osoby. Dalsza kariera potoczyła się lawinowo. 19.03.1936 r. otrzymał awans na stopień generalski (gen. dywizji), a 15.05.1936 r. został premierem II Rzeczypospolitej, wysunięty na to stanowisko przez Edwarda Rydza- Śmigłego, jako kandydat przejściowy. Pełnił urząd premiera rządu i jednocześnie szefa resortu spraw wewnętrznych. Starał się nie mieszać w konflikty polityczne, skupiał się na kontroli i inspekcji aparatu urzędniczego, a jako minister zwracał szczególną uwagę na stan państwowej administracji, a zwłaszcza policji. Stworzył specjalne oddziały obwodowe policji, wyspecjalizowane w rozbrajaniu zgromadzeń bez użycia broni palnej. Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie, którą opuścił próbując się przedostać do Francji. Został jednak internowany w Rumunii, złożył wtedy dymisję z urzędu premiera RP 30.09.1939 r. W czerwcu 1940 r. otrzymał zgodę na opuszczenie Rumunii, chciał się przedostać do tworzącej się we Francji Armii Polskiej. Zmienił jednak swoje plany i wyjechał 24.06.1940 r. do Turcji- Instambułu, gdzie zasilił szeregi Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Palestynie. Od 25.04.1941 r. przeprowadzał inspekcję sanitarną tamtejszych jednostek WP, prowadził kontrolę szpitali i wygłaszał odczyty o tematyce medycznej. Był delegatem wojska przy PCK w Palestynie. W maju 1941 r., w wyniku weryfikacji korpusu oficerskiego przeprowadzonej przez Naczelnego Wodza gen. W. Sikorskiego, przeniesiony został do II grupy, w której jako oficer bez przydziału wojskowego pozostał do końca wojny. W roku 1947 wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie spędził resztę swojego życia.

Piśmiennictwo

Felicjan Sławoj Składkowski był pamiętnikarzem, autorem publikacji zawierających jego wspomnienia z czasów legionowych, okresu współpracy z Piłsudskim oraz sprawowania funkcji ministra spraw wewnętrznych i premiera. Jego twórczość opisywana jest jako barwna i szczera, opisująca bardzo dokładnie, wręcz szczegółowo kulisy funkcjonowania obozu sanacyjnego. Był autorem wielu publikacji, m.in. „Moja służba w brygadzie”, ” Beniaminów 1917-1918″, „Strzępy meldunków” (Warszawa 1936), „Kwiatuszki administracyjne i inne”(Londyn 1959), „Nie ostatnie słowo oskarżonego” (Londyn 1964). Jego zapiski,listy i wspomnienia ukazały się w książce pt. „Pęk kluczy”.

Zasłużony dla Turku

F. S. Składkowski mimo, że nie był rodowitym turkowianinem bardzo związał się z tym miastem. Każde wakacje będąc na studiach spędzał w Turku u rodziców. Jego siostra Tomiła swoją przyszłość i karierę zawodową również związała z tym miastem.Była założycielką pierwszej szkoły średniej dla dziewcząt.

Składkowski mimo zajmowania wysokich stanowisk państwowych nie zapomniał o Turku i jego mieszkańcach. Wykorzystywał każdą okazję, by odwiedzić rodzinne strony, wspierał miasto w różnych dziedzinach.To dzięki jego inicjatywie i wsparciu powstało w mieście wiele obiektów użyteczności publicznej. W 1936 r. dzięki jego staraniom powstała Spółdzielnia „Tkacz” , w której wyrabiano płótna lniane dla wojska. Inicjatywę jej powstania wiązała się z kryzysem gospodarczym, który spowodował duże bezrobocie. Po trzech latach zatrudniono w niej już 130 tkaczy. Premier osobiście wsparł inwestycję kwotą 38.000 zł. Swoją osobą, wsparciem finansowym przyczynił się do budowy wielu obiektów, np. Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w 1938 r., Państwowego Liceum i Gimnazjum im. T. Kościuszki, gdzie pokrył 1/3 kosztów budowy i udzielił bezzwrotnej pożyczki na sumę 300 tys. zł , Domu Katolickiego, w którym swoją siedzibę miało Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży oraz gmachu Starostwa przy ul.Kaliskiej, gdzie obecnie mieści się urząd miasta. Na tą inwestycję przekazał również 300 tys. zł.

Będąc na wysokim stanowisku państwowym postarał się o dotację z funduszu pracy, dzięki której pod koniec lat 30 -tych Turek zmienił swoje oblicze.Wykonano szereg prac z zakresu gospodarki komunalnej m.in. budowa kanalizacji, utwardzenie kostką miejscowych ulic i budowa nowych chodników , odnowienie elewacji budynków. Wybudowano dwupasmowe drogi przedzielone chodnikiem, osuszono tereny podmokłe, posadzono wiele drzew i zagospodarowano trawniki. W 1939 r. rozpoczęto budowę 10 domów tkackich dla robotników. Przeznaczył dużą kwotę finansową, ponad 5 tys. złotych na wystrój miejscowego kościoła NSPJ. W 1938 uczestniczył wraz z marszałkiem E.Rydzem – Śmigłym i prymasem Augustem Hlondlem w uroczystym zakończeniu prac przez Józefa Mehoffera.W 1937 r. dzięki wspólnej inicjatywie premiera i jego żony Żerminy, rozpoczęto w mieście prace dotyczące powstania parku wraz z kąpieliskiem i ogródkiem jordanowskim.Pani premierowa sama była jego projektantką.W tym celu z własnych środków zakupiono grunt za kwotę 17.000 zł i pokryto koszty związane z jego powstaniem.Uroczyste otwarcie nastąpiło 9 czerwca 1938 roku, przyjął on nazwę Żerminy Składkowskiej.Podczas uroczystości odsłonięto również popiersie J.Piłsudskiego, który był inwestycją samego premiera Składkowskiego.Wszystkie te obiekty użyteczności publicznej osobiście nadzorował, przyjeżdżając do Turku kontrolował postępy w budowie.

Turek nie tylko zmienił swój wystrój za sprawą Składkowskiego ale wzrosła jego ranga. W 1937 r. przyczynił się do podjęcia uchwały o włączeniu m. in. pow. tureckiego do woj. poznańskiego. Powiat zwiększył swoją powierzchnie, włączono w jego skład cztery gminy. Był bardzo zaangażowany w rozwiązywaniu problemów społeczno – gospodarczych. Pomagał w przezwyciężeniu bezrobocia, zachęcał do różnych inwestycji. Aby zwiększyć konkurencyjność tureckich tkaczy z łódzkim ośrodkiem, rozpropagował uprawę specjalnej odmiany lnu sprowadzanego z Holandii. Zachęcał rolników do jej uprawy wyznaczając nagrody pieniężne dla najlepszego plantatora. Z wytworzonego lnu szyto bieliznę dla wojska, co pozwoliło znaleźć zatrudnienie wielu ludziom. Kolejnym krokiem mającym na celu promocję wyrobów lnianych był ogłoszony przez Składkowskiego konkurs na projekt i uszycie najładniejszej kreacji. Z kolei innym posunięciem było rozpropagowanie hodowli owiec merynos oraz hodowli jedwabników, co przyniosło dyplom przyznany przez min. spraw wojskowych za rozwój owczarstwa. Starał się mobilizować społeczność lokalną, fundował liczne nagrody za naukę dla zdolnych uczniów , kreatywną pracę naczelników straży ogniowej, najlepszej gospodyni. Obok nagród pieniężnych fundował prezenty, np. radioodbiorniki, wóz z koniem, krowy czy rowery. Nie zapominał o najuboższych, wyposażył i utrzymywał przy magistracie kuchnię dla bezrobotnych i biednych, zimą zaopatrywał ich w węgiel, odzież, produkty żywnościowe. Przygotowywał świąteczne paczki dla dzieci z ubogich rodzin, opłacał im czesne, fundował stypendia. Zakupił rowery dla dzieci dojeżdżających do szkoły w Turku. Wspierał również rozwój bibliotek, szkół, remiz strażackich nie tylko w mieście ale w obrębie całego powiatu. Premier Składkowski był częstym gościem w Turku, korzystał z nadarzających się okazji by odwiedzić mieszkańców, którzy odwzajemniali jego zaangażowanie i pomoc. Nazywano go odnowicielem Turku. Każda jego wizyta cieszyła się dużym zainteresowaniem i spotykała gorącym przyjęciem. Mieszkańcy doceniali jego pomoc na każdym kroku, a swoje poparcie najdobitniej okazywali podczas wyborów, gdzie w samym Turku oddało na niego głos prawie 100% obywateli. Uważany za opiekuna i hojnego darczyńcę. W dowód uznania w 1930 r. uchwałą Rady Miejskiej i Sejmiku Powiatowego otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Turku i wszystkich gmin powiatu.

Odznaczenia

Za swoją służbę wojskową został odznaczony licznymi medalami i odznaczeniami wojskowymi. Otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari w 1937 r., Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych (trzykrotnie), Złoty Krzyż Zasługi , Medal za Długoletnią Służbę (1938), Złoty „Wawrzyn Akademicki” (1935) czy Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski w 1935 r., za wybitne zasługi dla Państwa. Dostąpił również licznych odznaczeń zagranicznych, m.in. Krzyż Oficerski Legii Honorowej, Order Białego Orła III klasy, Wielka Wstęga Orderu św. Sawy (Królestwo Jugosławii, 1937) i wiele innych.

Życie prywatne

Felicjan Sławoj Składkowski był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą wybranką została Jadwiga Scholl (15.02.1909 r.), z którą miał syna Miłosza. Drugą żonę poznał w czasie studiów w Paryżu -francuska Gemaine Sussane Coillat (zwana Żerminą). By móc uzyskać rozwód przeszedł na kalwinizm, a w styczniu 1926 r. przypieczętował związek małżeński. W 1946 r. zawarł ślub cywilny z Jadwigą Dołęga- Mostowicz, a po 11 latach ślub kościelny, kiedy zmarła jego pierwsza żona. Po II wojnie światowej wyjechał z Palestyny do Wielkiej Brytanii, gdzie osiadł na stałe. Zmarł 31.08.1962 r. w Londynie. W czerwcu 1990 r. jego prochy zostały sprowadzone do kraju i spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.


Znaczenie postaci

Generał Składkowski przeszedł do historii jako osoba kontrowersyjna z racji zajmowanych funkcji państwowych. Przez jednych krytykowany i negowany, inni pozytywnie oceniali jego rządy. Oceniając go jako mieszkańca miasta Turku, można śmiało stwierdzić, że był osobą zasłużoną. To człowiek, który w wielkim stopniu przyczynił się do rozwoju Turku, swoimi inwestycjami, pomysłami czy zaangażowaniem. Dzięki niemu miasto zyskało nowy blask, a ludzie lepsze warunki bytowe. Poczynione inwestycje, a przede wszystkim wsparcie finansowe zapewniło wielu turkowianom stabilizację bytową. Dziś można wspominać jego osobę i mieć nadzieję, że pojawi się drugi Składkowski – odnowiciel, inwestor. Zostawił namacalny ślad w postaci Spółdzielni „Tkacz”, budynku Liceum czy parku miejskiego, które nadal służą jako obiekty użyteczności publicznej.


Bibliografia
1. Felicjan Sławoj Składkowski, Pęk kluczy, 2008
2. Dzieje Turku, pod red. Cz. Łuczaka, E. Makowskiego, Poznań 2002.
3. Wywiad z B. Stachowiakiem – dyrektorem Muzeum J. Mehoffera w Turku.
4. T. Rabiega, Gen. F. Sławoj Składkowski, „Echo Turku” 1992.nr 25, s. 7.
5. T. Rabiega, Generał Sławoj Felicjan Składkowski – hojny opiekun naszego miasta i powiatu, cz. I i II, w: Echo Turku 2002, nr 37 i 39, s.6.
6. Dokumenty znajdujące się w zbiorach Muzeum J. Mehoffera w Turku
7. F. S. Składkowski- Wikipedia (internet)
8. Turek i okolice. Słownik biograficzny, Turek 2011.



Kalendarium:

  • 1885 ― Narodziny bohatera
  • 1904 ― Student Uniwersytetu ...
  • 1914 ― Wstąpienie do Legionó...
  • 1915 ― Awans na kapitana
  • 1920 ― Awans na pułkownika
  • 1923 ― Kurs dla wyższych dow...
  • 1924 ― Kurs we francuskiej W...
  • 1926 ― Objęcie resortu minis...
  • 1936 ― Awans na generała dyw...
  • 1936 ― Zostaje premierem II ...
  • 1962 ― Śmierć bohatera

Zobacz też: