Pochodzenie

Wiadomości na temat rodziny generała sięgają XVII wieku. Jego pradziadek Jerzy Gliszczyński, ożeniony z Zofią z Drzewieckich, był w latach 1698-1720 właścicielem dóbr ziemskich w województwie kaliskim. W połowie XVIII wieku Gliszczyńscy przejęli w posiadanie Tomice, Szymanowice i Ciemierów, najprawdopodobniej drogą małżeństwa Macieja Gliszczyńskiego z Różą Cywińską. Dziadek generała Gliszczyńskiego – Maciej Gliszczyński był urzędnikiem wiejskim i prawnikiem, przedstawicielem woj. kaliskiego oraz posłem z woj. poznańskiego. Uczestniczył w wyborze na króla Stanisława Leszczyńskiego, a także Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1754 roku wydał w Kaliszu Compendium legum ex statuto et constitutionibus Regni Poloniae. Wiedza prawnicza Macieja Gliszczyńskiego, zwłaszcza w zakresie prawa majątkowego, sprawiła, że zlecano mu rozmaite zadania i powierzano urzędy. Maciej Gliszczyński miał czterech synów: Józefa, Ignacego, Kajetana i Stanisława. Generał Jan Gliszczyński był synem Ignacego i Kunegundy Gałczyńskiej. Dwór rodzinny Gliszczyńskich mieścił się najprawdopodobniej w Tomicach, gdzie stał jeszcze do lat czterdziestych XX wieku (zniszczony przez pożar od uderzenia pioruna). Ignacy Gliszczyński, czyli ojciec oraz sam Gliszczyński, podobnie jak dziadek Maciej, byli biegli w prawie oraz aktywni w życiu społecznym i politycznym. Wspomnienie pośmiertne, opublikowane w 1840 roku w „Kurierze Warszawskim”, określa z tego powodu Gliszczyńskich mianem „znakomitej rodziny” (zob.pdf. „Kurier Warszawski” str. 642 – tekst o śmierci generała Jana Gliszczyńskiego).

Dzieciństwo i młodość

Jan Gliszczyński urodził się w 1766 roku. Wtedy w posiadaniu jego rodziców były Tomice, gdzie jak już wcześniej było wspomniane, istniał dwór rodzinny Gliszczyńskich. Można przypuszczać, że właśnie tam spędził swoje dzieciństwo. Jego młodość przypadła na ostatnie dziesięciolecie I Rzeczpospolitej. Nie wiemy w jakich szkołach się uczył, natomiast był biegły w prawie, co było tradycją rodziny Gliszczyńskich. Służył w wojsku, osiągając stopień rotmistrza. Okres młodości Gliszczyńskiego przypadł na lata 1775-1785. Był świadkiem upadku niepodległej Rzeczpospolitej. W momencie III rozbioru Polski w 1795 r. liczył sobie 30 lat.

Rodzina

Jan Gliszczyński poślubił Józefę Łubieńską, a po jej śmierci Jadwigę Gurowską h. Wczele. Z tą ostatnią miał synów Antoniego i Jana Feliksa. Antoni Gliszczyński – właściciel dóbr Szymanowice z przyległościami, kolator kościoła w Szymanowicach i radca woj. kaliskiego, zmarł w 1869 roku w wieku 75 lat. Miał synów Zygmunta i Adama oraz córkę Wincencję (wnuki Generała Jana Gliszczyńskiego).

Zygmunt Gliszczyński – właściciel dóbr Tomice i Szymanowice, zasiadał we władzach dyrekcji szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Kaliszu. Miał dwie córki i po jego śmierci męska linia Gliszczyńskich na Tomicach i Szymanowicach wygasła.

Adam Gliszczyński – lekarz ginekolog, ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu i w 1848 roku rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie we Wrocławiu. Zmarł w Warszawie 29 X 1903 roku.

W służbie Ojczyźnie

Późną jesienią 1806 r. na ziemie polskie wkroczyła armia napoleońska wraz z gen. Janem Henrykiem Dąbrowskim. Napoleon Bonaparte zażyczył sobie sformowania polskich oddziałów regularnego wojska oraz pospolitego ruszenia. Dnia 2 grudnia 1806 r. najstarszy żyjący senator dawnej Rzeczpospolitej, wojewoda gnieźnieński Józef Radzimiński ogłosił zwołanie pospolitego ruszenia szlachty z terenu Wielkopolski. Dzień później przebywający w swojej kwaterze głównej w Poznaniu gen. dywizjiJan Henryk Dąbrowski wydał rozkaz, w którym ustalił zasady organizacji pospolitego ruszenia na terenie Wielkopolski, Pomorza i Mazowsza ( zob.pdf „Gazeta Poznańska”, 6 XII 1806, nr 103).

Za organizację wojska na terenie dawnego województwa kaliskiego uczynił odpowiedzialnym rotmistrza Jana Gliszczyńskiego, którego podniósł do stopnia generała majora. Zgodnie z rozkazem, Gliszczyński udał się na kwaterę do Kalisza, skąd miał nadzorować organizację pospolitego ruszenia na terenie województwa. Dnia 6 grudnia 1806 r. wydał tam odezwę do kaliskiej szlachty, w której podał szczegółowe zasady organizacyjne przedsięwzięcia (terminarz, ilość żołnierzy, krój mundurów, itp.). Na końcu odezwy Gliszczyński zwraca się do szlachty w następujących słowach: „Przytaczać wam konstytucye i statut Kazimierza W. roku 1347 pod tytułem: Milites, Barones et Nobiles – i znowu konstytucyą roku 1621, przez którą kara śmierci i konfiskata maiątku są przepisane, nie sądzę bydź moim obowiązkiem, bo każdy cnotliwy i oyczyznę swoię kochaiacy Polak, nie czyta kar w prawie wyrażonych, gdyż nie zna występku. Przytaczać wam surowość artykułów woyskowych, naymniey potrzeby widzę, bo dopełnienie powinności obywatelskiey, będzie naszym przepisem, a chęć bronienia oyczyzny i miłość iey, ochroni nas od kar w artykułach woyskowych wyrażonych” (zob.pdf. „Gazeta Poznańska”, 24 XII 1806, nr 109). Powyższy tekst świadczy o wielkiej miłości generała Gliszczyńskiego do Ojczyzny, jak również o znajomości obowiązującego ówczesnie prawa.

Na początku swoich działań Jan Gliszczyński napotyka wiele trudności, które są związane z brakiem czasu i ludzi.Wydaje się jednak, że działał sprawnie, ponieważ już 16 grudnia zebrał 87 rycerzy, 148 pocztowych i 12 muzykantów (zob.pdf. Janusz Staszewski „Kaliski wysiłek zbrojny” 1806-1813, Kalisz 1931, s. 18).

W służbie rodzinie i sprawiedliwości

Po upadku Napoleona, na Prośnie została wytyczona na sto lat granica zaborów. Dobra Gliszczyńskich znalazły się w Królestwie Polskim, pod władzą Rosji. Jan Gliszczyński zrezygnował ze służby wojskowej i poświęcił się działalności na polu sądownictwa jako sędzia pokoju i sędzia Izby Sądu Najwyższego. Car Aleksander I za jego zasługi uhonorował go orderem Św. Stanisława I klasy. Jednak ze względu na słabe zdrowie zrezygnował z sądownictwa i powrócił do swoich dóbr. Zmarł 25 IV 1840 roku. Jego pogrzeb odbył się w Szymanowicach. Uczestniczyli w nim liczni wyżsi duchowni, szlachta i kilka tysięcy ludzi różnych wyznań. Ciało generała spoczęło w grobie rodzinnym koło drewnianego kościoła w Szymanowicach (zob.pdf.„Kurier Warszawski” str. 643 – tekst o pogrzebie generała Jana Gliszczyńskiego) http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=923&from=FBC.

Znaczenie postaci

Generał Jan Gliszczyński z Tomic jest ważną historyczną postacią w dziejach Wielkopolski. Cieszył się ogromnym szacunkiem wśród swojej rodziny i sąsiadów. Zasłynął jako powszechnie szanowany i respektowany mediator w sporach majątkowych i gruntownych, a także jako ekspert w dziedzinie dawnego prawa. Właśnie z tego powodu nazywano go „ weteranem dawnego sądownictwa” i często proszono o opinię w sprawach spornych. Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tego wielkopolskiego rodu i dlatego w pełni zasługuje na upamiętnienie.

Trzeba też dodać, że na przestrzeni XVIII i XIX wieku ród Gliszczyńskich wydał, oprócz generała Jana, innych znakomitych przedstawicieli. Czterech z nich znalazło się w Polskim Słowniku Biograficznym. Gliszczyńscy cieszyli się dużym szacunkiem i autorytetem w swoich dobrach, w Kaliszu, a także na szerszej płaszczyźnie krajowej. Warto podkreślić posiadane przez nich wykształcenie, szczególnie w zakresie prawa. Piastowali szereg wysokich urzędów i godności, zarówno w I Rzeczpospolitej, jak i w czasie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Charakteryzowali się wysoką kulturę osobistą i życzliwością wobec innych. Cechy te zjednywały im wielu przyjaciół.