Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Nikt im iść nie kazał...poszli — bo tak chcieli, bo takie dziedzictwo wziął p...”

Kazimierz Hejnowicz

ur. 09 stycznia 1897
zm. 23 października 1980
Zespół Szkół w Mieście Obrzycko

Członkowie Towarzystwa Powstańców i Wojaków
Odznaczenia Państwowe
Tablica Pamiątkowa
Utrata praw miejskich
Zarząd Towarzystwa Powstańców i Wojaków
Zdjęć: 17
Dokumentów: 5

Pochodzenie

Polak, urodzony w Obrzycku w województwie wielkopolskim.

Dzieciństwo

Kazimierz Hejnowicz urodził się 9 stycznia 1897 roku w Obrzycku, powiat szamotulski. Ojciec mistrz garncarski Wincenty i matka Magdalena Kucharz. Jego rodzeństwo to: 3 braci (Stanisław, Jan, Marian) i 2 siostry (Helena, Maria). Dzieciństwo spędził w Obrzycku, gdzie wychowywany był w duchu patriotycznym.

Edukacja

W Obrzycku ukończył szkołę Podstawową. Wtedy w 1909 roku brał czynny udział w strajku szkolnym. Jako pierwszy rozpoczął strajk recytując twardą polszczyzną „Bóg jest to duch nieskończony, stwórca, pan nieba i ziemi”. Garncarstwo, którym zajmował się dziadek i ojciec nie było wstanie konkurować z ówczesnymi fabrykami porcelany i hutami szkła. Upadek garncarskiej tradycji w rodzinie przyspieszył pożar, który strawił wszystko. Podjęto próby odbudowania warsztatu ale ówczesne władze nie wyraziły na to zgodę. Po ukończeniu szkoły rozpoczął naukę u mistrza rzeźnickiego Jana Urbaniaka w Poznaniu. Po skończeniu nauki pracował jako pomocnik rzeźnicki w Poznaniu i w innych miastach w Niemczech.

Pseudonim – „Tygrys”

W artykule Waldemara Kosińskiego pan Kazimierz opowiada skąd wziął się jego charakterystyczny pseudonim. „– Ano – powiada – co do Tygrysa, to panu powiem, skąd to pochodzi. Bydło odstawiałem pociągiem do Poznania. W Poznaniu był hurtownik Wicek Czubański. Miał czerwone oczy. Handlowałem bydłem i cielętami. Kiedy sobie wypił to do wszystkich wołał „tygrysie”. Kiedyś przyjechał do mnie do Obrzycka. Wyszliśmy z knajpy, było ciemno i Wicek się zgubił. Stał na rynku i wołał za mną „- Tygrysie, gdzie jesteś, tygrysie”. No i to stąd się wzięło. Chociaż trzeba powiedzieć, że dopasowane jest to do mnie wyjątkowo. Zawsze się postawiłem, nie dałem się nikomu przez całe życie”.

Etapy działalności

SŁUŻBA WOJSKOWA – lata 1915-1920

Śledząc żołnierskie fakty z życia pana Kazimierza można odtworzyć całą historię Powstania Wielkopolskiego. W czerwcu 1915 roku jako 18 latek został zaciągnięty do armii niemieckiej i wysłany na front zachodni we Francji i Włoszech. W sierpniu 1918 roku został ranny przy odwrocie nad rzeką Marną we Francji. Przewieziony do Szpitala Wojskowego w Poznaniu na Placu Bernardyńskim. Pozostał tam prawie do końca roku 1918. Tuż przed wyjściem ze szpitala zapisał się do powstałej organizacji wojskowej „Straży Ludowej” pod dowództwem Langego. Wziął czynny udział w walkach ulicznych i zdobywaniu broni ze zbrojowni przy ulicy Wielkie Garbary. Brał także udział w szturmowaniu Prezydium Policji i koszar 6 pułku oraz w zdobywaniu Ławicy. Wstąpił do organizowanego Wojska Polskiego 15 pułku artylerii ciężkiej na Sołaczu. W lutym 1919 roku wyjechał wraz z kompanami na front zachodni do Nowego Tomyśla. Front znajdował się pod Kamienną i Zębowem, Międzychodem, a następnie Wolsztynem i Babimostem. Potem wysłano ich do Gniewkowa. W styczniu 1920 roku wkroczyli do Bydgoszczy, gdzie zajęli koszary artylerii przy ulicy Gdańskiej. W tym samym czasie otrzymał stopień starszego sierżanta Wojska Polskiego.
Brał także udział w odsieczy Lwowa i wyprawie na Kijów.

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA – lata 1921-1939

W 1921 roku został zwolniony z wojska i wraca na rodzinną ziemię do Obrzycka. W okresie międzywojennym w Obrzycku miało miejsce bardzo wiele ciekawych wydarzeń. We wszystkich wydarzeniach uczestniczył pan Kazimierz, nie szczędząc swego trudu w działalności społecznej.
W 1926 roku założył w Obrzycku Towarzystwo Powstańców i Wojaków Wielkopolskich im. księdza kapelana Dziubińskiego. Pan Kazimierz w Towarzystwie pełnił różne funkcje, był: komendantem, prezesem i skarbnikiem. Organizacja ta działała do 1937 roku, z krótką przerwą w 1927 roku. Dokumenty i protokoły Towarzystwa zostały odnalezione po 62 latach podczas prawie całkowitego rozebrania organów w kościele w Obrzycku. Cała odnaleziona dokumentacja czeka na skatalogowanie, uporządkowanie i opisanie. Na podstawie znalezionych dokumentów można stwierdzić, że są one wielką lekcją patriotyzmu i wiernej służby ojczyźnie. Z pierwszego protokołu (z zebrania organizacyjnego towarzystwa) dowiadujemy się, że: W dniu 24 czerwca 1926 roku w lokalu pana Kasprzaka o godzinie 20:00 odbyło się zebranie, na którym wstawiło się 20 panów. Hejnowicz otworzył dyskusję na temat czy w Obrzycku założyć Towarzystwo Powstańców i Wojaków. Po burzliwej dyskusji wszyscy obecni zgodzili się i przystąpili do przyjęcia nowych członków oraz do wyboru zarządu, który był wybrany przez aklamację. Zebranie zakończyło się godzinie 22:45.
W dniu 5 sierpnia 1928 roku odbyła się uroczystość z okazji poświęcenia sztandaru Towarzystwa Powstańców i Wojaków im. ks. kapelana Dziubińskiego.
Oprócz działalności w Towarzystwie pan Kazimierz był:
– radnym Rady Miejskiej w Obrzycku
W 1934 roku jako radny był świadkiem jak Obrzycko traci prawa miejskie nad czym do końca ubolewał i barwnie to opisał.
– radnym Komunalnej Kasy Oszczędności – gdzie pełnił funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej.
Kiedy obejmował to stanowisko sytuacja finansowa kasy była tragiczna. Nikt nie spłacał zaciągniętych kredytów. Pan Hejnowicz znalazł wyjście z tej sytuacji i wypowiedział wszystkim kredyty i rozesłał wezwania do spłaty. Tych, którzy nie chcieli płacić oddał do komornika. Sam też chodził po domach i zajmował rzeczy. Narobił sobie wielu wrogów ale kasę wyciągnął z upadku.

OKRES II WOJNY ŚWIATOWEJ – lata 1939-1945

Po wybuchu II wojny światowej pan Kazimierz zmuszony był tak jak wielu innych powstańców ukrywać się, gdyż hitlerowcy w pierwszej kolejności wyłapywali właśnie ich i zsyłali do obozów lub rozstrzeliwali. Opuścił Obrzycko w dniu 5 września 1939 roku udając się do swojego teścia Stanisława Dziamskiego zamieszkałego w Podrzewiu. Następnie przebywał w Poznaniu i Gębicach (powiat Czarnków). W 1941 roku pod przybranym nazwiskiem Stefan Sowa z Hamrzyska przekroczył granicę Generalnej Guberni udając się do Włoszczowa. Następnie przeniósł się do Jędrzejewa (województwo kieleckie).

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA – lata 1945-1980

Po wyzwoleniu wraca do rodzinnego Obrzycka. Po 1945 roku, mimo zmiany ustroju, Tygrys potrafił zachować swój zapał i energię do działalności społecznej. Dalsze zaangażowanie w życie społeczne po II wojnie światowej było zwykłą kontynuacją jego drogi życiowej.
W tym okresie był:
• wybrany do Rady Nadzorczej w S.O.P. Szamotuły,
• członkiem Rady P.Z.G.S. Szamotuły,
• zastępcą przewodniczącego Rady przy GS Obrzycko,
• pełnił funkcję Przewodnika Kontraktacji w Obrzycku.
W 1957 roku założył Kółko Rolnicze. Był wspaniałym gospodarzem i musiał samemu dojrzeć wszystkiego. Jako prezes i dyspozytor kółka rolniczego nie poszedł spać dopóki ostatni traktor nie wrócił do bazy. W 1967 roku złożył rezygnację, bo próbowano rządzić za niego, a tego nie lubił. Kiedy odchodził w kasie było ćwierć miliona dochodu.
W 1962 roku w związku z powstaniem samodzielnego Banku Spółdzielczego w Obrzycku został wybrany członkiem Zarządu.
W dniu 12 stycznia 1969 roku uczestniczył w uroczystościach odsłonięcia tablicy pamiątkowej dla uczczenia 50-tej rocznicy wymarszu pierwszego oddziału powstańczego na front północny. Był jej organizatorem i współfundatorem.
W dniu 8 grudnia 1973 roku mianowany na stopień podporucznika.

PRACA ZAWODOWA

Po skończeniu nauki pracował jako pomocnik rzeźnicki w Poznaniu i w różnych miastach w Niemczech. W latach 1915-1920 bierze udział w walkach o wolność ojczyzny. Po powrocie w 1921 roku do rodzinnego Obrzycka wziął się za handel bydłem i cielętami. Miał głowę do interesów. Sytuacja w ojczyźnie zmusza Tygrysa do opuszczenia Obrzycka i ukrywania się do końca II wojny światowej. Po wyzwoleniu podjął pracę w rolnictwie, aż do przejścia na rentę.

RODZINA

Brat Marian także należał do Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Obrzycku. W roku 1946 wyprowadził się do Jeleniej Góry.
Brat Jan został aresztowany przez gestapo i w dniu 23 października 1939 roku został rozstrzelany wraz z innymi 17 więźniami na Rynku w Kościanie.
Brat Stanisław bierze udział w I wojnie światowej i do domu już nie wrócił.
W roku 1922 wstąpił w związek małżeński z Zofią Dziamską z Podrzewia. Małżeństwo było bardzo szczęśliwe. Miał pięcioro dzieci: cztery córki: Marię, Barbarę, Benedyktynę i Zofię oraz syna Tadeusza. Był kochającym ojcem i wspaniałym dziadkiem.

ŚMIERĆ

Ostatnie swoje lata życia spędził w Obrzycku , u córki. Zmarł 23 października 1980 roku. Pogrzeb odbył się 27 października 1980 roku w Obrzycku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Obrzycku.

Odznaczenia

Za swoje czyny i zasługi oprócz kolejnych awansów i zaszczytów otrzymał odznaczenia państwowe, medale i wyróżnienia:
Krzyż Walecznych o numerze 8971 – odznaczony 20 lutego 1921 roku,
– Medal Niepodległości,
Wielkopolski Krzyż Powstańczy – odznaczony 17 grudnia 1958 roku,
– Order Odrodzenia Polski – Polonia Restituta.

Znaczenie postaci

Spośród zbrojnych powstań polskiego narodu tylko jedno zakończyło się zwycięstwem. Odwaga, poświęcenie oraz patriotyzm żołnierzy Powstania Wielkopolskiego okazały się siłą zdolną pokonać niemieckiego zaborcę. Powstańcy swym zrywem wolnościowym zapewnili mieszkańcom naszego regionu niepodległość. Pana Kazimierza Hejnowicza wkład w dzieło odzyskania Niepodległości Polski oraz działalność społeczna i zawodowa przyczyniły się także do pomnożenia dóbr materialnych i kulturalnych naszego regionu i stanowią godny przykład dla młodego pokolenia Wielkopolan.

ŹRÓDŁA

1. Pamiątki rodzinne Pani Magdaleny Rybarczyk.
2. „Udział mieszkańców mojej miejscowości i okolic w czynie powstańczym 1918-1919” praca wykonana przez prawnuka Karola Rybarczyka.
3. Artykuły prasowe o bohaterze:
– Nurty 142 (miesięcznik społeczno-kulturalny) Luty 1977 – „Tygrys z Obrzycka” autor Waldemar Kosiński
– Zeszyty Obrzyckie Luty 2002 – Kazimierz Hejnowicz „Tygrys z Obrzycka”Edukacja

Kalendarium:

  • 1897 ― Narodziny bohatera
  • 1909 ― Strajk szkolony
  • 1918 ― Powstanie Wielkopolskie
  • 1920 ― Mianowanie na starsze...
  • 1921 ― Powrót do Obrzycka
  • 1921 ― Odznaczenie państwowe
  • 1922 ― Data ślubu
  • 1926 ― Data powstania Towarz...
  • 1928 ― Data poświęcenia szta...
  • 1934 ― Prawa miejskie
  • 1939 ― II wojna światowa
  • 1957 ― Data założenia Kółka ...
  • 1958 ― Odznaczenie państwowe
  • 1962 ― Bank Spółdzielczy w O...
  • 1973 ― Akt nadania stopnia w...
  • 1980 ― Śmierć bohatera

Cytaty:

  • „Prawdziwy patriota gin...”
  • „Nikt im iść nie kazał....”

Zobacz też: