Bronisław Kaźmierczak

ur. 13 czerwca 1886
zm. 21 września 1940
Szkoła Podstawowa im. Lotnictwa Polskiego w Witkowie

Dane ks. Bronisława Kaźmierczaka z obozu Sachsenhausen
Zdjęć: 18
Dokumentów: 1

Pochodzenie

Bronisław Antoni Kaźmierczak urodził się 13.06.1886 r. we wsi Kopydłowo (powiat słupecki). Syn Jana, rządcy majątku w Kopydłowie i Stanisławy, z domu Jarantowskiej.

Edukacja i praca

W latach 1900-1906 uczęszczał do gimnazjum w Gnieźnie (Konglisches Gymnasium zu Gnesen). W 1906 r. zdał maturę i rozpoczął studia w Seminarium Duchownym w Poznaniu i Gnieźnie.
30.01.1910 r. został wyświęcony i 14.02.1910 r. rozpoczął posługę duszpasterską w Gniewkowie, w którym pozostał do 14.08.1910 r.
Od 15.08.1910 r. został wikariuszem we wrzesińskiej Farze – Parafii p.w.Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława BM. Przez jedenastoletni okres pracy w parafii dał się poznać jako osoba pełna energii i chętna do działań społecznych.

Działalność społeczna

Parafia we Wrześni

Od samego początku służby we Wrześni czynnie działał w Towarzystwie Czytelni Ludowych (TCL). Księdzu Kaźmierczakowi jak i innym osobom działającym w TLC bardzo zależało na szerzeniu literatury polskiej i zakładaniu bibliotek w trosce o zachowanie tożsamości narodowej i zahamowaniu postępującej germanizacji. 26 maja 1911 r., podczas wrzesińskich wykładów ludowych, Bronisław Kaźmierczak wygłosił wykład: „O Panu Tadeuszu”, a 8 grudnia tegoż roku o twórczości Jana Kochanowskiego. Jako delegat TCL ziemi wrzesińskiej uczestniczył w sejmikach oświatowych. Aktywnie działał w TCL przez cały okres wikariatu we Wrześni. Organizował odczyty, wiece i wieczornice. Pełnił też funkcję bibliotekarza powiatowego.
Od 1912 r. pracował jako katecheta w niemieckiej Miejskiej Wyższej Szkole dla Chłopców i Dziewcząt (progimnazjum). Był tam zatrudniony jako jedyny polski nauczyciel.
W latach 1912-1921 należał do Towarzystwa Przemysłowego i jednocześnie udzielał się w Towarzystwie Terminatorów pod wezwaniem św. Stanisława Kostki (działającego pod opieką Towarzystwa Przemysłowego). Terminatorzy skupiali się wokół młodzieży polskiej – uczniów rzemiosła, kształtowali w nich ducha narodowego i religijnego. Na spotkaniach w ramach działalności Towarzystwa czytano literaturę polską i śpiewano polskie pieśni, przygotowywano i wystawiano sztuki teatralne, obchodzono święta religijne, uprawiano sport i organizowano wycieczki. W latach 1912-1913 ks. Kaźmierczak pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Przemysłowego. 17 maja 1912 r. przy współudziale ks. Kaźmierczaka odbyły się okolicznościowe uroczystości z okazji 300. rocznicy śmierci Piotra Skargi w „Odeonie” we Wrześni.
W 1915 r. ks. Bronisław Kaźmierczak reaktywował i był wicepatronem Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich. KTRP organizowało odczyty o tematyce prawnej, socjalnej, religijnej, z zakresu literatury i historii. Członkowie KTRP prowadzili bibliotekę, wydawali gazetę „Robotnik”, udzielali pomocy finansowej i prowadzili działalność charytatywną, organizując „gwiazdki” dla ubogich dzieci. Głównym zadaniem ks. Bronisława Kaźmierczaka w KTRP było udzielanie porad w kwestiach wojskowych oraz porad prawnych dla członków towarzystwa.
W związku ze zbliżającą się wojną polsko-bolszewicką i formowaniem się wojsk, w 1919 r. ks. Kaźmierczak został powołany na kapelana pomocniczego wojsk polskich. Funkcję tą pełnił poza dekanatem poznańskim. W sierpniu 1920 r. kapelan Bronisław Kaźmierczak odebrał przysięgę wojskową od udających się na front żołnierzy 268 Batalionu Ochotniczego z Wrześni. Oprócz tej podniosłej uroczystości uczestniczył 1.10.1920 w pogrzebie swojego ucznia, siódmoklasisty wrzesińskiego gimnazjum, harcerza i ochotnika Legii. Przemarsz żałobny, który prowadził, stał się zarazem manifestacją patriotyzmu. 14 grudnia 1920 r. przemawiał na przyjęciu zorganizowanym na cześć powrotu ocalałych żołnierzy Wrzesińskiej Legii Ochotniczej.

Parafia w Witkowie

1 lipca 1921 r. ks. Kaźmierczak objął probostwo w Witkowie. Stanowisko zajął po szanowanym i znanym patronie działań niepodległościowych w mieście, ks. Tadeuszu Skarbek-Malczewskim. Ze względu na niezwykłą aktywność na polu religijnym i społecznym szybko zaskarbił sobie uznanie i stał się najważniejszą osobą w Witkowie. Od 1921 r. śladem swoich poprzedników przystąpił do pracy na rzecz spółdzielczości i przez 11 lat pełnił rolę dyrektora Banku Ludowego. W 1932 r. został członkiem jego Rady Nadzorczej, a dwa lata później prezesem tego banku. Jego osoba wniosła nie tylko ducha wartości i pracy, ale także była gwarancją dla mieszkańców Witkowa rzetelności banku. W parafii witkowskiej kontynuował swoją aktywność ukierunkowaną na działalność społeczną, edukację narodową i religijną. Był inicjatorem i redaktorem ukazującego się od 1922 r. “Tygodnika Parafialnego”. Założył bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych, która mieściła się w domu parafialnym (w 1930 r. oferowała 1000 tomów książek).
Od 1922 r. pełnił funkcję prezesa Lokalnego Komitetu Oświatowego w Witkowie. Od 1927 r. przez okres sześciu lat zajmował stanowisko przewodniczącego miejscowej Rady Szkolnej, a od 1933 r. był jej członkiem.
Ks. proboszcz dbał o życie religijne swoich parafian. Reaktywował i był patronem wielu stowarzyszeń religijnych na terenie miasta. Za jego kadencji przy parafii w Witkowie działały: Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej, Stowarzyszenie Młodych Polek, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Katolickie Stowarzyszenie Mężów, Akcja Katolicka, Charytatywne Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo. Ta ostatnia organizacja szczególnie zainteresowała się problemami wynikającymi z kryzysu gospodarczego w mieście i stworzyła system pozyskiwania środków na działalność charytatywną. Ks. proboszcz znając sytuację dzieci w szkole zorganizował wraz ze Stowarzyszeniem Pań Miłosierdzia kuchnię dla ubogich. W 1924 r. wydawano śniadania dla 40 najbiedniejszych dzieci. Reaktywowana przez Kaźmierczaka ochronka stała się miejscem, gdzie wydawano posiłki ubogim (wydawano obiady dla 70 osób), a od grudnia 1926 r. była dodatkowo miejscem codziennej opieki nad dziećmi i szkołą szycia dla dziewcząt. W 1928 r. powstała Żeńska Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Witkowie. Ks. proboszcz Kaźmierczak odprawił mszę inauguracyjną, a także dokonał poświęcenia szkoły. Dzięki staraniom ks. Kaźmierczaka przy plebani wybudowano dom parafialny, który pełnił rolę miejsca spotkań zrzeszonych w stowarzyszeniach katolickich. 30 stycznia 1935 r. obchodził srebrny jubileusz święceń kapłańskich, podczas którego wyrazy uznania dla swoich działań otrzymał nie tylko od mieszkańców Witkowa, ale także od parafian z Wrześni.
Od 1939 r. pełnił funkcję asesora dekanalnego, wizytatora nauk religii w nowo utworzonym dekanacie wrzesińskim. W czasie wkroczenia Niemców do Witkowa udzielił schronienia wypędzonym z ochronki siostrom służebniczkom.

Aresztowanie i śmierć w obozie

Ks. Bronisław Kaźmierczak został aresztowany podczas uroczystości Matki Boskiej Częstochowskiej 26.08.1940 r. Przewieziono go z Witkowa do Gniezna, a następnie do obozu w Szczeglinie (pow.mogileński). 29.08.1940 r. wraz z innymi więźniami udał się transportem do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Z powodu wielu dolegliwości zdrowotnych (cukrzycy, wrzodów), a także warunków transportu więźniów trafił do rewiru. Towarzyszyli mu konfratrzy, ks. Edmund Wesołowski i ks. Leon Winczewski. Po pięciodniowym pobycie w szpitalu obozowym dostał zapalenia płuc. Zmarł 21.09.1940 r.Jego prochy zostały sprowadzone do Witkowa i złożone w kościele.
W hołdzie ks. Kaźmierczakowi mieszkańcy Witkowa zamieścili tablicę pamiątkową na murach kościoła, a także ufundowali pomnik na parafialnym cmentarzu.

Znaczenie postaci

Ks. Bronisław Kaźmierczak należał do tego pokolenia, dla którego praca na rzecz społeczności lokalnej była sprawą priorytetową. Patriotyzm, troskę o język ojczysty i wychowanie religijne wyrażał poprzez działalność w towarzystwach kulturalnych i stowarzyszeniach religijnych. Cechowało go poczucie obowiązku i odpowiedzialności za przyszłe pokolenia. Gorliwie wypełniał swoje powołanie, dbając o parafian i kościół.


Kalendarium:

  • 1886 ― Narodziny bohatera
  • 1900 ― Nauka w Gimnazjum w G...
  • 1906 ― Matura i studia w Sem...
  • 1910 ― Święcenia Kapłańskie...
  • 1910 ― Wikariusz w Gniewkowie
  • 1910 ― Wikariusz we Wrześni
  • 1911 ― Wykłady TCL
  • 1912 ― Działania na rzecz To...
  • 1912 ― Prezes Towarzystwa Pr...
  • 1912 ― Uroczystości z okazji...
  • 1912 ― Katecheta w niemiecki...
  • 1915 ― Wicepatron Katolickie...
  • 1919 ― Kapelan Wojsk Polskich
  • 1920 ― Przysięga wojskowa żo...
  • 1920 ― Pogrzeb Leona Stasiew...
  • 1921 ― Dyrektor Banku Ludowego
  • 1920 ― Uroczystości z okazji...
  • 1921 ― Proboszcz w Witkowie
  • 1922 ― Prezes Lokalnego Komi...
  • 1927 ― Przewodniczący Miejsc...
  • 1928 ― Poświęcenie nowo pows...
  • 1935 ― Srebrny Jubileusz Kap...
  • 1939 ― Asesor nauki religii ...
  • 1940 ― Aresztowanie podczas ...
  • 1940 ― Obóz w Sachsenhausen
  • 1940 ― Śmierć bohatera
  • 1940 ― Śmierć bohatera

Źródła:

  • „Orędownik Wrzes...
  • „Stowarzyszenie ...
  • „Wiadomości Wrze...
  • „Wiadomości Wrze...
  • „Wielkopolscy Ks...
  • Bibliografia Historii ...
  • Dzieje Witkowa
  • HISTORIA SZKOŁY
  • Historia Gimnazjum i L...
  • Kronika Szkoły Katolic...
  • Księża Społecznicy w W...
  • Stowarzyszenie Absolwe...
  • Totenbuch KZ Sachsenha...
  • Tygodnik Parafialny
  • Wrzesiński Słownik Bio...
  • Wrzesińskie Towarzystw...
  • Września – histo...
  • Ziemia Wrzesińska w la...
  • Ziemia wrzesińska pod ...

Zobacz też:

  • > Akcja Katolicka
  • > Katolickie Stowarzysze...
  • > Sachsenhausen
  • > Towarzystwo Czytelni L...
  • > banki ludowe