Przodkowie i najbliższa rodzina

Stanisław Lipka urodził się 23.04.1908 r. w Klonie (gmina Czajków), zmarł 01.04.1968 r. w Mielcuchach. Był żołnierzem Armii Andersa, uczestnikiem walk pod Monte Cassino.

Rodzice to Andrzej Lipka oraz Antonina Lipka ze Świerczyńskich. Jego rodzice byli gospodarzami zamieszkałymi w Klonie. Według dawnej numeracji, były to zabudowania oznaczone numerem 4. W chwili ślubu syna Stanisława oboje żyli.

Rodzeństwo

Siostra – Anna Lipka, urodzona 25.07.1905 r. w Klonie. Zawód – rolnik. Wyprowadziła się z Klonu do Wrocławia 04.11.1958 r.

Brat Franciszek Lipka. W portfelu Stanisława jest zdjęcie z podpisem: Franciszek Lipka, gajowy. Informację o tym, że Franciszek był bratem Stanisława i że był gajowym potwierdzili mieszkańcy gminy: Marian Gołdyn i Stanisław Błaszczyk. Marian Gołdyn dodaje, że Franciszek był gajowym u dziedzica Olszewskiego. Ksiądz Jan Smaga wymienia Franciszka Lipkę jako świadka na ślubie brata Stanisława. Z ksiąg parafialnych wiemy, że w 1934 r. Franciszek miał 29 lat i był robotnikiem zamieszkałym w Klonie koło Czajkowa.

Najbliższa rodzina

Ślub Stanisława i Eleonory odbył się 11.02.1934 o godz. 17.00. Ślubu udzielał ksiądz Jan Smaga.

Świadkowie: Franciszek Lipka 29 lat, robotnik z Klonu oraz Franciszek Ilski, 42 lata, urodzony w 1892 r., kościelny z Czajkowa.

Żona Eleonora z domu Gołdyn, urodzona 27.07.1909 r. w Mielcuchach. Zmarła 14.07.1989 r. w Mielcuchach. Mieszkała z matką Antoniną. Ojciec Eleonory, Józef Gołdyn, w chwili ślubu Eleonory ze Stanisławem już nie żył. Antonina ponownie wyszła za mąż za pana Berkowskiego (zginął z rąk Niemców w Galewicach). Eleonora pochowana jest w grobie swojej matki.

Syn Lucjan, urodzony 09.04.1934 r. w Mielcuchach o szóstej rano, zmarł 18.11 1998 r. w Mielcuchach. Ochrzczony przez księdza Jana Smagę 20.05.1434 r. o pierwszej po południu. Chrzestni to Józef Gołdyn i Marianna Gołdyn (rodzeństwo Eleonory). Tożsamość dziecka potwierdzili Piotr Gołdyn (brat Eleonory) oraz Adam Woźniak (sąsiad).

Drugi, młodszy syn Eleonory i Stanisława, Jan, umarł w wieku niemowlęcym.

Wykształcenie

– cztery klasy Szkoły Powszechnej w Czajkowie – ukończył naukę w tej szkole w 1922 r. Kierownikiem szkoły był Józef Zimny.

– podczas służby wojskowej, od 16.04.1931 r. do 08.05.1932 r., ukończył Podoficerską Szkołę Piechoty.

Zawód:

– Książeczka Wojskowa – robotnik,

– Soldier’s Service Book – rolnik.

Etapy służby wojskowej

1. 16.04.1931 r.-08.05.1932 r. – pełnił służbę wojskową jako karabinowy.

2. 1933 r. – czterotygodniowe ćwiczenia rezerwy jako karabinowy.

3. 28.08.1939 r.-04.12.1947 r. – służba wojskowa w Polskich Siłach Zbrojnych poza krajem. W tym okresie kapral Stanisław Lipka awansował na wyższy stopień – plutonowy.

4. 16.12.1949 r. – przeniesiony do rezerwy, ale zdolny do służby wojskowej.

5. 01.01.1959 r. – zwolniony z powszechnego obowiązku wojskowego.

II wojna światowa

Z książeczki wojskowej wiadomo, że Stanisław Lipka od 28.08.1939 r. do 04.12.1947 r. pełnił służbę wojskową w Polskich Siłach Zbrojnych poza krajem. Do 01.12.1943 r. nie mamy dokumentów. W albumie pana Stanisława z czasów II wojny światowej jest jedno zdjęcie z podpisem „Rosja”. Z rozmów z Marianem Gołdynem i Stanisławem Błaszczykiem (sąsiedzi) wiemy, że Stanisław Lipka dostał się do niewoli.

Losy Stanisława Lipki związane są z Armią Andersa. Posługiwaliśmy się stronami internetowymi pl.wikipedia.org i 2korpus.pl, na których można znaleźć bardzo dużo ciekawych informacji. Wybrane zostały te najważniejsze.

11.08.1941 r. dowodzenie Armią Polską w ZSRR objął gen. dyw. Władysław Anders (stąd nazwa Armia Andersa). Formowanie Armii Polskiej w ZSRR rozpoczyna umowa wojskowa z 14.08.1941 r. W obrębie Polskich Sił Zbrojnych stworzono 6. Dywizję Piechoty (Lwowską), w skład której wchodziła 6. Samodzielna Brygada Strzelców. Polskie Siły Zbrojne w ZSRR istniały w latach 1941-1942, a Dywizja Piechoty od maja 1942 r. do 1943 r.

12 września 1942 r. zostały anulowane nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie oraz II Korpus Strzelców. Tym samym rozkazem powołano Armię Polską na Wschodzie – związek operacyjny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Rozkaz wydał Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, gen. broni Władysław Sikorski. Armia Polska na Wschodzie powstała z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Armii Andersa. W marcu 1943 r. Armia Polska na Wschodzie przeszła kolejną reorganizację. Rozwiązano 5. i 6. Dywizję Piechoty. Powstała w to miejsce 5. Wileńska Brygada Piechoty i 6. Lwowska Brygada Piechoty, która przejęła tradycje 6. Lwowskiej Dywizji Piechoty. Przejęła także 6. Samodzielną Brygadę Strzelców. Utworzyły one 5. Dywizję Piechoty nazywaną Kresową.

Po wizycie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, dowództwo objął płk. Nikodem Sulik. 21 lipca 1943 r. został uformowany 2. Korpus Polski, któremu podlegała 5. Kresowa Dywizja Piechoty. Pierwszym dowódcą został gen. broni Władysław Anders. 2. Korpus Polski wywodził się więc z Armii Andersa i Armii Polskiej na Wschodzie. W 1943 r. podlegał 9. Armii Brytyjskiej.

Na przełomie sierpnia i września 1943 r. korpus został przegrupowany z Iraku do Palestyny i został tam podporządkowany 9. Armii Brytyjskiej. W połowie stycznia 1944 r. nastąpiło kolejne przegrupowanie (do Egiptu) i przygotowanie do transportu na Półwysep Apeniński. 21 lutego 1944 r. 2. Korpus Polski (tzw. rzut pierwszy) wylądował we Włoszech i brał udział w walkach pod Monte Cassino.

Losy tych wojsk to także losy Stanisława Lipki. Być może brał udział w wielu walkach wraz z 2 Korpusem Polskim. Był w Kompanii Zaopatrzenia i Transportu. W jakim stopniu uczestniczył w bezpośrednich walkach, jakie były jego obowiązki, jak znosił trudy wojenne…

Oznaczenia, odznaki, oznaki, dokumenty, pamiątki …

1. 11 grudnia 1943 r. – prawo jazdy

2. 11 grudnia 1943 r. – legitymacja uprawniająca do noszenia Odznaki Pamiątkowej 6. Dywizji Lwów

3. 22 lutego 1945r. – legitymacja uprawniająca do noszenia Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino

4. 24 lutego 1945 r. – Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami

5. 27 grudnia 1945 r. – Odznaczania Brytyjskie: Gwiazda za Wojnę 1939-45, Gwiazda Italii oraz Zaświadczenie o prawie noszenia Odznaczeń Brytyjskich

6. 22 sierpnia 1946 r. – Medal Wojska

7. 9 listopada 1946 r. – legitymacja upoważniająca do noszenia Odznaki Pamiątkowej 5. Kresowej Dywizji Piechoty

8. 13 listopada 1946 r. – Odznaka Pamiątkowa 2. Korpusu Polskiego i legitymacja tej odznaki

9. 19 listopada 1946 r. – „ The War Medal” 1939-45

Potwierdzenia odznaczeń znajdują się w Legitymacji Odznaczeń Medali.

Inne dokumenty i pamiątki:

1. Nieśmiertelnik Armii Brytyjskiej z czasów II wojny światowej złożony z dysku zielonego (miał pozostać przy żołnierzu) i czerwonego. Dane na dyskach: rok urodzenia, nr służbowy, wyznanie, nazwisko i imię

2. Książeczka wojskowa (polska i angielska)

3. Oznaki rozpoznawcze i inne naszywki

4. Pióro wieczne – prawdopodobnie pochodzi z czasów II wojny światowej. Podobne (model 404) znaleźliśmy na goodwriterspens.com Napisy na stalówce: WYVERN 14 C PERFECT PEN OSMIRIDIUM

5. Portfel Stanisława Lipki

6. Książeczka Inwalidy Wojennego – Wojskowego

7. Baretki

Album Stanisława Lipki

Album zawiera 39 zdjęć z czasów służby wojskowej poza krajem (1939-1947). Na wielu zdjęciach właściciel albumu zaznaczał swoją osobę małym znaczkiem. Są tam zdjęcia z Rosji, Jerozolimy, Włoch (1945 r., 1946 r.)

Czasy powojenne

W 1946 r. 2. Korpusu Polski został przetransportowany do Wielkiej Brytanii. Większość żołnierzy pozostała na emigracji i wstąpiła do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1947 r. 2. Korpus Polski został rozwiązany, część żołnierzy wróciła do kraju, a wśród nich Stanisław. Po powrocie pracował w gospodarstwie. Z książeczki Inwalidy Wojennego – Wojskowego wiemy, że Stanisław Lipka zaliczony został do trzeciej grupy inwalidów wojennych z powodu uszkodzeń zdrowia pozostających w związku ze służbą wojskową. Z tego tytułu otrzymał rentę.

Z zachowanych dokumentów można wywnioskować, że stan zdrowia wymagał ciągłej kontroli.

W 1956 r. p. Stanisław otrzymał pożyczkę 4 000 zł na budowę domu mieszkalnego. Po ślubie z Eleonorą w 1934 r. zamieszkali w podwórku matki Eleonory. Dopiero w 1957 r. na drugim końcu działki powstał ich własny dom, który budował Marian Gołdyn (do dziś mieszkający w pobliżu). W budowie domu pomagał syn Lucjan.

Dzisiaj

Dzisiaj domu rodzinnego Stanisława Lipki w miejscowości Klon już nie ma. Znajduje się tam zarośnięta polana oraz ogromny, pełen łabędzi i dzikich kaczek staw o nazwie „Jezioro Krzyżowiec”.

Stanisław Lipka umarł w 1968 r. i jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Czajkowie. Jego grób jest zadbany. Żona Stanisława, Eleonora, zmarła w 1989 r. Ich syn, Lucjan zmarł w 1998 r. Nie miał dzieci. Syn i żona pochowani są razem w innej części czajkowskiego cmentarza. Działka z zabudowaniem w miejscowości Mielcuchy, gdzie mieszkał Stanisław Lipka z żoną i synem, została sprzedana.

Znaczenie postaci

Wszystkie opisane w biogramie dokumenty i pamiątki znajdowały się w kartonowym pudełku u dyrektora szkoły. Zostały przekazane przez Barbarę Kurek, kierowniczkę Szkoły Filialnej w Mielcuchach. Pani Barbara otrzymała je od osób zaprzyjaźnionych z rodziną Lipków. Nie żyje już nikt z najbliższej rodziny Stanisława.

Stanisław Lipka był żołnierzem Armii Andersa, uczestnikiem walk pod Monte Cassino. W czasie II Wojny Światowej przeszedł przez 17 państw, aby w 1947 r. wrócić do Polski. Zasłużył się dla kraju walcząc w jego obronie, a za swoją służbę otrzymał odznaczenia i medale.

Źródła informacji

1. Archiwum rodzinne, którym dysponuje Zespół Szkół w Czajkowie.

2. Kronika Parafialna, którą dysponuje obecny proboszcz parafii Czajków, ks. Andrzej Chrobak.

3. Księgi Meldunkowe – UG w Czajkowie.

4. pl.wikipedia.org

5. Księgi Parafialne znajdujące się w UG w Czajkowie.

6. Gołdyn Marian, Błaszczyk Stanisław: rozmowy przeprowadzone przez uczniów klasy IV i VI Szkoły Podstawowej w Czajkowie.

7. goodwriterspens.com

8. 2korpuspolski.pl

9. 2korpus.pl