Antoni Knajdek

ur. 18 grudnia 1897
zm. 21 listopada 1975
Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Dźwiersznie Małym

Spotkanie z prezesem Towarzystwa Przyjaciół Powstania Wielkopolskiego  w Pile p. Wojciechem Kicmanem
Zdjęć: 29
Dokumentów: 1

Dzieciństwo i lata młodzieńcze

Antoni Knajdek urodził się 18 grudnia 1897 r. w Plewiskach koło Poznania. Zmarł 21 listopada 1975 r. w Łobżenicy. Ojciec jego Marcin Knajdek był rolnikiem. Matka miała na imię Antonina z domu Gryska. Miał dwie siostry i dwóch braci: Katarzynę, Marię, Stanisława i Marcina. Brat Marcin zginął w czasie I wojny światowej. Tak jak cała jego rodzina był wyznania rzymskokatolickiego. Naukę rozpoczął w niemieckojęzycznej Katolickiej Szkole Powszechnej w Plewiskach. Uczęszczał do niej od 7 kwietnia 1904 r. do 1 kwietnia 1912 r. Następnie kontynuował naukę i uczył się zawodu fotografa. Było to w latach 1912-1918. Naukę przerwały mu walki powstańcze. Po ich zaprzestaniu trafił do Szkoły Podoficerskiej 7 Pułku Strzelców Wielkopolskich w Gnieźnie, którą ukończył 9 września 1919 r. Kwalifikacje swoje podnosił pracując już w zawodzie fotografa. Uzyskał dyplom mistrza fotografa, wystawiony przez Izbę Rzemieślniczą.

Służba wojskowa

24 grudnia 1918 r. wstąpił, jako ochotnik do Straży Ludowej w Poznaniu. Po Wybuchu Powstania Wielkopolskiego walczył o oswobodzenie miasta Poznania. Następnie uczestniczył w walkach toczących się w rejonie Wyrzyska. Brał udział w bitwach o Wysokę, dowodząc małym oddziałem powstańców. Od 12 stycznia 1919 r.uczestniczył w walkach przeciwko Niemcom o Wolsztyn, Kopanicę, Mały i Wielki Grójec, Nową Wieś, Zbąszyń. Walczył również w 10 kompanii Pułku Zapasowego „Grupy Zachodniej”. 15 marca 1919 r. jego oddział włączono w szeregi 7 Pułku Strzelców Wielkopolskich (później 61 Pułk Piechoty). 13 marca 1919 r. będąc w szeregach 2 Poznańskiego Batalionu Powstańczego uczestniczył w marszu z Wielkiego Grójca nad rzeką Obrą do Pniew. W latach 1919-1921, będąc w szeregach 61 Pułku Piechoty, uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Służbę w Wojsku Polskim zakończył 2 sierpnia 1921 r. w stopniu sierżanta liniowego. 16 marca 1939 r. otrzymał zaświadczenie potwierdzające jego udział w Powstaniu Wielkopolskim z VII Historycznego Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII pismo Nr 276-I/25333. 24 czerwca 1972 r. Uchwałą Rady Państwa za udział w Powstaniu Wielkopolskim został mianowany na stopień podporucznika Wojska Polskiego.

Praca zawodowa

Po zakończeniu wojny rozpoczął pracę w Straży Celnej w miejscowości Sypniewo (województwo kujawsko-pomorskie, pow. Sępólno Krajeńskie). Pracował na stanowisku dozorcy. W 1927 r. wystąpił ze służby i założył własny zakład fotograficzny w Łobżenicy. Po wybuchu II wojny światowej jego zakład fotograficzny przejął Niemiec Ertman. Antoni Knajdek został aresztowany. Osadzono go w areszcie w Łobżenicy, w gmachu byłego sądu. Dziś mieści się tam Młodzieżowy Ośrodek Szkolno – Wychowawczy. Wydano rozkaz rozstrzelania Antoniego Knajdka z racji tego, że był powstańcem wielkopolskim. Miejscowy pastor wstawił się za nim, wydając mu nieskazitelną opinię, dzięki czemu wyrok został wstrzymany. Antoniego Knajdka zwolniono z więzienia. Zatrudnił go Ertman w jego własnym zakładzie fotograficznym. Po zakończeniu wojny zakład fotograficzny wrócił w ręce dawnego właściciela. W 1970 r. Knajdek przeszedł na zasłużoną emeryturę, przekazując zakład fotograficzny córce i zięciowi ( Lidii i Edmundowi Gierwatowskim). Kontynuując rodzinną tradycję zakład fotograficzny przechodzi z pokolenia na pokolenie i istnieje do dnia dzisiejszego.

Działalność społeczna

Antoni Knajdek wyróżnił się także jako działacz społeczny. 27 lutego 1945 r. wybrano go rajcą miejskim. Jako przewodniczący rady zajmował się m.in. ekshumacją pomordowanych przez hitlerowców. 14 lutego 1946 r. pełniąc funkcję miejskiego komisarza czynnie uczestniczył w akcji powszechnego spisu ludności na terenie Łobżenicy. Pracę tę wykonywał społecznie. 1 października 1957 r. wstąpił do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Pełnił funkcję prezesa Zarządu Koła ZBoWiD w Łobżenicy (do 1963 r.), a następnie wiceprzewodniczącego Zarządu tego Koła (nr leg. 233515). Z racji wykonywanego zawodu Antoni Knajdek należał też do Cechu Rzemieślniczego.

Zainteresowania

Pasją Antoniego Knajdka był rysunek. Praktycznie nie rozstawał się ze swoim blokiem rysunkowym. W rodzinnym archiwum zachował się jego Notatnik rysunkowy z lat 1919-1920, który stanowi niezwykle cenny dokument historyczny z tego okresu. Zawiera on trzy rysunki pejzaży i sześć rysunków przedstawiających sceny z Powstania Wielkopolskiego i lat wojny.

Rodzina

16 maja 1923 r. Antoni Knajdek zawarł związek małżeński z Moniką Fąs (8.06.1904-16.08.1976). Była ona córką Pawła i Leokadii z domu Konek. Ojciec jej był rolnikiem. Monika Fąs urodziła się w Piesnach koło Łobżenicy. Przez pewien czas mieszkała w Radziczu koło Wyrzyska. Z wykształcenia była nauczycielką. Państwo Knajdkowie mieli 3 dzieci: synów Edmunda i Henryka oraz córkę Lidię. Doczekali wspólnie „Złotych Godów” pięćdziesięciolecia pożycia małżeńskiego. Monika Knajdek zmarła 16 sierpnia 1976 r. w Łobżenicy. Pochowana została na miejscowym cmentarzu parafialnym obok swojego męża. W posiadaniu rodziny do dnia dzisiejszego są: wspomniany już wcześniej „Notatnik rysunkowy”, dokument świadczący o nominacji na podporucznika, legitymacja otrzymania Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, pamiątki, zdjęcia.

Odznaczenia

Antoni Knajdek za zasługi wojenne oraz działalność społeczną odznaczony został:

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski leg. nr 1598-72-69 z 21.12.1972,

Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym leg. nr C-4896 z 8.03.1958,

Krzyżem Zasługi za pracę społeczną (Dyplom Prezesa Rady Ministrów z 21.10.1938),

Medalem Pamiątkowym „Za Wojnę 1918-1921” – rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu VIII nr 2 z 7.11.1927,

Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu VIII nr 2 z 7.11.1927,

Medalem „Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie” leg. nr 422-73-39 z 20.04.1973,

Odznaką Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich nr K 3516 z 20.11.1927,

– Patentem Powstańczym Wojsk Wielkopolskich nr 24419 z 20.11.1927.

Znaczenie postaci

Postać pana Antoniego Knajdka jest skarbnicą wiedzy o walkach niepodległościowych w naszych okolicach. Jest on przede wszystkim, bohaterem naszego regionu, który walczył z powstańcami o wolną i niepodległą Polskę. Jego postawa ukazuje nam historię Polski i zaszczepia w nas patriotyzm. Dzięki zachowanym pamiątkom, pieczołowicie przechowywanym przez rodzinę, możemy dzisiaj odtworzyć atmosferę tamtych czasów i dowiedzieć się wiele o przebiegu powstania. Po zaprzestaniu działań wojennych skupił się na swojej pracy zawodowej oraz na działalności społecznej. Był szanowanym obywatelem miasta Łobżenicy.

Źródła:
W. Kicman, Knajdek Antoni (1897-1973), [w:] Powstańcy Wielkopolscy. Biogramy uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, tom VII, red. B. Polak, Poznań 2010.
http://www.powstanie.szubin.net/biografie/s/383


Kalendarium:

  • 1897 ― Narodziny bohatera
  • 1975 ― Śmierć bohatera

Źródła:

  • Historia rzemiosła-zak...

Zobacz też: