Walenty Dolny

ur. 22 stycznia 1905
zm. 27 września 1989
Zespół Szkół w Stawiszynie - Szkoła Podstawowa im. Wincentego Pola

Zdjęć: 53

Pochodzenie

Walenty Dolny urodził się 22 stycznia 1905 roku w Chojnie, powiat rawicki w zaborze pruskim. Zmarł 27 września 1989 roku w Stawiszynie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Parafialnym.


Jego żona Stefania, z domu Pernak urodziła się 18 lipca 1910 roku w Chojnie, powiat rawicki. Była najstarszą z rodzeństwa. Zmarła 3 sierpnia 1986 roku w Stawiszynie (pochowana na miejscowym cmentarzu). Studiowała fizykę na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie podjęła studia na Akademii Medycznej w Warszawie, którą ukończyła w 1938 roku jako stomatolog. Pani Dolna była prezesem Koła Pań „Caritas”, długoletnią radną Miejskiej Rady Narodowej w Stawiszynie, udzielała się w Lidze Kobiet.

28 grudnia 1938 roku Walenty Dolny i Stefania Pernak zawarli związek małżeński. Ślub odbył się w Kościele Parafialnym w Górce Duchownej. Zamieszkali w Kaliszu. Państwo Dolni mieli czwórkę dzieci: Marię – ur. 1939 roku, Jadwigę – ur. 1944 roku, Tadeusza – ur. 1945 roku, Andrzeja – ur. 1946 roku.

Rodzice ze strony Walentego Dolnego: matka – Agnieszka z domu Misiek, ojciec Walenty Dolny.
Rodzice ze strony Stefanii Dolnej: matka – Maria z domu Niedźwiadek, ojciec Józef Pernak.

Nauka

Czas nauki szkolnej pana Dolnego przypada na okres zaborów. Jako uczeń Szkoły Podstawowej w Chojnie musiał posługiwać się językiem niemieckim. Za złamanie tego nakazu groziła kara cielesna, której młody Walenty wielokrotnie doświadczał. Liceum ukończył już w wolnej Polsce, w 1924 roku. Następnie studiował na Akademii Medycznej w Poznaniu. Tytuł lekarza otrzymał w 1931 roku.

Był poliglotą. Znał i posługiwał się wieloma językami, m.in.: niemieckim, francuskim, greckim, łacińskim.

Praca

Zaraz po ukończonych studiach pan Walenty Dolny podjął pracę w szpitalu w Kaliszu, na oddziale chirurgicznym i ginekologiczno – położniczym. Pracował również w miejskiej przychodni lekarskiej, był także lekarzem sióstr zakonnych na ulicy Grodzkiej w Kaliszu.

II wojna światowa

Wraz z wybuchem wojny rodzina Dolnych uciekła do Warszawy z nadzieją, że tam będzie zorganizowany opór. W stolicy przeżyła trudny wrzesień 1939 roku, oblężenie i kapitulację. W oblężonej Warszawie doktor Dolny zgłosił się do pracy w szpitalu. Przeżył niejeden niemiecki nalot i bombardowanie szpitala. Za udział w tych trudnych dla Polaków wydarzeniach został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Po kapitulacji miasta państwo Dolni wrócili do Kalisza. Zastali tam ograbione mieszkanie i gabinety lekarskie.

Doskonała znajomość języka niemieckiego Pana Dolnego z jednej strony ułatwiała mu porozumienie z Niemcami, ale z drugiej stanowiła pretekst do namowy, aby doktor podpisał Volkslistę (akt lojalnościowy wobec Niemców). Pan Dolny jako wielki patriota, miłujący Ojczyznę odmówił jej podpisania, co pociągnęło za sobą represje ze strony okupanta. W 1940 roku państwo Dolni zostali wysiedleni z Kalisza do Stawiszyna. Doktor Dolny swoją misję lekarską pełnił i tu z oddaniem i bezinteresownością. Często zmuszony był pracować przez 24 godziny na dobę. Do pacjenta, nawet w nocy, musiał dojeżdżać wozem konnym, ponieważ w promieniu 20 km nie było innego lekarza.

Z wielkim oddaniem opiekował się pensjonariuszami Domu Starców w Stawiszynie, który został zlikwidowany przez Niemców w 1941 roku. Wśród wywiezionych do obozu koncentracyjnego był ksiądz kanonik Bronisław Kozankiewicz, dobry przyjaciel i pacjent doktora. Wydarzenie to bardzo zasmuciło doktora Dolnego.

Działalność konspiracyjna

Walenty Dolny był członkiem Armii Krajowej (AK). Miał pseudonim „Brzoza”. Nikt z rodziny nie wiedział o jego konspiracyjnej działalności. Ujawnił to dopiero wiele lat po wojnie.

Brat Walentego Dolnego i brat Stefanii Dolnej jako oficerowie byli więzieni w obozie jenieckim w Niemczech. Pan Walenty wraz z żoną wysyłał im oraz wielu nieznanym sobie żołnierzom paczki żywnościowe.

W czasie okupacji dom państwo Dolnych był ostoją polskości. Zapraszali do niego księży, m.in. proboszcza parafii w Stawiszynie Zenona Wiewiórskiego, który podczas tych wizyt potajemnie spowiadał ludzi. Było to bardzo niebezpieczne, więc pretekstem do częstych wizyt duszpasterzy stało się wypełnianie kartotek lekarskich.

Czasy powojenne

Po zakończeniu wojny mieszkańcy Stawiszyna usilnie zabiegali, by państwo Dolni nie wyjeżdżali z miasta. Ponieważ czuli się bardzo związani ze Stawiszynem i jego mieszkańcami, z radością przystali na ich prośby.

Praca po wojnie była trudna. Doktor Dolny był zmuszony zorganizować od podstaw miejscową służbę zdrowia. Dzięki jego wysiłkowi powstał Ośrodek Zdrowia w Stawiszynie, który swoje miejsce znalazł w budynku przy ulicy Starościńskiej. Pan Dolny niósł pomoc lekarską a jego żona stomatologiczną mieszkańcom Stawiszyna i okolicznych wiosek. W swojej pracy lekarskiej duży nacisk położył na szczepienia ochronne.

Zorganizował w Stawiszynie oddział Polskiego Czerwonego Krzyża, którego został prezesem. Dzięki jego pracy członkowie PCK szerzyli wiedzę medyczną wśród miejscowego społeczeństwa. Za swoja pracę na rzecz PCK otrzymał medal zasługi.

Przeżycia wojenne, intensywna praca lekarska oraz olbrzymie zaangażowanie w działalność na rzecz środowiska lokalnego spowodowały wycieńczenie jego organizmu. W 1948 roku pan Dolny ciężko zachorował. Musiał wyjechać do sanatorium i odbyć długą kurację. Wrócił jednak do pracy pełen zapału i energii.

W 1952 roku doktor Dolny zaangażował się w zorganizowanie Izby Porodowej w Stawiszynie, która powstała na ulicy Kaliskiej. Sprawował opiekę nad rodzącymi kobietami i niemowlętami. Cieszył się dużym autorytetem wśród pacjentek, pielęgniarek i położnych.

W 1957 roku doktor Dolny, jadąc do pacjenta, uległ poważnemu wypadkowi, w skutek którego stracił nogę. Mimo tego nadal czynnie pracował. Dopiero w 1973 roku przeszedł na emeryturę.

Praca społeczna

Doktor Dolny był nie tylko kierownikiem oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża w Stawiszynie, ale również od 1948 roku prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej w Stawiszynie. Funkcję tę pełnił do 1960 roku. Pomagał w organizowaniu wielu przedsięwzięć dochodowych, takich jak bale i loterie, których celem było pozyskanie pieniędzy na zakup sprzętu pożarniczego.

Do dziś w Izbie Pamięci Ochotniczej Straży Pożarnej w Stawiszynie znajduje się obraz ofiarowany Walentemu Dolnemu w 1949 roku przez miejscowych strażaków. Jego autorem jest Wojciech Kurek, słynny kaliski malarz, którego obrazy znajdują się w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej w Kaliszu.
Znajduje się tu również „Poczet zasłużonych dla Straży Pożarnej w Stawiszynie”, w którym na godnym miejscu widnieje wizerunek Pana Dolnego.

Odznaczenia

Srebrny Krzyż Zasług – 1944;
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1958;
 Odznaka Honorowa Polski Czerwony Krzyż trzeciego stopnia – 1965;
 Honorowa Odznaka Miasta Kalisza od Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego – 1973;
 Odznaka „Zasłużonemu – Polskie Towarzystwo Lekarskie – 1977;
 Medal pamiątkowy w 100 – lecie istnienia Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego – 1977;
 Doktorat Honoris Causa Akademii Medycznej w Poznaniu – 1982;
 Medal 40 – lecia Polski Ludowej – 1984;

Znaczenie postaci

Pan Walenty Dolny był nie tylko uzdolnionym i oddanym pacjentom lekarzem, ale również wspaniałym człowiekiem. To wielki altruista, niedbający o swoje potrzeby, bezinteresownie pomagający innym. Wielokrotnie bez wahania narażał swoje życie dla dobra innych. Cieszył się wielką sympatią i szacunkiem mieszkańców Stawiszyna. Do dziś pozostaje w ich pamięci jako WIELKI BOHATER ich MAŁEJ OJCZYZNY.

Źródła

Wywiad z synami pana Walentego Dolnego. Zdjęcia, dokumenty, legitymacje, odznaczenia z prywatnych zbiorów rodziny Dolnych.

Kalendarium:

  • 1905 ― Narodziny bohatera
  • 1924 ― rok ukończenia liceum...
  • 1931 ― praca w szpitalu w Ka...
  • 1931 ― rok ukończenia Akadem...
  • 1939 ― praca doktora w oblęż...
  • 1938 ― ślub Walentego Dolneg...
  • 1939 ― listopad 1939 r. Wstą...
  • 1940 ― początek pracy doktor...
  • 1940 ― wysiedlenie rodziny D...
  • 1944 ― odznaczenie Srebrnym ...
  • 1948 ― prezes Ochotniczej St...
  • 1950 ― pełnienie funkcji kie...
  • 1952 ― zorganizowanie Izby P...
  • 1958 ― odznaczenie Krzyżem K...
  • 1965 ― Odznaka Honorowa Pols...
  • 1973 ― Honorowa Odznaka Mias...
  • 1973 ― przejście na emerytur...
  • 1977 ― Medal pamiątkowy 100...
  • 1977 ― Odznaka dla Walentego...
  • 1982 ― Doktorat Honoris Caus...
  • 1984 ― Medal 40 – lecia Pols...
  • 1989 ― Śmierć bohatera

Źródła:

  • Armia Krajowa
  • Doktorat Honoris Causa...
  • Krzyż Kawalerski Order...
  • Srebrny Krzyż Zasług

Zobacz też:

  • > Chojno
  • > Stawiszyn