Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Ojczyzna to wielki zbiorowy obowiązek.”

Wincenty Jangas

ur. 19 marca 1912
zm. 31 grudnia 1987
Zespół Szkół w Czajkowie - Szkoła Podstawowa w Czajkowie

Fragment wywiadu z p. Marianem Jangasem z dnia 17 stycznia 2015 roku
Zdjęć: 31
Filmów: 1

Pochodzenie i krewni


Wincenty Jangas urodził się 19 marca 1912 roku w Mielcuchach, zmarł 31 grudnia 1987 roku w Czajkowie. Pochodził z rodziny chłopskiej. Rodzice- Adam Jangas, Stanisława Jangas z d. Salamon. Był jednym z dziesięciorga dzieci Adama i Stanisławy Jangasów. Rodzeństwo: Józef, Marianna, Bronisława, Stanisława, Janina, Anna, Eleonora, Katarzyna, Józefa. Żona: Józefa z d. Krzyżanowska. Dzieci: Eleonora ( ur. 1948 r.), Marian ( ur. 1950 r.).

Dzieciństwo i lata młodości


W połowie lat dwudziestych ukończył 4 klasy Szkoły Powszechnej w Mielcuchach. Był spokojnym, obowiązkowym chłopcem. Pomagał rodzicom w pracach w gospodarstwie rolnym, a także uczył się zawodu stolarza praktykując w warsztacie w Mielcuchach. Interesował się strzelectwem, więc po ukończeniu 18 roku życia odbył przysposobienie wojskowe w „Sokole” i uzyskał II stopień wyszkolenia wojskowego.


II wojna światowa


Lata II wojny światowej to niewątpliwie najciekawszy, ale jednocześnie najtrudniejszy okres w życiu Wincentego Jangasa.

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w roku 1936, został powołany do służby wojskowej. Najpierw służył w 9. Kompanii Strzeleckiej, następnie w 31. Pułku Piechoty w Łodzi, gdzie odbył kurs na strzelca wyborowego. W roku 1937 został przeniesiony do 10. Dywizji Piechoty Armii Łódź i w tym samym roku został zwolniony do rezerwy. 27 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany do 28. Pułku Piechoty Armii Łódź. Od 1 do 28 września 1939 roku brał udział w kampanii wrześniowej, walcząc na linii frontu, między innymi w bitwach pod Skierniewicami i Żyrardowem oraz w obronie Warszawy i Modlina. Ranny na przedpolach Warszawy trafił do niemieckiej niewoli, z której udało mu się uciec. 5 listopada 1939 roku wrócił w rodzinne strony.

Czas okupacji hitlerowskiej szczególnie dał się we znaki mieszkańcom Czajkowa, który należał wtedy do Kraju Warty. Z Kroniki Parafialnej: „Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu ziem parafii Czajków przez hitlerowców zostały one wcielone do Kraju Warty (Warthegau).(…) W Kraju Warty sytuacja Polaków i Kościoła Katolickiego była najtrudniejsza. Plebanię zajęto i zamieniono na siedzibę żandarmerii niemieckiej. (…) Wiernych tutejszej parafii w części wysiedlono i wywieziono na roboty do Rzeszy Niemieckiej”. W 1941 roku również Wincenty wraz z rodziną został wysiedlony do miejscowości Hanulin, niedaleko Kępna. Po trzech miesiącach wrócił ponownie w rodzinne strony i rozpoczął pracę w firmie „Kupke”. Pracował przy rozbiórce domów, lecz wszedł w konflikt z jednym z przełożonych. Od tego czasu musiał się ukrywać, mieszkał więc u brata Józefa w młynie.

W 1942 roku wstąpił do struktur AK działających na terenie jego miejsca zamieszkania. Przyjął pseudonim „Okoń” i działał w konspiracji pod dowództwem majora Franciszka Ksawerego Nowińskiego. W 1944 roku podczas wieczornego powrotu do domu został schwytany przez Gestapo i osadzony w miejscowym areszcie. Spędził w nim 3 dni, następnie został przewieziony do Ostrowa Wielkopolskiego i Wielunia, a stamtąd do więzienia w Radogoszczu. Więziony w bardzo surowych warunkach był bliski załamania i śmierci. Przetrwał między innymi dzięki paczkom z żywnością, które dowozili mu koledzy z AK, pokonując rowerami odległość niemal stu kilometrów. Wkrótce okazało się, że wybawieniem dla Wincentego był zawód, jaki wykonywał. Niemcy potrzebowali stolarzy i cieśli do prac na fortyfikacjach wojennych, więc Wincenty został wywieziony do obozu pracy w Koburgu w Niemczech. Wykonywał tam prace stolarskie i ciesielskie. Bardzo tęsknił za rodziną i krajem. W kwietniu 1945 roku obóz w Koburgu został wyzwolony przez żołnierzy amerykańskich i Wincenty Jangas odzyskał wolność. Jeszcze w tym samym miesiącu wstąpił do Kontyngentu Polskich Sił Zbrojnych przy Armii Amerykańskiej na terenie Niemiec. Otrzymał umundurowanie oraz skromny żołd. Był przygotowywany do wylotu do Japonii i walki na froncie wojennym, jednakże po użyciu przez Amerykanów broni nuklearnej, pozostał na terenie Niemiec, gdzie zbierał porzuconą broń i ekwipunek żołnierski. Po zakończeniu wojny został przetransportowany do Norymbergi, gdzie pilnował esesmanów. Odrzucił propozycję wyjazdu na Stanów Zjednoczonych i w październiku 1945 roku powrócił do ojczyzny. Swoje wojenne losy opisał w życiorysie.

Kalendarium wojenne


16 marca 1936 roku – rozpoczęcie służby wojskowej w 9. Kompanii

10 września 1936 roku – przydzielenie do 31. Pułku Piechoty na kurs strzelców wyborowych

15 marca 1937 roku – przeniesienie do 10. Dywizji w stopniu strzelca wyborowego

16 września 1937 roku – zwolnienie do rezerwy

27 sierpnia 1939 roku – mobilizacja do 28. Pułku Piechoty Armii Łódź

1 września- 5 listopada 1939 roku – działania wojenne, udział w bitwach pod Skierniewicami i Żyrardowem, w obronie Warszawy i Modlina, ucieczka z niemieckiej niewoli

1941 rok – wysiedlenie do miejscowości Hanulin, po 3 miesiącach powrót do domu rodzinnego

1942 – wstąpienie do struktur AK

1944 – aresztowanie przez Gestapo

1944 – 1945- pobyt w więzieniu w Radogoszczu oraz obozie pracy w Koburgu

Kwiecień 1945 roku – wyzwolenie z obozu w Koburgu przez żołnierzy amerykańskich

Kwiecień 1945 roku – rozpoczęcie służby w Jednostce Polskich Sił Zbrojnych przy Armii Amerykańskiej

Październik 1945 roku – powrót do Polski

Lata powojenne


Po powrocie do Polski zamieszkał w domu rodzinnym. Wziął udział w kursie edukacyjnym i ukończył siódmą klasę szkoły podstawowej. 31 stycznia 1948 roku w miejscowości Klonowa poślubił Józefę Krzyżanowską. W tym samym roku urodziła się córka Eugenia, a dwa lata później syn Marian. Początkowo rodzina Wincentego mieszkała w domu rodzinnym żony w miejscowości Klonówka, skąd przeprowadziła się do młyna w miejscowości Piła. Wincenty prowadził niewielkie gospodarstwo rolne, dzierżawiąc kawałki ziemi od okolicznych rolników oraz wykonywał usługi stolarskie. Był człowiekiem niezwykle pracowitym i obowiązkowym. Czasy były ciężkie dla rodziny, ponieważ wszystkie prace w gospodarstwie wykonywano „ręcznie”, brakowało najbardziej potrzebnego sprzętu rolniczego oraz środków do życia.

Na początku lat sześćdziesiątych Wincenty wraz z żoną i dziećmi zamieszkał u siostry, Marianny Szali, w miejscowości Poddubisie, niedaleko domu rodzinnego. W tym czasie jego żona, z zawodu krawcowa, wyjechała do Wrocławia zarabiać na życie. Prowadziła tam zakład krawiecki, natomiast Wincenty pracował w gospodarstwie i wychowywał dzieci. Często żył wspomnieniami z czasów wojny, która niewątpliwie wywarła olbrzymi wpływ na jego dalsze losy. Odrzucił propozycję wstąpienia w szeregi Milicji Obywatelskiej, miał przekonanie, że ustrój socjalistyczny upadnie. Bardzo lubił słuchać Radia Wolna Europa. Pozostał wierny swoim ideałom.

W roku 1964 Jangasowie kupili dom wraz z działką w Czajkowie. Posesja, którą nabyli miała bardzo ciekawą historię, ponieważ na jej terenie oraz w najbliższym sąsiedztwie, w XVIII i XIX wieku znajdowały się: huta żelaza i fryszerka, należące niegdyś do księcia Michała Radziwiłła, starosty grabowskiego. Pozostałości po hucie można znaleźć jeszcze dzisiaj. Następnie w budynku tym Żyd Aron Goldbart prowadził sklep kolonialny.

Po przeprowadzce do Czajkowa Wincenty nadal zajmował się gospodarstwem rolnym, a w pomieszczeniu po sklepie urządził warsztat stolarski. Jego żona prowadziła kursy szycia, dorabiając do domowego budżetu. Małżonkowie starali się zapewnić dobrą przyszłość swoim dzieciom.

W dniu 23 lutego 1972 roku Wincenty Jangas za bohaterską i patriotyczną postawę w kampanii wrześniowej został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności, a w dniu 3 grudnia 1975 roku Medalem za Warszawę. 5 lipca 1984 roku został kombatantem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, co nie przyszło mu łatwo ze względu na jego partyzancką przeszłość. Zmarł 31 grudnia 1987 roku w swoim domu w Czajkowie. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Parafialnym W Czajkowie.

Dzisiaj


Dzisiaj w miejscu, w którym Wincenty Jangas mieszkał z rodziną, jego wnuk Grzegorz prowadzi przedsiębiorstwo produkujące drewniane palety, kultywując w pewien sposób rodzinne tradycje. Syn Marian doskonale zna losy ojca i innych przodków, kolekcjonuje pamiątki rodzinne, a także dba, aby historia Czajkowa i okolic nie umarła.


Znaczenie postaci


Wincenty Jangas to postać, którą cechowało głębokie umiłowanie ojczyzny.Świadczą o tym jego burzliwe, wojenne losy. Udział w kampanii wrześniowej, bohaterska postawa w walkach o obronę Warszawy i Modlina, późniejsza działalność w AK są przykładami jego patriotyzmu i oddania ojczyźnie. W podziękowaniu za zasługi w dniu 23 lutego 1972 roku został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności, a w dniu 3 grudnia 1975 roku Medalem za Warszawę. Był człowiekiem świadomym tego, że los Polski zależy od właściwej postawy każdego Polaka. Wierzył, że ojczyzna, za którą przelewał krew będzie pewnego dnia wolna i niezależna. Swoje zdolności, odwagę i pracowitość podarował Polsce. Był skromnym i uczciwym Polakiem- patriotą.


Źródła informacji


pl.wikipedia.org

szkicehistoryczne.blogspot.com

1939.pl

czajkow-gmina.pl

szukajwarchiwach.pl

Państwowe Archiwum w Kaliszu

Kronika Parafialna Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Czajkowie

Wywiady z Marianem Jangasem, synem Wincentego, przeprowadzone 6 grudnia 2014 roku, 5 i 17 stycznia 2015 roku oraz 25 marca 2015 roku

Wywiad z Eugenią Jangas, córką Wincentego, przeprowadzony w dniu 14 marca 2015 roku

Kronika 25-lecia Czajkowa autorstwa Józefy Jeziorek

Archiwum rodzinne, które jest w posiadaniu Mariana Jangasa





Kalendarium:

  • 1912 ― Narodziny bohatera
  • 1925 ― Szkoła Powszechna w M...
  • 1931 ― Przysposobienie wojsk...
  • 1936 ― Służba wojskowa
  • 1939 ― Mobilizacja do Armii ...
  • 1939 ― Udział w kampanii wrz...
  • 1939 ― Powrót do domu po kam...
  • 1941 ― Wysiedlenie do miejsc...
  • 1941 ― Powrót do domu
  • 1942 ― AK
  • 1944 ― Aresztowanie przez Ge...
  • 1944 ― Radogoszcz i Koburg
  • 1945 ― Wolność
  • 1945 ― Kontyngent Polskich S...
  • 1945 ― Powrót do Polski
  • 1948 ― Narodziny córki Eugen...
  • 1948 ― Ślub
  • 1950 ― Narodziny syna Mariana
  • 1964 ― Dom w Czajkowie
  • 1972 ― Medal Zwycięstwo i W...
  • 1975 ― Medal za Warszawę
  • 1984 ― ZBOWiD
  • 1987 ― Śmierć bohatera

Cytaty:

  • „Ojczyzna to wielki zbi...”

Zobacz też:

  • > kampania wrześnio...
  • > Czajków
  • > Klonówka
  • > Koburg (Coburg)
  • > Mielcuchy
  • > Modlin
  • > Norymberga, Nürnberg
  • > Kraj Warty
  • > fryszerka
  • > sklep kolonialny
  • > Armia Krajowa (AK)
  • > Armia „Łódź”
  • > Polskie Siły Zbrojne n...
  • > Radio Wolna Europa (RWE)
  • > Radogoszcz (więzienie)
  • > Sokół, Polskie Towarzy...
  • > Związek Bojowników o W...