Pochodzenie

Ppłk. Zdzisław Orłowski urodził się 10 października 1892 r. w Zaworach (pow. śremski) w rodzinie ziemiańskiej. Ojcem jego był: Leonard Orłowski. Krewnymi rodziny Orłowskich byli Raczyńscy. Orłowski był dzierżawcą majątku Zawory, który od 1891 roku należał do rodziny Raczyńskich.

Edukacja (lub „młodość”)

W 1912 r. ukończył gimnazjum w Śremie, a po maturze w 1912 roku odbył praktyki ekonomiczne i rolnicze w wielkopolskim Śmiełowie oraz studia rolnicze w Lipsku. 4 sierpnia 1914 r. Zdzisław Orłowski został powołany do armii niemieckiej. Na wieść o przygotowywaniu powstania w wielkopolsce opuścił front zachodni i zjawił się w swojego kuzyna Włodzimierza Raczyńskiego w majątku Stajkowo.

Etapy działalności

7 stycznia 1919 r. został dowódcą IV Okręgu Wojskowego, który kierował działaniami powstańczymi na północnej linii frontu, opartej o Noteć. W maju 1919 r. przeszedł do regularnej armii polskiej. W 1920 r. trafił na front litewsko-białoruski i został tam awansowany do stopnia kapitana i odznaczony krzyżem Virtuti Militari 5 klasy oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych. W 1921 roku uczestniczył w III powstaniu śląskim. W listopadzie 1921 r. został przeniesiony do rezerwy. Od tej chwili aż do sierpnia 1939 r. rozwijał na szeroką skalę handel węglem i koksem. Tę działalność prowadził z Aleksandrem Cieślickim. W 1930 r., kiedy powstało Wielkopolskie Towarzystwo Węglowe, Zdzisław Orłowski był jego właścicielem i dyrektorem. W 1932 r. poślubił Wandę Łodzia – Michalską. W marcu 1939 r. został Prezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. W sierpniu 1939 r. został zmobilizowany z przydziałem do Dowództwa Okręgu Korpusu VII w Poznaniu w charakterze kierownika Biura Cenzury. Do stycznia 1940 r. przebywał w obozie internowanych w Berzas na Węgrzech. Następnie przedostał się do Francji i do czerwca 1940 r. pełnił tam funkcję zastępcy komendanta obozu dla internowanych oficerów polskich w Cerizay. Pod koniec wojny pracował w dziale administracji wojskowej Ministerstwa Obrony Narodowej w Londynie. W maju 1945 r. zakończył karierę wojskową w Polskich Siłach Zbrojnych. Do Poznania wrócił w 1947 r. W latach 1950- 1957 pracował w spółdzielczości. W 1957 r. przeszedł na rentę. Zmarł 7 czerwca 1982 w Poznaniu. Na jego życzenie został pochowany w Lubaszu w grobowcu Włodzimierza Raczyńskiego z którym walczył o wyzwolenie Ziemi Czarnkowskiej.

Znaczenie postaci

Ppłk. Zdzisław Orłowski jest honorowym obywatelem Czarnkowa i Lubasza. Za czyny wojenne został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Wielkopolskim i Śląskim Krzyżem Powstańców, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Odrodzenia Polski. Przypisuje mu się skuteczną obronę odcinka czarnkowskiego podczas powstania w Wielkopolsce.