Pochodzenie i wykształcenie:
Zygmunt Leszczyński urodził się 13 września 1923 r. jako syn Wacława i Marii (z domu Jóźwiakowska). Oboje pochodzili z Żelazkowa. Jako młode małżeństwo wyjechali do Francji w poszukiwaniu pracy i tam właśnie urodził się ich syn, Zygmunt. Po powrocie do kraju sporządzili nowy akt urodzenia dziecka, w którym przypisano mu Żelazków jako miejsce urodzenia. Rodzice podjęli pracę w rodzinnym gospodarstwie rolnym.
Zygmunt Leszczyński ukończył Szkołę Podstawową w Goliszewie.
Po wybuchu II wojny światowej cała rodzina została wysiedlona na Zamęty. Młody Zygmunt został powołany do wojska; służbę zakończył w stopniu starszego sierżanta. (zdj. nr 1) Po powrocie do Żelazkowa objął gospodarstwo rodziców i ukończył kursy rolnicze. (zdj. nr 2) Bardzo szybko rozpoczął działalność społeczną. (wideo 1)
Zygmunt Leszczyński miał jedną siostrę – Zofię. (zdj. nr 3) Ożenił się z Antoniną (z domu Szałata). (zdj. nr 4) Miał czworo dzieci: Zofię, Andrzeja, Jadwigę i Jana. Był bardzo dobrym mężem i opiekuńczym ojcem, a żona i dzieci zawsze mogły liczyć na jego pomoc. W wolnych chwilach lubił rzeźbić w drewnie, sam robił zabawki dla dzieci, ładnie śpiewał w chórze kościelnym w Goliszewie.
Działalność
7 maja 1933 roku została powołana do życia Ochotnicza Straż Pożarna w Żelazkowie. Patronował jej Józef Radoński, który był właścicielem majątku i jej pierwszym prezesem. Wiceprezesem został Wacław Leszczyński (ojciec Zygmunta Leszczyńskiego). W marcu 1946 roku OSP wznowiła swoją działalność. W latach 50-tych w strukturach żelazkowskiej straży pożarnej zaczął działać Zygmunt Leszczyński. (zdj. nr 5) W 1950 roku pełnił funkcję Sekretarza Komisji Rewizyjnej, (zdj. nr 6)a w latach 1951-1956 pracował jako skarbnik OSP w Żelazkowie. Rok 1956 był czasem trudnych przemian w OSP – miało miejsce dużo sporów, niedomowień, następowały częste zmiany członków zarządu , wymuszające przyspieszone wybory. Rok przed planowanymi, dochodzi do wyboru nowego zarządu, na prezesa wybrany został Zygmunt Leszczyński, którystanowisko to zajmował dwa lata (1956-1958).
W 1965 roku OSP zakupiła aparat projekcyjny do kina objazdowego. Troje druhów, w tym Zygmunt Leszczyński, zajmowało się wyświetlaniem filmów jeżdżąc po okolicy. Kino objazdowe spełniało wtedy olbrzymią rolę edukacyjną, kulturotwórczą i rozrywkową, dlatego robiło zawrotną karierę wśród mieszkańców Żelazkowa i okolicznych miejscowości. Widzowie tego pokolenia zapewne są do dziś pod wrażeniem filmów oglądnych wieczorami w starych, ciasnych remizach. W 1974 założono komitet budowy nowej strażnicy. W komitecie tym pracował Zygmunt Leszczyński, prowadząc książkę czynów, do której wpisywał przepracowane przez ochotników dniówki. Oddanie do użytku budynku nowej strażnicy (po 5 latach) było wielkim wydarzeniem w dziejach Ochotniczej Straży Pożarnej w Żelazkowie i odbył się wtedy uroczysty apel z udziałem władz, jednak już bez udziału pana Zygmunta. (wideo 2)
Pan Zygmunt był związany z Ochotniczą Strażą Pożarną aż do swojej śmierci. Tradycję po Zygmuncie Leszczyńskim (i jego ojcu Wacławie) kontynuował jego syn, Jan, a obecnie jego wnuk Mateusz Leszczyński. W jednej z sal OSP w Żelazkowie znajduje się portret Zygmunta Leszczyńskiego namalowany przez Józefa Szweda (ówczesnego kierownika szkoły w Żelazkowie), a w kronice OSP mozna znaleźć wiele zapisów potwierdzających jego pracę i zaangażowanie.
Od 1951 Zygmunt Leszczyński był czynnym działaczem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Wyjeżdżał jako delegat na zjazdy powiatowe, wojewódzkie (Poznań) (zdj. nr 7) i krajowe do Warszawy. Jak wspomina jego syn, Jan, często nie było go w domu, ale zawsze pamiętał o dzieciach. Kiedy wracał z podróży, przywoził im słodycze, które w tamtych czasach były towarem deficytowym, a w stolicy łatwiej było je kupić.
W latach 60-tych pracował społecznie w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Tykadłowie, później w Gromadzkiej Radzie w Żelazkowie.24 listopada 1961 r. rozpoczął działalność Bank Spółdzielczy w Żelazkowie, inicjatorem założenia Banku była Gromadzka Rada Narodowa z tej miejscowości. Zasięg działania obejmował gromady: Kamień, Tykadłów i Żelazków powiatu kaliskiego. W skład pierwszego Zarządu wszedł Zygmunt Leszczyński. Bank liczył 410 członków, GRN dla Banku wydzierżawiła lokal do prowadzenia działalności. Były to pomieszczenia w obecnym pałacyku Urzędu Gminy w Żelazkowie. W 1986 bank przeniósł się do nowo wybudowanej siedziby. (zdj. nr 8)
Zygmunt Leszczyński założył Kółko Rolnicze w Żelazkowie i był jego prezesem. W 1975 r. powstała Spółdzielnia Kółek Rolniczych, w której był przewodniczącym rady. Dzięki znajomościom w Warszawie wystarał się o maszyny i urządzenia rolnicze do tejże spółdzielni. (wideo 3) Zygmunt Leszczyński zasiadał też w strukturach Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Żelazkowie. Był działaczem Ligii Obrony Kraju. Wspierał działania kierownictwa Szkoły Podstawowej w Żelazkowie. Pracując w Radzie Rodziców był inicjatorem budowy nowej szkoły (załatwiał pozwolenia w Warszawie), a póżniej nadania szkole imienia Komisji Edukacji Narodowej. Na uroczystości nadania imienia szkole, 3 listopada 1973 roku, przekazywał sztandar szkoły, ufundowany przez OSP w Żelazkowie, na ręce jej dyrektora. (zdj. nr 9)
Zygmunt Leszczyński zmarł 18 czerwca 1978 roku mając niespełna 55 lat. Został pochowany na cmentarzu w Goliszewie.
Znaczenie postaci
Zygmunt Leszczyński całe swoje życie był związany z Żelazkowem. Tutaj się wychował, tu pracował we własnym gospodarstwie rolnym, tu działał społecznie poświęcając siły i swój czas dla rozwoju wsi. Mieszkańcy Żelazkowa dużo mu zawdzięczają, dzięki jego pracy i staraniom wieś wzbogaciła się o instytucje (bank spółdzielczy, kółko rolnicze, spółdzielnia rolnicza) mające wpływ na życie mieszkańców i wzrost znaczenia wsi. Dzięki jego inicjatywie, OSP w Żelazkowie (jako pierwsza w okolicy) zyskała nową siedzibę, a szkoła przeniosła się do nowego, obszernego budynku. Był osobą szanowaną i lubianą, chętnie pomagał innym w miarę swoich możliwości. (wywiad)
Za swoją działalność otrzymał wiele odznaczeń:
– w 1944 r. medal za udział w II Wojnie Światowej;(zdj. nr 10)
– Uchwałą Rady Państwa z 7 lipca 1957 r. otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi;(zdj. nr 11)
– dyplom uznania II kategorii za ofiarną pracę w służbie pożarnictwa ochotniczego 22.06.1958 r.;(zdj. nr 12)
– Uchwałą Rady Państwa z 7 lipca 1969 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi;(zdj. nr 13)
– zasłużony pracownik rolnictwa 30.08.1971 r.;
– Uchwałą Rady Państwa z 19 stycznia 1977 r. otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski;(zdj. nr 14)
– odznaka zasłużony działacz LOK 12.06.1977 r.
Źródła:
dokumenty w posiadaniu rodziny,
Kronika OSP w Żelazkowie,
biuletyn „75 lat OSP w Żelazkowie”,
wywiad z córką Jadwigą i synem Janem,
wywiad z Wacławem Frątczakiem.