Imię i nazwisko bohatera/bohaterki:
Henryk Henoch Glicenstein
Lata życia:
data narodzin:
data śmierci:
Słowa kluczowe:
- artysta
- rzeźbiarz
- Turek
Zdjęcie (cover) bohatera/bohaterki:
Henryk Henoch Glicenstein
Życiorys:
Henryk Henoch Glicenstein urodził się 24 maja 1870 roku w Turku. Najwcześniejsze informacje o przodkach Glicensteina sięgają 1826 roku. Dziadkowie artysty mieszkali w miejscowości Dobra, niedaleko Turku. Zajmowali się handlem drewnem, zbożem oraz wełną, byli zamożnymi ludźmi. Ojciec Szyje Alter (Izajasz) Glicenstein był kamieniarzem oraz nauczycielem w szkole rabinackiej. Raja (Róża) Berkowicz, matka artysty pochodziła z pierwszego pokolenia Żydów, którzy osiedlili się w Turku na początku XIX wieku. Prowadziła ona sklep z artykułami spożywczymi. Henryk Glicenstein wychowywał się z pięciorgiem rodzeństwa na styku kultury polskiej i żydowskiej. Od piątego roku życia uczęszczał do chederu, następnie kontynuował naukę w jesziwie jak większość żydowskich chłopców. W 1883 roku, w wieku lat trzynastu Glicenstein opuścił rodzinną miejscowość Turek. Przez prawie cztery lata, krążąc po różnych miejscowościach, utrzymywał się między innymi z rzeźbienia zabawek, figurek szachowych czy rączek do lasek. W 1887 roku osiedlił się w Łodzi, gdzie został doceniony przez krytyków sztuki oraz redaktora gazety „Dziennik Łódzki”. Glicenstein spotkał na swej drodze siostry Jakubowicz, które nauczyły go pisania i czytania w języku polskim i niemieckim. Ponadto, wprowadziły go do miejscowego towarzystwa i świata artystycznego.
Wyróżniony młody artysta zaprzyjaźnił się ze znanym malarzem Samuelem Hirszenbergiem, który okazał mu wsparcie finansowe w celu realizacji planów artysty.
W latach 1890 – 1895 Henryk Glicenstein studiował w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Młody artysta uznawany był za jednego z najbardziej utalentowanych studentów. Pod kierunkiem profesora Wilhelma von Rumanna powstała pierwsza rzeźba Glicensteina „Sceptyk”, za którą otrzymał srebrny medal w 1892 roku. Zaledwie rok później został doceniony za dzieło „Narcyz”. Kolejne lata studiów przyniosły mu wiele sukcesów. Glicenstein zakończył studia ze złotym medalem dla najlepszego studenta. Na zakończenie edukacji artysta otrzymał złoty medal. Od roku 1895 tworzył dzieła oraz zdobywał kolejne nagrody w Rzymie. Został wyróżniony dwukrotnie prestiżową nagrodą Prix de Rome za rzeźby „Arion” i „Odpoczynek po pracy”. Liczne wystawy dzieł artysty odbyły się zarówno w Rzymie, jak i Mediolanie, Wenecji, Hamburgu, Monachium. Klasyczna forma rzeźb Glicensteina cieszyła się dużym zainteresowaniem.
Zaledwie rok później artysta powrócił do Łodzi. W tym czasie poślubił wieloletnią narzeczoną Helenę Hirszenberg (zm. 1950), siostrę malarzy Samuela i Leona, z którą zdecydował się powrócić do Rzymu. Henryk Glicenstein miał dwoje dzieci, syna Emanuela Glicensteina Romano (1897 – 1984) znanego rzeźbiarza i malarza oraz córkę Beatrice Glicenstein – Dreyfuss (1901 – 1966), projektantkę biżuterii.
Okres pracy twórczej
Podczas licznych podróży po Europie Glicenstein angażował się w polskie życie artystyczne. Systematycznie wystawiał swoje dzieła w Warszawie i w Krakowie. Uznanie w rodzinnym kraju uzyskał dzięki rzeźbie „Przeznaczenie” wystawionej w Warszawie. W 1900 roku na Wystawie Światowej w Paryżu Glicenstein otrzymał srebrny medal za pracę „Kain i Abel”. Artysta stworzył liczne popiersia portretowe, miedzy innymi hrabiego Strogonoffa, włoskiego dramaturga Gabriela d’Annunzio, króla Włoch Wiktora Emanuela, a także papieża Piusa XI. W swoich dziełach Henryk Glicenstein opierał się na osiągnięciach włoskiego renesansu, elementach klasycznego antyku oraz tradycji żydowskiej. W1903 roku powstała rzeźba „Mesjasz”, uważana za największe dzieło artysty. Uosabiała ona tragedię narodu żydowskiego. Ogromna praca artysty prezentuje śpiącego w pozycji siedzącej Mesjasza z rogiem w ręku, czekającego na rozliczenie krzywd i bólu, które spotkały naród Izraela. Dzieło wzbudziło ogromne uznanie wśród światowych artystów.
W roku 1914 odwiedził ponownie Polskę. Wybuch pierwszej wojny światowej uniemożliwił mu powrót do Włoch. W tym czasie Henryk odnowił swoje kontakty z rodziną, nawiązał znajomości z polskimi artystami. Rysował i portretował, a co więcej próbował pisać w języku hebrajskim i w jidisz. W latach 1914 – 1915 w warszawskiej „Zachęcie” rzeźbiarz wystawiał swoje dzieła inspirowane przeżyciami wojennymi, między innymi „Matka i dziecko” oraz rzeźba w drewnie „Uchodźcy”. Duże uznanie zdobył w kręgu polskich artystów popiersiem Samuela Hirszenberga.
W roku 1917 udało mu się wyjechać do Szwajcarii, skąd po roku powrócił do rodziny we Włoszech. W latach 1921 – 1925 tymczasowo przebywał w Londynie, gdzie serią rycin „Księga Samuela” zainteresował się Gabinet Rycin British Museum. W 1928 Glicenstein przeprowadził się do Chicago. Prezentował tam swoje prace na licznych wystawach i w galeriach sztuki. W 1935 rodzina Glicensteinów przeprowadziła się do Nowego Jorku. Swoje dzieła Glicenstein wystawiał wspólnie z amerykańskimi artystami. Dzieło rzeźbiarza „Popiersie Ignacego Paderewskiego” ustawione zostało w Gmachu Roosevelta w Waszyngtonie. W tym czasie artysta nawiązywał w swoich dziełach do polskiej sztuki ludowej. Powstały liczne rzeźby w drewnie oraz w terakocie, takie jak „Ecce Homo”, „Profundis” czy „Defence Nationale”. Obrazy i rysunki artysty były przepełnione rozpaczą i śmiercią, które odnosiły się do tragedii Żydów w czasie drugiej wojny światowej.
Henryk Glicenstein zginął 30 grudnia 1942 roku w wypadku samochodowym.
W 1953 roku w Izraelu powstało Muzeum imienia Henocha Glicensteina, które w późniejszym czasie zmieniło nazwę na Muzeum Biblii. Niestety część prac zaginęła w okresie wojennym. W Muzeum Miasta Turku im. Józefa Mehoffera znajduje się gipsowy odlew jednej z najsłynniejszych rzeźb artysty „Mesjasz”.
Ten wybitny polski rzeźbiarz, malarz i rysownik pochodzenia żydowskiego zmarł 30 grudnia 1942 roku w Nowym Jorku. Henryk Henoch Glicenstein – Polak narodowości żydowskiej, który zasłynął na arenie międzynarodowej. Był niezwykle uzdolnionym i ambitnym człowiekiem. Jego marzenia o wielkiej sławie się spełniły. Dzieła artysty zostały docenione i wzbudzały ogromny zachwyt wśród znawców sztuki. Henryk Glicenstein często wracał wspomnieniami do miejsca w którym się urodził i dorastał. Nie zapomniał o miejscu dla niego ważnym, potwierdzając to słowami „miasto Turek było dla mnie pępkiem świata”.
Prace Henryka Glicensteina
Grupa projektowa
Bibliografia i Netografia (odnośniki):
- Urodzony w Turku. W 50 rocznicę śmierci Henryka Henocha Glicensteina, red. E. Andrzejczyk, Konin 1993.
- Sztyma-Knasiecka T., Syn swojego Ludu. Twórczość Henryka Glicensteina 1870-1942, Archiwum Sztuki Polskiej XX wieku, t. 3, Warszawa 2008.
- W stulecie odzyskania niepodległości. Życiorysy lokalne, red. J. Borowczyk, M. Maciaszek, Turek 2018.
- A. FeuB, Glicenstein Henryk, Porta Polonica, Cyfrowe Centrum Dokumentacji Kultury i Historii Polaków w Niemczech (online) https://www.porta-polonica.de/pl/lexikon/glicenstein-henryk (dostęp: 5.05.2022).
- A.Piasecki, Turkowianie wszech czasów. Nasz panteon, „Echo Turku” 1997, 23 kwietnia (online) https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/490977/edition/418650 (dostęp: 8.04.2022).
- Artinfo.pl, Henryk Glicenstein (online) https://artinfo.pl/dzielo/mlodosc-siedzacy-chlopiec-mlody-ekstatyk-przed-enigma-zycia-adolescenza-okolo1906 (dostęp: 10.04.2022).
- B. Grzelka, Turek pępkiem świata dla gminy żydowskiej na przełomie XIX i XX wieku, „Echo Turku” 1999, 4 kwietnia (online) https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/495436/edition/441233 (dostęp: 8.04.2022).
- G.Piasecka, Turkowianie i nazwy ulic Turku, „Echo Turku” 1991, 22 grudnia (online) https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/456263/edition/369761 (dostęp: 8.04.2022).
- I.Pajszczyk, Największy artysta z Turku, „Echo Turku” 2003, 14 styczni (online) https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/511067/edition/495104 (dostęp: 8.04.2022).
- M. Kleśta, Urodzony w Turku, „Echo Turku” 1993, 28 marca (online) https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/456507/edition/387138 (dostęp: 8.04.2022).
- Muzeum Polskie w Rapperswilu, Henryk Glicenstein, „Newsletter” 2018, Nr 18. (online) https://polenmuseum.ch/wp-content/uploads/2018/12/PL18.pdf (dostęp: 8.04.2022).
- Narodowe Archiwum Państwowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji, Henryk Glicenstein w Rzymie, sygn. 3/1/0/16/1410 (online) https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/de/jednostka/-/jednostka/5923157 (dostęp: 6.05.2022).
- Narodowe Archiwum Państwowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji, Tytus Filipowicz i Henryk Glicenstein, sygn. 3/1/0/4/1409 (online) https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5923157 (dostęp: 6.05.2022).
- P. Janicki, Sławny i zapomniany Henoch Glicenstein z Turku, Chaim/Życie – portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce (online) https://chaim-zycie.pl/tworczosc-artystyczna/sztuki-wizualne/462-slawny-i-zapomniany-henoch-glicenstein-z-turku (dostęp: 10.04.2022).
- Polish Art Corner. Polscy artyści na zagranicznych rynkach aukcyjnych, Henryk Glicenstein (online) https://polishartcorner.com/category/glicenstein-henryk/ (dostęp: 4.05.2022).
- P. Szubert, Henryk (Enoch, Enrico) Glicenstein (2003), Culture.pl (online) http://culture.pl/pl/tworca/henryk-enoch-enrico-glicenstein (dostęp: 5.05.2022).
- SAAM Smithsonian American Art Museum, Enrico Glicenstein (online) https://americanart.si.edu/artist/enrico-glicenstein-1831 (dostęp: 10.04.2022).
- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biblioteka Uniwersytecka, Henryk (Henri) Glicenstein (1870-1942) (online) https://www.bu.umk.pl/Archiwum_Emigracji/Prace47.htm (dostęp: 5.05.2022).
- Wikimedia Commons, Henryk Glicenstein (online) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Henryk_Glicenstein_-_Portret_krytyka_sztuki_Hakona_(Henryka_Kohna)_z_rodzin%C4%85_-_MPW_3950_MNW_-_National_Museum_in_Warsaw.jpg (dostęp: 5.05.2022).