Jan Bartoszek urodził się  23 lipca 1873 roku i był synem Tymoteusza i Marianny z.d.  Smełsz. Mieszkał całe życie w Białośliwiu, miejcowosci położonej w północnej wielkopolsce, w powiecie pilskim. Jan był jednym z sześciorga dzieci Tymoteusza i Marianny Bartoszek: Maria, Leon, Agnieszka, Helena, Franciszek i Sylwester.  W 1909 roku Jan wraz z żoną wybudował dom  i murowana stodołę i wraz z żoną prowadził gospodarstwo rolne, zajmował się również ogrodnictwem, uprawą roślin oraz hodowlą ryb. 

Jan Bartoszek wraz z piętnastoletnim synem Leonem uczestniczył w powstaniu wielkopolskim na terenie Białośliwia pod dowództwem Franciszka Bruskiego. Ryzykując swoje życie i życie rodziny wraz z 77 powstańcami odbił Białośliwie z rąk niemieckich, w tym najważniejsze urzędy: komisariat policji, urząd pocztowy oraz dworzec kolejowy. Po latach Leon wspominał, że na podwórku była studnia, w której leżał karabin i pistolet powstańczy.

Jan Bartoszek pracował przy wydobywaniu torfu opałowego. Używał do tego odpowiedniej maszynki, która została w 2015 roku przekazana przez rodzinę do Izby Zbiorów Regionaknych Białośliwia i Doliny Noteci, która znajduje się pod opieką miejscowej Szkoły Podstawowej im. Wiktora Kaji. 

Wywiad z Państwem Ryszardem oraz Donatą Bartoszek.

Z jakim regionem czy miejscowością związana jest rodzina Bartoszków?

Nasza rodzina od pokoleń związana jest z Białośliwiem, miejscowością położoną w połnocnej Wielkopolsce, w powiecie pilskim.

Czym zajmowali się i z czego utrzymywali się członkowie rodziny Bartoszków?

Wszystkie pokolenia naszej rodziny zamieszkujący Białośliwie utrzymywały sie z rolnictwa, uprawy warzyw oraz hodowli zwierząt.

W jakim ważnym wydarzeniu w skali regionu wzięli udział członkowie rodziny Bartoszków?

W Powstaniu Wielkopolskim na terenie Bałośliwia.

Ktorzy z członków rodziny Bartoszków wzięli udział w Powstaniu Wielkopolskim?

Byli to mój dziadek – Jan Bartoszek oraz mój ojciec – Leon Bartoszek.

Co Pan wie o przebiegu tego wydarzenia w Białośliwiu? Kiedy miało to miejsce oraz co było przyczyną wybuchu powstania?

Wszystko zaczęło sie w grudniu 1918 roku, w Nieżychowie (odległym od Białośliwia o 4 km), zaraz po tym, jak dotarła wiadomość z Poznania o wybuchu powstania.  W miejscowej gorzelni (należącej do Romana Komierowskiego) zebrała się potajemnie grupa kilkunastu osób. Na spotkaniu, w którym uczestniczył m. in. Jan Bartoszek oraz sąsiad Józef Nowak, ustalono, że komendantem będzie Franciszek Bruski, a także omówiono w jaki sposób należy odbić Białośliwie.

Jak rodzina Jana zareagowała na te działania?

Mimo dużego ryzyka i zagrożenia, wszyscy byli za podjęciem działań, ponieważ chcieli wolnej Polski. Rankiem 4 stycznia 1919 roku ochotnicy zebrali się na mostku na Wymysłowie, stamtąd wyruszyli w kierunku Białośliwia. Mieli uszytą flagę przez żonę Bruskiego, na której został namalowany orzeł przez miejscowego malarza Stefana Orczykowskiego. Powstańcy mieli ok. 15 sztuk broni, a reszta uzbrojona była w kije i kosy. Weszli do Białośliwia i w miarę szybko zdobyli szkołe, urząd pocztowy, stację kolejową oraz urząd gminy.

Jaką pełnili rolę podczas powstania?

Byli żołnierzami. Jan miał wtedy 45 lat, z kolei Leon 15.

Co o nich jeszcze może Pan powiedzieć?

Jan był synem Tymoteusza oraz Elżbiety, miał pięć sióstr. W 1909 roku wraz z żoną Marianną wybudowali dom (który stoi do dzisiaj) oraz nową murowaną stodołę. Zajmowali się rolnictwem, ogrodnictwem, produkowali duże ilości kapusty. Jan kopał torf na łące, który był używany jako opał. W powstałym dole po torfie powstał staw, w którym hodował ryby. Jan także zbierał pieniądze na budowę nowego kościoła w Białośliwu.
Z kolei Leon przejął po ojcu gospodarstwo i razem z żoną Władysławą kontynuowali działalność rolniczą.
W 1947 roku posadzili pierwszyn sad, w którym, rosły jabłonie, grusze i śliwy.

Jak zakończyły się działania powstańcze w Białośliwiu i jakie były dalsze losy ziemi białośliwskiej?

Działania trwały niestety tylko kilka dni. Miejscowi Niemcy zebrali się i pojechali do Piły prosić o pomoc tamtejsze wojsko. Polacy dowiedzieli się o tym, że oddział niemiecki przyjedzie z Piły pociągiem. Oni jednak nie dojechali do samego Białośliwia, lecz zatrzymali pociąg i wysiedli kilka kilometrów wcześniej. Gdy pociąg wjechał  na stację, został przeszukany przez Polaków, lecz żadnego żołnierza tam nieznaleźli. W wyniku tego Bruski wysłał patrol w kierunku Pobórki Wielkiej, twierdząc, że z tamtej strony nadejdzie niemiecki oddział.
Jednak tak się nie stało. W okolicach Dworzakowa, tam gdzie wysiedli wcześniej niemieccy żołnierze, czekali na nich białośliwscy Niemcy, którzy pomogli im trafić do wsi przez las i pola. Dotarli do gospodarstwa, które znajdowało się naprzeciwko domu Bruskich. Wtedy dom Bruskich został przejęty, a sam komendant w piwnicy chciał spalić wszystkie dokumenty powstańcze, aby Niemcy nie dowiedzieli się, kto brał udział w miejscowym powstaniu. W nocy Bruskiemu udało się uciec do pobliskiego Wyrzyska. Niemcom udało się złapać kilku powstańców i wywieżć ich do więzienia w Pile. Po kilku dniach jednak ich wypuszczono. Niestety radość z odzyskania Białośliwia nie trwała długo, ponieważ zostało odzyskane przez Niemców. Podobne akcje powstańcze były w miejscowości Wysoka oraz Wyrzysk. Również ochotnicy z Szamocina i Margonina prowadzili działania przeciwko NIemcom, którzy okupowali most na Noteci. To oni wzięli ich podstępem. Śpiewając niemieckie piosenki, zbliżyli się do mostu, po czym niczego nie podejrzewający Niemcy zostali obezwładnieni, most został przez Polaków spalony.

Jak Jan i Leon wpominali swój udział w powstaniu?

W tamtych czasach po wojnie niechętnie o tym mówili, w obawie o swoje życie. Nie chcieli się wtedy tym chwalić. Ojciec Leon wspominał również, że na podwórku była studnia, w której leżał karabin i pistolet. W czasie powstania Polacy zdobywali broń od obezwładnionych Niemców.

Filmowe podsumowanie pracy w Projekcie.

Podprojekt: II edycja Cyfrowej Dziecięcej Encyklopedii Wielkopolski

Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Wiktora Kaji,  ul. 4 Stycznia 8, 89-340 Białośliwie.

Grupa projektowa: Tomasz Dubiński, Edyta Helińska, Zuzanna Boć, Oliwia Zdrenka, Martyna Neumann, Antoni Koc, Wiktoria Wiśniewska, Jakub Kubacki, Kamil Wiśniewski, Cyprian Krzemiński, Jan Bartoszek, Florian Kozłowski oraz opiekun grupy Marcin Załachowski.