Pochodzenie i dzeciństwo
Andrzej Niegolewski urodził się 12 listopada 1787 r. w Bytyniu. Jego rodzicami byli Felicjan Niegolewski i Magdalena Niegolewska (z domu Potocka). Dzieciństwo spędził w Bytyniu gdzie odebrał wykształcenie domowe.
Młodość – kariera wojskowa u boku Napoleona
Po wybuchu wojny między napoleońską Francją a Prusami zgłosił sie do gwardii honorowej mającej powitać przybywającego do Wielkopolski Napoleona. W 1807 r. przeszedł z gwardii honorowej do V pułku jazdy. W tym samym roku wyruszył na zachód jako podporucznik w polskim pułku lekkokonnych. 30 listopada 1808 r. Niegolewski brał udział w słynnej szarży pod Somosierrą, gdzie został ciężko ranny – otrzymał dziewięć pchnięć bagnetem i dwa postrzały. Napoleon odznaczył go po bitwie Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. Po kilkutygodniowej rekonwalescencji powrócił do wojska. W 1812 r. brał udział w kampanii rosyjskiej. Awansował na stopień majora w roku 1813 i uczestniczył w bitwie narodów pod Lipskiem.
Działalność polityczna w Wielkim Księstwie Poznańskim
Po klęsce Napoleona, na mocy kongresu wiedeńskiego, zostało utworzone Wielkie Księstwo Poznańskie. Andrzej Niegolewski ożenił się z Anną Krzyżanowską i osiadł w jej majątku we Włościejewkach. W 1827 r. miała miejsce pierwsza sesja sejmu prowincjonalnego w Poznaniu. Niegolewski w swoim przemówieniu domagał się praktycznej możliwości używania języka polskiego w urzędach i szkołach. Był jednym z mecenasów poznańskiego wydania „Poezji” Adama Mickiewicza w latach 1828 – 1829. Wraz z innymi działaczami społecznymi próbował założyć w Poznaniu Towarzystwo Przyjaciół Rolnictwa, Przemysłu i Oświaty, które nie uzyskało jednak akceptacji władz pruskich.
Powstanie listopadowe
Po wybuchu powstania listopadowego Andrzej Niegolewski udał się do Warszawy. Gdy generał Józef Chłopicki oświadczył, że nie ma zamiaru rozszerzać powstania poza Królestwo Polskie, Niegolewski wrócił do Wielkopolski przekazać tę nowinę a następnie udał się z powrotem do Królestwa Kongresowego aby czynnie walczyć. W lutym 1831 r. awansował na pułkownika. W kolejnym miesiącu został dowódcą I pułku jazdy sandomierskiej. Aby pokryć koszty wyposażenia tej formacji sprzedał wieś Paprotna. Brał udział w bitwie pod Iganiami. Niestety zły stan zdrowia był przyczyną dymisji, którą otrzymał w sierpniu 1831 r. Za swój wkład w walkę powstańczą otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Po upadku powstania Andrzej Niegolewski wrócił do Wielkopolski. Na przełomie 1833 i 1834 r. odbył kilkumiesięczną karę więzienia w Koźlu za swój udział w zrywie niepodległościowym.
Działalność społeczna i polityczna po powstaniu listopadowym
W 1837 r. Andrzej Niegolewski był jednym z założycieli Towarzystwa Sztuk Pięknych. Posiadał udziały w Spółce Akcyjnej Bazar. Ponownie rozpoczął działalność w sejmie prowincjonalnym. Podczas obrad sejmu w 1841 r. podniósł kwestię dyskryminacji osób narodowości polskiej w administracji państwowej. W roku 1843 domagał się stworzenia w Poznaniu uniwersytetu. Na sesji w 1845 r. po raz kolejny przypominał o swoich wcześniejszych postulatach, które nie zostały uwzględnione przez władze pruskie. W 1847 r. w Berlinie został zwołany sejm połączony skupiający przedstawicieli sejmów prowincjonalnych. Zyskał tam poparcie liberałów niemieckich po swoim wystąpieniu dotyczącym prawa do używania języka polskiego. Przez kolejne lata działalności konsekwentnie walczył o istnienie języka polskiego w przestrzeni publicznej – urzędach i szkołach.
Andrzej Niegolewski zmarł 18 lutego 1857 r. Został pochowany w Buku a w 1923 r. jego szczątki zostały przeniesione na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu Św. Wojciecha w Poznaniu.
Źródła:
Zygmunt Duda, Bogumił Wojcieszak „Opalenicki słownik biograficzny”, Opalenicka Oficyna Wydawnicza, Opalenica 1994 r.
Bogumił Wojcieszak „Andrzej Niegolewski (1787-1857). Biografia polityczna”, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2003 r.
Skałkowski Adam Mieczysław „Pułkownik Niegolewski”, 1924 r.
Skałkowski Mieczysław Adam „Bazar Poznański. Zarys stuletnich dziejów”, 1938 r.