Dzieciństwo i młodość

Mieczysław Figas urodził się 17 grudnia 1908 roku w Wylatkowie. Jego rodzicami byli Wojciech i Marianna z domu Galewska. Dzieciństwo spędził w Wylatkowie, tu też w roku 1922 skończył 4 klasy szkoły podstawowej i zakończył edukację. Po skończeniu szkoły pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Z dowodu osobistego wydanego w roku 1931 przez starostwo powiatowe w Gnieźnie ( M.Figas miał wówczas 23 lata) dowiadujemy się, że zajmował się rolnictwem (zawód – rolnik), był średniego wzrostu, miał pociągłą twarz i szare oczy. Do czasu wybuchu II wojny światowej mieszkał i pracował w gospodarstwie rolnym w Wylatkowie. Jednak nie z rolnictwem związany był najbarwniejszy okres w jego życiu.Los sprawił bowiem, że związał się z wojskiem.
Od marca 1930 roku do września 1931 Mieczysław Figas odbywał służbę wojskową w szkole podoficerskiej w Gnieźnie w 69 Pułku Piechoty, gdzie dosłużył się stopnia kaprala. W latach trzydziestych był dwukrotnie powoływany na ćwiczenia wojskowe: w roku 1933 na 6 tygodni do 69 Pułku w macierzystym Gnieźnie, natomiast w roku 1935 do 57 Pułku Piechoty w Poznaniu, gdzie został awansowany na stopień plutonowego.
W roku 1938 Mieczysław Figas poślubił Eugenię Rokosik. W tym samym roku na świat przyszedł syn Lech.

II wojna światowa

28 sierpnia 1939 roku Mieczysław Figas w związku ze zbliżającym się konfliktem zbrojnym został zmobilizowany do 44 Pułku stacjonującego w Równem, na wschodzie kraju. Pułk wchodził w skład 13 Dywizji Piechoty. Zadaniem pułku, do którego został skierowany, było zabezpieczenie wschodnich rubieży Rzeczypospolitej. Atak Niemiec na Polskę spowodował przegrupowanie pułku i skierowanie na front zachodni, m.in. do walk pod Tomaszowem Mazowieckim, a następnie wycofanie się na wschód. Nie wiadomo, czy Mieczysław Figas brał udział w walkach pod Tomaszowem i innych bojach kampanii wrześniowej , czy pozostawał w Ośrodku Zapasowym w Łucku. W krótkich autobiograficznych wspomnieniach z przebiegu służby wojskowej nie ma śladu o walkach z Niemcami. Dowiadujemy się z nich tylko, że 18 września dostał się do niewoli radzieckiej pod Łuckiem. Z drugiej strony wiemy, że Mieczysław Figas został odznaczony medalem za udział w Kampanii Wrześniowej 1939 roku. Agresja ZSRR na Polskę w dniu 17 września 1939 roku była ogromnym zaskoczeniem. Nikt się jej nie spodziewał. Nikt też nie wiedział o tajnym porozumieniu zawartym pomiędzy dwoma agresorami, które przeszło do historii jako pakt Ribbentrop – Mołotow. Armia Czerwona wzięła do niewoli przeszło 250 tys. żołnierzy, wśród nich znalazł się też plutonowy Figas. W niewoli radzieckiej przebywał do roku 1941. Po napaści Niemiec hitlerowskich na ZSRR w czerwcu 1941 roku zmieniła się sytuacja polityczna Polski. Związek Radziecki znalazł się w koalicji antyhitlerowskiej, w której znajdowała się już Polska. Pod wpływem Wielkiej Brytanii, w Londynie, 30 lipca 1941 r. doszło do podpisania porozumienia pomiędzy rządem polskim reprezentowanym przez premiera Władysława Sikorskiego a ambasadorem ZSRR w Wielkiej Brytanii Iwanem Majskim (po napadzie ZSRR na Polskę w roku 1939 kraje nie utrzymywały stosunków dyplomatycznych ). Na mocy tego porozumienia w sierpniu 1941 utworzono Armię Polską na terenie ZSRR. Trzonem tej armii zostali żołnierze przebywający w obozach jenieckich oraz ludność zesłana do łagrów i wywieziona na Syberię. Po zwolnieniu i ogłoszeniu amnestii dla obywateli polskich Mieczysław Figas w dniu 28 sierpnia 1941 r. zaciągnął się do nowo powstałej Armii Polskiej. Rejonem formowania był okręg Buzułuku. Dowódcą armii został generał Władysław Anders. Na początku 1942 roku Armia Polska składała się z 6 dywizji, które rozlokowane były w obozach szkoleniowych w środkowoazjatyckich republikach ZSRR, Kirgizji i Uzbekistanie. Od samego początku dochodziło pomiędzy Stalinem a Andersem do rozbieżności, na jaki front mają zostać skierowani żołnierze polscy. Władysław Anders stał na stanowisku, że wojsko powinno być dobrze wyposażone, wyszkolone i dopiero wówczas posłane na front. Stalin chciał jak najszybciej skierować Polaków na front wschodni. W związku z coraz większym konfliktem polsko – radzieckim (m.in. sprawa zaginionych oficerów polskich na terenie ZSRR, brak wyposażenia, ograniczone racje żywnościowe ), dowództwo polskie zdecydowało o opuszczeniu ZSRR i przejściu na Bliski Wschód pod kuratelę Wielkiej Brytanii. Mieczysław Figas nie zajmował się polityką, był patriotą i chciał dalej walczyć o wyzwolenie Polski. Wstąpienie do Armii było jedynym sposobem opuszczenia Związku Radzieckiego. 18 marca 1942 plutonowy Figas wraz z 30 tysiącami żołnierzy , za zgodą Stalina ,w pierwszej grupie opuścił ZSRR (druga grupa wyszła w sierpniu 1942). Ewakuacja wojsk nastąpiła koleją do portu w Krasnowodzie (Turkmenistan), a następnie statkami przez Morze Kaspijskie do portu Pahlavi w północnym Iranie. Tutaj, po reorganizacji oraz dozbrojeniu przez Wielką Brytanię i rekonwalescencji, Mieczysław Figas wraz z innymi żołnierzami został przeniesiony na przełomie roku 1942/1943 do Iraku, gdzie ochraniał strategiczne pola naftowe w zagłębiu Monsul – Kirkut przed dywersją niemiecką. Przybyła z ZSRR 10 Dywizja Piechoty, w której służył Mieczysław Figas, połączyła się z Samodzielną Brygadą Strzelców Karpackich, w wyniku czego powstała większa jednostka piechoty – 3 Dywizja Strzelców Karpackich z generałem Stanisławem Kopańskim na czele. W dywizji tej służył M. Figas – w 2 batalionie Strzelców Karpackich – na stanowisku pomocnika dowódcy plutonu. W okresie od sierpnia do września 1943 roku 3 Dywizja Strzelców Karpackich przebywała w Palestynie w rejonie miasta Julis. Na terenie Palestyny 2 Korpus Polski, w składzie którego była dywizja Mieczysława Figasa, został podporządkowany dowódcy brytyjskiemu 9 Armii. Podczas pobytu w Palestynie batalion, w którym służył Mieczysław Figas, został skierowany na sześciotygodniowe ćwiczenia górskie do Syrii. Po odbyciu tych ćwiczeń w listopadzie 1943 roku 3 Dywizja Strzelców Karpackich została przegrupowana do Egiptu, gdzie w okolicach miasta Ismailia k. Aleksandrii przebywała do połowy grudnia 1943 roku. W Egipcie żołnierze otrzymali nowe uzbrojenie i wyposażeni zostali do pełnych etatów wojennych. 14 grudnia batalion Mieczysława Figasa został zaokrętowany na statek, który wpłynął do Kanału Sueskiego i poprzez Port Said w Egipcie i Morze Śródziemne w dniu 21 grudnia dotarł do portu w Tarencie na południu Włoch. Toczyły się tu zacięte walki z Niemcami. Tutaj też, po raz pierwszy po kampanii wrześniowej 1939 roku, Mieczysław Figas stanął do walki z najeźdźcą niemieckim. Od 2 lutego 1944 roku 3 Dywizja Strzelców Karpackich zaczęła zmieniać żołnierzy brytyjskich i zajęła obronę nad rzeką Sangro, wzdłuż której biegły niemieckie umocnienia Linii Gustawa. Na tych pozycjach oddział M. Figasa przebywał do początku kwietnia 1944 roku.

Monte Cassino

Po kilkunastu dniach odpoczynku, 10 maja, żołnierze 3 Dywizji zostali skierowani do przełamania kluczowego punktu Linii Gustawa – klasztoru na Monte Cassino. Zacięte walki toczyły się przez kilkanaście dni. Mieczysław Figas wraz z II batalionem walczył na pierwszej linii. Klasztor Monte Cassino został zdobyty przez polskie oddziały 18 maja, a oznaczało to przełamanie Linii Gustawa i otwarcie drogi do Rzymu. Zwycięstwo zostało okupione śmiercią wielu żołnierzy. W walkach o Monte Cassino zginęło 923 żołnierzy polskich, a przeszło 2 930 zostało rannych. Wśród nich był Mieczysław Figas, który został postrzelony w plecy. W szpitalu brytyjskim na terenie Włoch przebywał przez kilka miesięcy. Po jego opuszczeniu został instruktorem szkolenia żołnierzy polskich, którzy przymusowo zostali wcieleni do Wermachtu i dostali się do alianckiej niewoli. Za zasługi na polu walki był awansowany i przedstawiany do odznaczeń. I tak rozkazem z dnia 21 sierpnia 1944 rok został awansowany na stopień sierżanta. W lutym 1945 r. otrzymał „Odznakę za Rany” a miesiąc później Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino.

Koniec wojny w Europie zastał Mieczysława i jego dywizję na terenie Włoch. Po jej zakończeniu 3 Dywizja Strzelców Karpackich wraz z całym drugim Korpusem pozostała w składzie wojsk okupacyjnych we Włoszech do września 1946 roku. Mieczysław Figas w związku z poszukiwaniem żony i syna przez Czerwony Krzyż (wywiezieni zostali przez Niemców do pracy w okolice Brukseli), postanowił wrócić do kraju . Pożegnał się z kolegami z wojska (większość z nich pozostała na emigracji) i w grudniu 1945 roku wrócił do Polski.

Czasy powojenne

Poszukiwana żona z synem również szczęśliwie powróciła do rodzinnego domu w Wylatkowie. Po powrocie Mieczysław Figas został instruktorem wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego przy w Powidzu. W listopadzie 1949 roku został przeniesiony do rezerwy.

W roku 1947 urodziły się kolejne dzieci Mieczysława i Eugenii – były to bliźniaczki Anna i Elżbieta. Na początku lat pięćdziesiątych, jak wielu żołnierzy Andersa, został uwieziony. Zarzuty były spreparowane – głównym powodem była służba w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Niestety nie wiemy jak długo przebywał w więzieniu. W późniejszym czasie bohater nie chciał wracać do tego okresu życia.

Po wyjściu z wiezienia zamieszkał z rodziną w Powidzu. Został zatrudniony w tamtejszej jednostce wojskowej na stanowisku magazyniera i pracował tam aż do emerytury. W roku 1952 urodziło się ostatnie dziecko państwa Figasów, Maria. W roku 1956 wybudował dom przy ulicy Warszawskiej.

Po przejściu na emeryturę jego pasją stało się pszczelarstwo. W 1965 został członkiem Polskiego Związku Pszczelarzy. Za zasługi dla tej organizacji został odznaczony w roku 1985 Srebrną Odznaką PZP. W 1969 roku wstąpił do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację . Wielkim marzeniem Mieczysława Figasa było odwiedzenie miejsc, w których walczył, szczególnie klasztoru na Monte Cassino. Niestety to marzenie nie zostało spełnione. Ostatnie lata chorował przewlekle i nie opuszczał swojego domu. Umarł 11 grudnia 1989 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Powidzu. Sąsiedzi i mieszkańcy Powidza wspominają Mieczysława Figasa jako dobrego, spokojnego i życzliwego człowieka.
Najmłodsza córka Maria spełniła marzenie swego ojca i odwiedziła miejsca we Włoszech związane z walkami 3 Dywizji Strzelców Karpackich.

Znaczenie postaci:

Mieczysław Figas to jeden z wielu patriotów polskich, którzy w obliczu wojny stanęli do walki o wolność Ojczyzny. Uczynił to nie dla zaszczytów, ale z poczucia obowiązku. Jego postawa może stanowić wzór do naśladowania. Przez wiele lat ze względu na sytuację polityczną niechętnie wracał pamięcią do wspomnień z przeszłości. Niewiele osób wiedziało o jego wojennej tułaczce i udziale w walkach pod Monte Cassino. Warto więc, by pamięć o tym lokalnym bohaterze Powidza została ocalona i utrwalona.

Wykaz odznaczeń i medali :

1. Za Udział w Wojnie Obronnej
2. Polonia Restituta
3. Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
4. Krzyż Czynu Bojowego – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 1939 -1945
5. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
6. Krzyż Monte Cassino
7. Polska Swemu Obrońcy

Odznaki :
1. Odznaka Grunwaldzka
2. Odznaka ,,Za Rany”

Źródła:
Archiwum rodzinne pani Marii Szeszyckiej ( córka M. Figasa)
Zbigniew Wawer , Monte Cassino. Walki 2 Korpusu Polskiego , Warszawa 2009.