Feliks Wężyk

ur. 31 maja 1796
zm. 10 sierpnia 1863
Szkoła Podstawowa w Grębaninie

Adnotacje hrabiego na stronie tytułowej
Historia rodu Wężyków
Historia rodu Wężyków cz.2
Strona tytułowa książki pochodząca ze „Zbioru mroczeńskiego” Feliksa Wężyka
Strona tytułowa z podpisem mroczeńskiego kolekcjonera
Wpisy wykonane ręką Feliksa Wężyka
Zdjęć: 2
Dokumentów: 6

Pochodzenie

Feliks Wilhelm Wężyk urodził się 31 maja 1796 roku w Mroczeniu. Należał on do gałęzi rodowej Wężyków pochodzących z Osin i był synem Ksawerego i Marianny z Karśnickich, wnukiem Józefa Wężyka, stryjecznym dziadkiem poetki, Pauli Wężyk.

Po śmierci ojca około 1817 roku zajmował się zarządzaniem dobrami rodzinnymi.

Edukacja

W latach 1817-1823 studiował prawo i historię na uniwersytetach we Wrocławiu, w Lipsku i Warszawie. Napisał i obronił doktorat z prawa w języku niemieckim, a była to rozprawa historyczna o czasach króla Zygmunta III Wazy.

Życie prywatne

W 1834 r. poślubił Katarzynę Lipską, córkę Michała i Józefy z Zarembów, z którą miał 7 dzieci: Rajmund Michał, Wenefrida Elżbieta, Edward Józef, Julian, Albertyna Anastazja, Helena Felicja i Wacław Włodzimierz. Młody ziemianin interesował się historią i prawem , wolny czas spędzał na zajęciach gospodarskich, zebraniach towarzyskich, a także na lekturze książek i czasopism.

Działalność społeczna i polityczna

Był członkiem wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych.

Od 1857 roku został członkiem Wydziału Nauk Historycznych i Moralnych Poznańskiego Towarzystwa Nauk. Utrzymywał kontakty z wieloma wybitnymi postaciami epoki, z którymi łączyły go wspólne pasje, np. bibliofilstwo. Wśród nich byli: Tytus Działyński – założyciel biblioteki w Kórniku, Konstanty Świdziński- kolekcjoner, właściciel biblioteki w Sulgostowie.

Pochłaniała go także działalność polityczna, naukowa i społeczno – oświatowa. W latach 1837, 1843 i 1845 roku trzykrotnie wybierano go ze stanu rycerskiego na deputowanego sejmu Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Dnia 10 lutego 1837 roku wraz z 19 polskimi deputowanymi podpisał petycję do sejmu w sprawie narodowości. Ponownie został posłem ze stanu rycerskiego w 1843 i 1845 roku. W wyborach lipcowych 1849 roku został wybrany z okręgu ostrzeszowskiego posłem do izby drugiej Sejmu Pruskiego w Berlinie .Jako polski deputowany brał udział w posiedzeniach Koła Polskiego. Również w 1849 roku objął stanowisko wiceprezesa Ligi Polskiej w obwodzie baranowskim, która liczyła 25 członków.

Księgozbiór mroczeński

W latach 1840-1850 wybudował w Mroczeniu, w parku krajobrazowym późnoklasycystyczny pałac, piętrowy i podpiwniczony. Na osi fasady frontowej wzniesiono czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym frontonem. Pałac ten stał się miejscem olbrzymiej, liczącej ponad 10000 tomów biblioteki. Były w niej zgromadzone rękopisy i pierwodruki w języku polskim, niemieckim, francuskim, włoskim, a nawet hebrajskim. Wśród nich można odnaleźć między innymi pierwsze wydanie „Reduty Ordona” i „Ody do młodości” Adama Mickiewicza, były też liczne pamiętniki i roczniki czasopism polskich z lat 1819-1853: „Pszczółka Krakowska”, „Muza Nadwiślańska”, „Orzeł Biały”, „Tygodnik Polski i Zagraniczny”, „Gazeta Literacka”, „Nowa Polska”, „Pamiętnik Emigracji”, „Pielgrzym Polski”, „Kurier Warszawski”, „Znicz” i wiele innych pism. Poczesne miejsca zajmowały inkunabuły i wydania Biblii: „Biblia Leopolity” (1575-1577), „Biblia Wujka” (1599), „”Biblia Radziwiłowskich” (1563). Na uwagę zasługują „Kazania na niedzielę i święta całego roku” i dzieło Ks. Jana Długosza „Kronika” w odpisie, które otrzymał w spadku rodzinnym po Prymasie Polski Janie Wężyku. Ksiądz Paweł Władysław Fabisz w „Kronice powiatu ostrzeszowskiego” (Oleśnica 1859) odnotował: „Feliks Wężyk w Mroczeniu posiada zbiór rzadkich ksiąg i różne medale. Zbiór humanistyczny mroczeński zasługuje na uwagę uczonych i znawców.”

Ta niezwykła kolekcja ksiąg, głównie z dziedziny historii i prawa, starodruków oraz czasopism, określana jest mianem „księgozbioru mroczeńskiego”.

Większość woluminów posiadała odręczny podpis właściciela( najczęściej na karcie tytułowej lub przedniej okładce broszurowej), a także zapis informujący o przynależności do zbioru ,( „ księgozbiór mroczeński”, „w Mroczeniu”), dacie zakupu, sposobie nabycia, nazwisku księgarza, który tę książkę dostarczył.

Liczne adnotacje typu, „ przeczytałem”, „dokończyłem” oraz podkreślenia świadczyły o uważnej lekturze hrabiego.

Feliks Wężyk zmarł 10 sierpnia 1863 roku i został pochowany przy kościele parafialnym w Baranowie.

Pałac, po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku ,został przekazany władzom oświatowym powiatu kępińskiego. Utworzono w nim szkołę powszechną przekształconą następnie w szkołę podstawową. Z dniem 1 września 1999 r. pałac stał się siedzibą gimnazjum dla młodzieży z gminy Baranów.

W 2009 roku jego imieniem nazwano Gminna Bibliotekę Publiczną w Mroczeniu.

Znaczenie postaci

Hrabia Feliks Wężyk z Mroczenia to postać niezwykle aktywna, to wielki pasjonata i kolekcjoner książek, twórca księgozbioru określanego mianem „księgozbioru mroczeńskiego”, budowniczy pałacu. Jest postacią zasłużoną w historii Wielkopolski, postacią, o której młode pokolenie nie powinno zapomnieć.


Źródła

1.Publikacja „Księgozbiór Feliksa Wężyka z Mroczenia”

2.http://tygodnikkepinski.pl/nius/fullnews.php?id=2207


Kalendarium:

  • 1796 ― Narodziny bohatera
  • 1817 ― Studia na wydziale hi...
  • 1834 ― Ślub z Katarzyną Lips...
  • 1849 ― Poseł do izby drugiej...
  • 1850 ― Budowa pałacu w Mrocz...
  • 1857 ― Został członkiem Wydz...
  • 1863 ― Śmierć bohatera

Źródła:

  • Gminna Biblioteka Publ...
  • Hrabia Wężyk patronem ...
  • Obecnie w pałacu mieś...

Zobacz też: