Pochodzenie
Antoni Kierczyński urodził się 14 grudnia 1921 r. w Poznaniu. Jego ojciec Leon, urzędnik samorządowy, podczas I wojny światowej brał udział w bitwie pod Verdun. Matka Maria, z domu Stawicka, prowadziła gospodarstwo domowe.
Dzieciństwo
Wychowywał się w rodzinie wielodzietnej. Miał trzy siostry: Jadwigę, Halinę, Jolantę oraz dwóch braci – Floriana i Władysława. Był drugim z kolei dzieckiem. Rodzina mieszkała w skromnej czynszowej kamienicy przy ul. Fredry 4 w Poznaniu. Po śmierci matki wychowaniem Antoniego i jego rodzeństwa zajęła się siostra matki – Anna, która w 1934 r. została żoną Leona Kierczyńskiego.
Edukacja
W latach 1928-32 Antoni uczęszczał do Szkoły Podstawowej na Jeżycach, gdzie w 1930 r. wstąpił do drużyny harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Kolejnym etapem jego nauki było Gimnazjum im. Jana Kantego w Poznaniu, do którego uczęszczał w latach 1932-1935. W 1935 roku rodzina przeprowadziła się do Mrowina pod Poznaniem, gdzie Antoni podjął naukę zawodu cukiernika.
Przybycie do Trzemeszna
Perspektywa dobrze płatnej posady dla Leona Kierczyńskiego i służbowego mieszkania przyczynia się do tego, że w 1936 r. rodzina Antoniego przeprowadziła się do Trzemeszna. W tym samym roku Antoni rozpoczął naukę zawodu piekarza u majstra Franciszka Niemanna w Gnieźnie. W 1939 roku podjął swoją pierwszą pracę w zawodzie.
Etapy działalności
Życie podczas okupacji niemieckiej
Po wkroczeniu Niemców do Trzemeszna Antoni Kierczyński pracował w piekarni swojego kolegi Niemca. Gdy w 1940 r. kolega ten został powołany na front, a zarządzanie piekarnią przejęła jego nienawidząca Polaków siostra, Antoni został przymusowo skierowany do pracy na wsi do Niemca z pobliskiego Kozłowa. Tam poznał Janinę Ostrowską – swoją przyszłą żonę. Od 25 stycznia 1940 r. był członkiem Szarych Szeregów i należał do ula „Przemysław”. Pełnił funkcję łącznika, przenosząc do wskazanych miejsc informacje radiowe. Zdobywał żywność dla najbardziej potrzebujących, a także dla przebywających w obozach jeńców wojennych. Jego bezpośrednim dowódcą był druh Kazimierz Kwiatkowski „Kazek”. Jesienią 1944 roku wraz z innymi mieszkańcami Trzemeszna został skierowany do pracy do Radziejowa Kujawskiego przy kopaniu rowów przeciwpancernych, gdzie pracował jako piekarz.
Próby odnalezienia się w powojennej rzeczywistości
W styczniu 1945 roku wrócił do Trzemeszna, gdzie 3 kwietnia odbył się ślub cywilny, a 8 kwietnia ślub kościelny z Janiną Ostrowską. Po ślubie Antoni pomagał teściom w odbudowie zniszczonego przez Niemców gospodarstwa w Kozłowie. W latach 1947-1950 pracował razem z żoną w Zakładach Odzieżowych w Gryfowie Śląskim, do którego ściągnął go wujek, ważna „figura” w fabryce odzieżowej. Antoni Kierczyński wspominał: „Był to bardzo szczęśliwy okres naszego życia. Wyżywaliśmy się w pracy kulturalno- oświatowej z młodzieżą w naszej fabryce. Liczne imprezy teatralne przez nas inspirowane i przygotowywane, przynosiły nam dużo uznania u dyrekcji zakładu i wśród mieszkańców Gryfowa Śląskiego”. Tam w 1948 roku przyszła na świat ich pierwsza córka Cecylia. W 1950 roku państwo Kierczyńscy wrócili do Trzemeszna, w którym Antoni otrzymał propozycję objęcia sklepu Centrali Odzieżowej. W 1951 roku urodziła się druga córka Emilia; po dziesięciu latach syn Krzysztof, a na końcu Karol (1964 r.). Kariera Antoniego Kierczyńskiego w Trzemesznie przebiegała bardzo dynamicznie, od kierownika sklepu do stanowiska prezesa Spółdzielni. W 1956 r. został zastępcą prezesa do spraw produkcji miejskiej Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu. Średnie wykształcenie zdobył w 1964 r. w Zaocznym Technikum Ekonomicznym w Toruniu. Od 1959 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni powierzyła mu funkcję prezesa, którą pełnił do 1973 roku. Pracę zawodową zakończył w 1981 roku w Gminnej Spółdzielni w Mogilnie.
W latach 1950-70 był śpiewakiem chóru im. F. Nowowiejskiego w Trzemesznie, którego dyrygentem był Henryk Wrzeszczyński.
Skutki fascynacji twórczością Władysława Reymonta
Jego wielkim hobby było życie i twórczość Władysława Stanisława Reymonta. Był wytrawnym znawcą sylwetki polskiego noblisty, co udowodnił biorąc udział w teleturnieju Wielka Gra, w którym 1 czerwca 1972 roku wygrał główną nagrodę 25 tys. złotych. Związane z tym wspomnienia dedykowane matce opisał w maszynopisie „Z Reymontem w telewizji”. Przygotowując się do udziału w teleturnieju przestudiował wszystkie dostępne publikacje związane z życiem i twórczością Reymonta, do których udało mu się dotrzeć. Korzystał m.in. ze zbiorów bibliotek w Poznaniu, Krakowie czy Warszawie. Nawiązał korespondencję z autorką biograficznej książki o Reymoncie – dr Barbarą Kocówną, która w późniejszym czasie wystawiła pochlebną opinię na temat jego maszynopisu. Swoją fascynacją Reymontem próbował zarazić innych, biorąc udział w prelekcjach i prezentacjach na temat życia i twórczości tego wybitnego pisarza. Chętnie dzielił się swoją wiedzą z kolejnymi pokoleniami uczniów trzemeszeńskich szkół, do których był chętnie zapraszany. 9 maja 1997 r. uczestniczył w obchodach 130. rocznicy urodzin Reymonta w Kołaczkowie, z którym był związany od momentu przygotowań do teleturnieju. Tam znalazł kolejne źródło wiedzy o swoim ulubionym pisarzu, a mianowicie Izbę Pamięci poświęconą Władysławowi Reymontowi .
Działalność społeczna po przejściu na emeryturę
W latach osiemdziesiątych już jako emeryt zajął się pracą społeczną. Dzięki zaangażowaniu i poświęceniu na rzecz innych, został radnym Miejsko- Gminnej Rady Narodowej w Trzemesznie. Funkcję tę pełnił do 1994 roku. Był przewodniczącym Komisji Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej Zdrowia oraz Spraw Socjalnych. Walczył o poprawę jakości ochrony środowiska w Trzemesznie i o lepszą służbę zdrowia. To jemu mieszkańcy Trzemeszna zawdzięczają m.in. podłączenie do instalacji przemysłowej w 1988 r. w „Izopolu” potężnego emitatora o wysokości 110 metrów, ograniczającego w znacznej mierze opadanie zanieczyszczeń zakładu na teren Trzemeszna i najbliższej okolicy oraz „wyprowadzenie” na początku 1991 r. stacji CPN z centrum miasta. Jego praca została doceniona przez Wojewódzką Radę Narodową w Bydgoszczy, która przyznała mu Odznakę Honorową. Rok wcześniej Rada Państwa odznaczyła go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Był również korespondentem „Gazety Pomorskiej” (1981- 1996) – dla której pisał cykl wiadomości „Z Trzemeszna” – oraz „Przemian” (1990- 1995). Jego ogromną pasją była historia Trzemeszna, którą dokładnie studiował i której oddał się bez reszty. Przez wiele lat gromadził materiały, które posłużyły mu do napisania XII- tomów maszynopisów „Trzemeszno”, w których przedstawił historię miasta, zabytki, zakłady pracy, wybitnych trzemesznian, dzieje liceum. Zamieścił w nich unikatowe już wówczas zdjęcia podnoszące w dużej mierze wartość tego dzieła. Maszynopisy te znajdują się w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Trzemesznie. Korzystali z nich m.in. twórcy „Studiów z dziejów Ziemi Mogileńskiej” i monografii „Dzieje Trzemeszna”.
Antoni Kierczyński był pomysłodawcą reaktywowania w 1993 r. trzemeszeńskiej gazety „Kosynier”. Od pierwszego numeru aż do śmierci publikował w nim artykuły historyczne z cyklu „Z kart historii”. Przypominał w nich dzieje wielu wybitnych postaci historycznych związanych z Trzemesznem. Był inicjatorem ufundowania tablic pamiątkowych poświęconych pamięci niektórych z nich, m.in.: Andrzejowi Marchlewiczowi, Wojciechowi Bąkowi i Kazimierzowi Szymańskiemu. Antoni Kierczyński spisał też historię Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Trzemesznie, miejscowego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, Koła Śpiewaczego im. Feliksa Nowowiejskiego w Trzemesznie, Cechu Szewskiego w Trzemesznie oraz Towarzystwa Pożyczkowego dla miasta Trzemeszna i okolicy. Z jego inicjatywy Biblioteka Publiczna wzbogaciła się o kompletne wydanie „Kosyniera” z lat 1937-1939.
Był opiekunem miejsc pamięci narodowej, współpracując m. in. z prezesem ZKRP i BWP w Trzemesznie Marią Wojciechowską. Był inicjatorem organizowanych od 1982 roku Dni Trzemeszna, gromadzących mieszkańców Trzemeszna i okolic na imprezach okolicznościowych. Był propagatorem trzemeszeńskich tradycji, czego dał wyraz w staraniach o przywrócenie herbu Trzemeszna i powrotowi jego wizerunku na budynek Urzędu Miasta i Gminy 10 września 1988 r.
Odznaczenia i wyróżnienia
Antoni Kierczyński za wybitne zasługi otrzymał:
– Brązowy Krzyż Zasługi – 22 lipca 1949 r.
– Odznakę Zasłużony Działacz Kultury – 11 września 1984 r.
– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 3 lipca 1985 r.
– Odznakę Honorową Miasta Poznania – 9 marca 1988 r.
– Odznakę Honorową „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego” – 23 maja 1988 r.
– Srebrny Medal „Za zasługi dla pożarnictwa” – 6 czerwca 1989 r.
– Krzyż Armii Krajowej – 19 maja 1994 r.
– Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939 r.” – 24 kwietnia 1995 r.
– Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej – 8 marca 1996 r.
– Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej – 8 listopada 1999 r.
– Tytuł „Trzemesznianina Roku 2002 ” – 2003 r.
Antoni Kierczyński zmarł 13 września 2002 r. w Trzemesznie. Pogrzeb odbył się 17 września na cmentarzu parafialnym w Trzemesznie. Oprócz rodziny zmarłego żegnali przyjaciele, przedstawiciele władz miasta, kombatantów, ZHP, Szarych Szeregów, instytucji społeczno – kulturalnych, zakładów pracy i szkolna młodzież. W mowie pogrzebowej wygłoszonej przez Kazimierza Kwiatkowskiego „Kazka” można było usłyszeć m.in., że „odszedł człowiek, który całe swoje życie związał z Trzemesznem…” .
Znaczenie postaci
Antoni Kierczyński był człowiekiem skromnym, pracowitym, rzetelnym i chętnie dzielącym się swoją wiedzą. Mówił o sobie: „Nie jestem człowiekiem, który usiądzie w fotelu i będzie drzemać”. Jego zasługi dla mieszkańców Trzemeszna są niezaprzeczalne. Był redaktorem „Kosyniera”, społecznikiem, człowiekiem wielu pasji, miłośnikiem historii i badaczem dziejów Trzemeszna. Jego nieodparta potrzeba działania na rzecz innych, a przede wszystkim na rzecz zachowania w pamięci historii naszej małej ojczyzny była i jest godna naśladowania. Dzięki jego pracy „korespondenta” zyskaliśmy źródło informacji dla nas i kolejnych pokoleń. Źródło, które dzięki szczegółowej pracy historyka amatora może być wykorzystane w publikacjach związanych nie tylko z naszym miastem, ale również regionem.
Materiały źródłowe:
„Gazeta Pomorska” z 4-5 października 1997 r.
Maszynopis „Z notatnika korespondenta” część XII – Antoni Kierczyński
Maszynopis „Z Reymontem w telewizji”- Antoni Kierczyński
Miesięcznik lokalny „Kosynier” nr 4, 1995 r.
Miesięcznik lokalny „Kosynier” nr 10, 2002 r.
Rozmowa z Mirosławą Kierczyńską – synową Antoniego Kierczyńskiego
Tygodnik „Pałuki” nr 9/2002 r.
Wywiad z Michałem Pietrowskim – wnukiem Antoniego Kierczyńskiego
