Pochodzenie

Pan Jan Czyżewski urodził się 16 października 1921 roku w Sompolnie. Pochodził z rodziny rzemieślniczej. Ojciec – Antoni, był stolarzem.

Edukacja

Krótko przed II wojną światową został czeladnikiem krawieckim. Okupację spędził w Sompolnie szyjąc ubrania. Po wojnie wymarzył sobie, że zostanie księdzem. Ukończył wieczorową szkołę średnią, następnie zdał maturę i rozpoczął naukę w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, ale zdrowie nie pozwoliło mu kontynuować nauki. W latach 1964-1969 odbył studia magisterskie w systemie zaocznym na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Praca

Pan Jan Czyżewski zaczął swoją pracę nauczycielską w roku 1957 w Mąkolnie. Właśnie tam zaistniały okoliczności, które sprawiły, że w panu Janie zrodziły się zainteresowania towarzyszące mu do kresu jego dni. Zaczął zbierać i spisywać legendy dotyczące naszego regionu. Pracował również w Lipinach, Lubstowie i Ośnie Górnym, aż w końcu osiadł na dłużej w Liceum Ogólnokształcącym w Sompolnie, gdzie doczekał się zasłużonej emerytury (1983 rok).

Twórczość

Szczególne miejsce w swojej twórczości poświęcił dziejom miasta i gminy Sompolno. Napisał kilkanaście artykułów i broszur, m.in. Szkolnictwo podstawowe na terenie miasta i gminy Sompolno, Rys historyczny szkolnictwa średniego w Sompolnie w latach 1915-1984 z okazji nadania Liceum Ogólnokształcącemu w Sompolnie im. Henryka Sienkiewicza, Straże Pożarne na terenie miasta i gminy Sompolno, Poczta na terenie miasta i gminy Sompolno.
Miastu i gminie poświęcił również wiele artykułów, które publikowane były w lokalnej prasie: „Przegląd Koniński”, „Głos Kolski”, „ Wielkopolskie Zagłębie” czy „Gazeta Kolska”, a także w prasie ogólnopolskiej, jak np. „Gromada Rolnik Polski”. Artykuły dotyczyły różnych kwestii – pojawiały się np. notki biograficzne osób pochodzących z Sompolna: Sławomira Czerwińskiego – ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Idziego Kosińskiego – lekarza praktykującego w naszym mieście czy Kazimierza Fejcho – zamordowanego przez Niemców w Dreźnie.
Pan Jan szczególnie upodobał sobie naszego wielkiego pisarza. Jego twórczość promował wśród młodzieży i mieszkańców miasta. Był właśnie inicjatorem przywrócenia popiersia Sienkiewicza w Sompolnie. Aby doszło to do skutku, wydał m.in. broszurę Popiersie wielkiego pisarza na cokole w Sompolnie w 145 rocznicę urodzin Henryka Sienkiewicza.
Pan Jan był miłośnikiem podań i legend. Gromadził je przez długie lata i spisywał, ale do końca nie wiadomo, czy były one wynikiem jego twórczości, czy rzeczywiście zasłyszał je od miejscowej ludności. Opublikował w prasie takie legendy jak: Legenda o mądrym człowieku, Legenda o Sompolnie, Mąkolnie czy Lubstowie. Oprócz tego inna dziedzina jego twórczości obejmowały utwory o charakterze religijnym. Na łamach „Ładu Bożego” czy „Królowej Apostołów” opisywał wizerunek Madonny i kult maryjny w większych i mniejszych sanktuariach w Wielkopolsce Wschodniej. Tematyce tej poświęcił kilka broszurek, które również możecie obejrzeć w naszej bibliotece. Są to m.in. Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej w Brdowie, Tron Najświętszej Maryi Panny Bolesnej w Piotrkowie Kujawskim i wiele innych.
Szkoda, że nie zdążył opublikować obszernego dorobku, jaki zgromadził w czasie swojego życia, a były to m.in. Monografia miasta i gminy Sompolno czy Historia miasta i gminy Ślesin. Obecnie nie wiadomo, gdzie znajdują się te rękopisy.

Działalność społeczna

Pan Jan był wielkim społecznikiem. Aktywnie działał w Ochotniczej Straży Pożarnej i Polskim Czerwonym Krzyżu. Był współzałożycielem Koła Przyjaciół Sompolna i przez wiele lat pełnił w nim funkcję prezesa. Będąc już na emeryturze i mieszkając w Domu Społecznym w Kole, współpracował z „Gazetą Kolską”. Był też członkiem Towarzystwa Naukowego we Włocławku oraz członkiem Towarzystwa Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ostatnie lata swojego życia spędził w Domu Opieki Społecznej w Kole, będąc nadal aktywnym twórczo. Przygotowywał m.in. relacje do kolskiej prasy z wydarzeń, jakich był świadkiem w ośrodku. Zmarł 3 sierpnia 1999 roku w Kole. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Sompolnie.

Odznaczenia

W roku 1994 za swoją działalność został odznaczony krzyżem „Polonia Restituta”, rok później otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej uhonorowano go także złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego, Odznaczeniem Opiekuna Szkolnego PCK oraz brązowym Krzyżem PCK.

Znaczenie postaci

Dewizą życiową pana Jana Czyżewskiego były słowa „Przez poznanie własnego regionu do miłości ojczyzny”. Dzięki jego twórczości uwiecznione w formie broszur, legend i wierszy zostały dzieje naszego regionu. Jego monografie służą także badaczom, którzy zgłębiają historię naszej okolicy. Dzięki panu Czyżewskiemu powstało również w Sompolnie popiersie Henryka Sienkiewicza. Obszerny dorobek twórczy Jana Czyżewskiego (w sumie około 200 różnych opublikowanych opracowań prasowych i broszurowych) jest dumą naszego regionu.