Pochodzenie

Samuel Ludwik Twardowski, wielki poeta polskiego baroku, urodził się ok.1600 r. w Lutyni (gm. Dobrzyca). Historycy przyjmują, że urodził się w 1600 r. ale dokładna data nie jest wiadoma. Pochodził z rodziny szlacheckiej. Jego rodzicami byli Mikołaj i Katarzyna z Ponętowskich, herbu Leszczyc.

Dziadkiem Samuela Ludwika Twardowskiego był pisarz grodzki kaliski, właściciel podpleszewskiego Twardowa Mikołaj Twardowski.

Samuel Ludwik Twardowski miał dwie siostry: Ewę i Annę.

Młodość, rodzina.

Młodość spędził w uroczej Lutyni, rodzice jego gospodarzyli wówczas dobrami lutyńskimi.

Po 1615 r. uczył się w Kolegium Jezuickim w Kaliszu. Lutynia była bardzo ważna dla poety ponieważ w 1624 roku podpisał następujący kontrakt „Szlachetny Stanisław Bielicki wydzierżawia swoje posiadłości we wsi Lutynia Samuelowi Twardowskiemu za sumę 100 florenów…. Szlachetny Samuel będzie nimi zarządzał.”

Lutynia nigdy nie była własnością Twardowskich, Samuel przy swoim imieniu dopisywał „ze Skrzypny”. Była to miejscowość przypisana do rodu Twardowskich, dlatego zgodnie z ówczesnym zwyczajem, umieszczał jej nazwę przy swoim nazwisku.

Zasmakował trudów wojennych – walczył w bitwie pod Chocimiem w 1621 r.

U boku księcia Krzysztofa Zbaraskiego odbył podróż do Turcji jako sekretarz polskiego poselstwa, opisał to w utworze pt. „Przeważna legacyja… Krzysztofa Zbaraskiego… do… Cesarza Tureckiego Mustafy w roku 1621”. Było to ważne wydarzenie w jego życiu, gdyż od wierszowanej relacji opartej na tej podróży rozpoczął swoją twórczość. Po śmierci Zbaraskiego od 1633 r. pozostawał w służbie Jeremiego Wiśniowieckiego. Ze zmianą protektorów wiązały się także zmiany miejsca pobytu Twardowskiego, z Wielkopolski przenosił się dwukrotnie na kresy wschodnie, na Podole, stąd ostatecznie uciekł przed Kozakami po wybuchu powstania Chmielnickiego w 1648 r. i osiadł w Poznańskiem jako dzierżawca dóbr pod Kobylinem.

Brał udział w kapitulacji wojsk polskich pod Ujściem w 1655 r. poddającej królowi szwedzkiemu Wielkopolskę, następnie jednak włączył się do walki przeciwko Szwedom.

Ok. 1640 roku ożenił się z Elżbietą z Gaju (Gajewską). Z tego związku urodzili się trzej synowie: Zygmunt, Wojciech i Stanisław, a także córka Marianna, której poświęcił treny.

W ostatnich latach życia Twardowski poświęcił się powołaniu literackiemu, nie pełnił wówczas żadnych funkcji publicznych.

Jego nazwisko pojawiło się ostatni raz w aktach kaliskich z roku 1653 i 1658.

Zmarł w Zalesiu 6 lipca 1661 roku, pochowany został w klasztorze bernardyńskim w Kobylinie.

Ślady jego działalności odnaleźć można w aktach archiwów Poznania, Lwowa, Warszawy, Lublina.

Twórczość

Na czym polega wielkość Samuela Twardowskiego i dlaczego historycy literatury baroku określają go jako Wergiliusza Sarmackiego?
W baroku liczyła się przede wszystkim barwa i światło, „lubowano się w tajemniczości, w nastrojach, niedopowiedziach, domyślnikach”- pisze Róża Fischerówna, autorka książki „Samuel Twardowski jako poeta barokowy” (Kraków 1931). Twórczość Twardowskiego charakteryzuje się tymi cechami, posiadał on bardzo barokową, plastyczną wyobraźnię, kochał lśniące barwy, drogie kamienie i tkaniny. Interesował się sztuką, architekturą, a klimat emocjonalny swoich utworów budował w oparciu o kolorystykę – co wykazała Róża Fischerówna. ( http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=31282&from=publication) .
Profesor Czesław Hernas z Wrocławia uważał, że Samuel Twardowski był autorem dbałym o los swoich tekstów „w przyszłym lecie świadczyć będą, żem nie był próżno tu na świecie”. Już za życia cieszył się uznaniem „już mię teraz palcem pokazują sobie”.
Twórczość poety urodzonego i wychowanego w Lutyni to najlepsze przykłady polskiej epiki barokowej.
„Przeważna legacyja…” to poetycki utwór z podróży na wschód, pisał go na żywo w czasie podróży, dopiero po dziesięciu latach zasiadł do opracowania poematu, dbając o przekazanie czytelnikowi autentyzmu wrażeń.
„Pałac Leszczyńskich” łączył cechy poematu opisowego z poematem genealogicznym, zawiera opis pałacu w Lesznie.
„Nagrobek P. Samuela Twardowskiego…” to niezwykle przemyślane dzieło autobiograficzne, w którym poeta ocenia swoją twórczość literacką, wspomina o pobycie na dworze u Wiśniowieckich i Leszczyńskich.
„Władysław IV, król polski i szwedzki” -poemat biograficzny.
„Szczęśliwa moskiewska ekspedycja…Władysława IV…” to utwór, w którym do konfliktu politycznego dodany został konflikt między Jędzami i Zgodą, dzieło nasycone jest skojarzeniami mitologicznymi.

Znaczenie postaci