Pochodzenie
Ewa, z domu Kaźmierska, ur. 24 grudnia 1920 r. w Pyzdrach, rodzinnej miejscowości swojej matki, w województwie poznańskim. Ojciec Ewy, z pochodzenia łodzianin, był technikiem mechanikiem po Szkole Wawelberga i Rotwanda. Matka wywodziła się z żydowskiej rodziny kupieckiej i zajmowała się domem, pracowała także jako sekretarka notariusza w Pyzdrach.
Dzieciństwo i Edukacja
Ewa wychowywała się w Pyzdrach, tu ukończyła szkołę podstawową i część gimnazjum. Po wyjeździe na Polesie ukończyła Gimnazjum Humanistyczne im. Romualda Traugutta w Brześciu, gdzie zdała maturę w 1939 roku.
Okres okupacji
Po rozpoczęciu wojny przyjęła nazwisko Poleska i takie było wpisane w jej okupacyjnej kenkarcie. Wojnę przeżyła częściowo w Warszawie, a częściowo w Białej Podlaskiej, gdzie ze względu na znajomość języka niemieckiego, została zatrudniona przez Arbeitsamt do obsługi administracyjnej lotniska. W okresie pracy na lotnisku była już mężatką, Ewą Głowacką, poślubioną przez Leona Głowackiego, pochodzącego z Polesia. Wspólnie z mężem, podchorążym Armii Krajowej włączyła się w konspirację, wykonywali rozkazy kierownictwa lubelskiego inspektoratu w obwodzie Białej Podlaskiej. Praca na lotnisku umożliwiła jej pomaganie Żydom zwolnionym z pracy, którym wystawiała fałszywe dokumenty. Za to została aresztowana przez gestapo, po czym „wykradziona” ze szpitala przez ruch oporu i ukryta na terenie biało-podlaskiego getta. Na początku 1945 roku, uciekając przed frontem wschodnim, przedostała się wraz z mężem do Poznania, gdzie przeżyła walki o miasto i wejście Rosjan.
Po wyzwoleniu Poznania
Zatrudniono ją w polskiej administracji miasta do tłumaczenia komunikatów ludności niemieckiej. Pracowała w składzie pierwszej redakcji „Głosu Wielkopolskiego”, dziennika społeczno-politycznego wydawanego w Poznaniu już od 16 lutego 1945 roku. Pracę dziennikarską kontynuowała w „Polsce Zbrojnej” i w polskim radiu w Warszawie.
Dalsza edukacja
Po kilku miesiącach pracy w radiu i prasie zdecydowała się podjąć studia w Łodzi, najpierw na Uniwersytecie Łodzkim (studia przerwane ze względu na konieczność pracy zarobkowej w Centralnym Zarządzie Przemysłu Skórzanego), potem w 1947 roku w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Została członkinią ZAMP-u, czyli Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej podporządkowanego PZPR. W roku akademickim 1948/1949 weszła w skład pierwszego rocznika studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Rozpoczęła studia filmowe jako dwudziestoośmiolatka, doświadczona aktywnie przeżytą wojną, pierwszym małżeństwem, pracą zarobkową i studiami artystycznymi. Należała do słynnego pierwszego roku reżyserii, podobnie jak Andrzej Wajda, Konrad Swinarski i Stanisław Lenartowicz. W czasie studiów – jeszcze jako Ewa Poleska – zaczęła współpracę z późniejszym mężem Czesławem Petelskim. W 1950 r. Ewa Głowacka wraz z Czesławem Petelskim napisali scenariusz etiudy dokumentalnej o łódzkiej młodzieży akademickiej aktywnej, jak oni, w ZAMP, zatytułowany Akademicy czerwonej Łodzi. W etiudzie Petelskiego – Młodzi budują pokój (1951) – była już współpracowniczką i żoną reżysera. W tym samym roku napisała scenariusz i reżyserowała etiudę fabularną „Wczoraj i dziś”. Wydział reżyserii Łódzkiej Szkoły Filmowej ukończyła w 1955 r. Dwa lata później, 18 maja urodziła syna, Janusza.
Reżyseria i scenariusz
1950 – Akademicy Czerwonej Łodzi (scenariusz, reżyseria)
1951 – Młodzi Budują Pokój (współpraca reżyserska)
– Wczoraj i dziś (scenariusz, reżyseria)
– Wycieczki świata pracy (reżyseria)
1953 – Sprawa konia (trzy opowieści część 3) (reżyseria)
1955 – Nowela pływacka (trzy starty) (reżyseria)
1956 – Wraki (reżyseria, scenariusz )
1959 – Kamienne niebo (reżyseria, scenariusz )
1961 – Ogniomistrz Kaleń (reżyseria, scenariusz )
1962 – Czarne skrzydła (reżyseria, scenariusz)
1963 – Naganiacz (reżyseria)
1964 – Drewniany różaniec (reżyseria)
1965 – „Buty” w „Dzień ostatni dzień pierwszy” (reżyseria telewizyjna, scenariusz)
– „Wózek” w „Dzień ostatni dzień pierwszy” (reżyseria telewizyjna, scenariusz)
– „Córeczka” w „Dzień ostatni dzień pierwszy” (reżyseria telewizyjna, scenariusz)
1966 – Don Gabriel (reżyseria)
1967 – Tortura nadziei (reżyseria, scenariusz)
– Duch z Canterville (reżyseria)
– Kwestia sumienia (reżyseria, scenariusz)
– Cześć kapitanie (reżyseria, scenariusz)
1969 –Jarzębina czerwona (reżyseria, scenariusz)
1970 – Balladyna (reżyseria)
1972 – Kopernik
1975 – Kazimierz Wielki (reżyseria, scenariusz)
1978 – Bilet powrotny (reżyseria)
1979 – Na własną prośbę (reżyseria, scenariusz)
1980 – Urodziny młodego warszawiaka (reżyseria)
1981 – Bołdyn (reżyseria, scenariusz)
1983 – Kamienne tablice (reżyseria, scenariusz)
1984 – Kim jest ten człowiek (reżyseria)
1991 – Spójrzcie,kto do nas zawitał (reżyseria)
Nagrody i wyróżnienia Ewy Petelskiej
1959: odznaczenie – Złoty Krzyż Zasługi
1962: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za film „Ogniomistrz Kaleń”
1963: Moskwa (MFF) Srebrny Medal za „Czarne skrzydła”
1964: Locarno (MFF) Nagroda Specjalna Jury, Nagroda FIPRESCI, za film „Naganiacz”
1964: Nagroda Państwowa II stopnia, za film „Naganiacz”
1965: Praga (MFTv „Złota Praga”) nagroda za scenariusz filmu „Córeczka” w „Dzień ostatni dzień pierwszy”
1967: Monte Carlo (Międzynarodowy Festiwal Filmów Telewizyjnych) wyróżnienie za „Wózek” w „Dzień ostatni dzień pierwszy”
1968: Mediolan (Międzynarodowe Targi Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego MIFED) nagroda FIPRESCI w kategorii filmu kolorowego do 30 min. za film „Tortura nadziei”
1969: Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia za „Jarzębinę czerwoną”
1973: Łagów (Lubuskie Lato Filmowe) Nagroda Specjalna Jury za „realizację filmu „Kopernik”, stanowiącego istotny akcent rocznicy kopernikowskiej”
1973: za film „Kopernik” Moskwa (MFF) Srebrny Medal 1973 oraz Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
1975: odznaczenie – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z okazji 30-lecia kinematografii w Polsce Ludowej
1975: Avellino (MFF dla Dzieci i Młodzieży) nagroda „Złota Uczta” za film „Koperni”
1978: Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) Nagroda Główna Jury za „Bilet powrotny”
1979: Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia za całokształt twórczości filmowej wspólnie z mężem Czesławem Petelskim
1979: Lublin (Międzynarodowe Forum Filmowe „Człowiek-Praca-Twórczość”) nagroda publiczności za „Bilet powrotny”
1979: Nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia za film „Gwiazdy poranne”
1980: Olsztyn (Festiwal Polskiej Twórczości Telewizyjnej) Nagroda „Gazety Olsztyńskiej” za walory społeczne filmu „Na własną prośbę”
Znaczenie postaci
Ewa Petelska była pierwszą polską reżyserką, która osiągnęła tak wielkie znaczenie zawodowe. Była bowiem reżyserem ponad 25 filmów. O swojej pracy mówiła: „Muszę mieć wewnętrzne przekonanie, że to, co robię, jest potrzebne, i robię to, najlepiej jak umiem. Jeśli się nawet nie uda, pozostanie jedna rzecz: moja uczciwość”.