Pochodzenie:

Gabriela Lewicka( z domu Kaczmarek) urodziła się 21 października 1911 roku w w Czempiniu (pow. Kościan), województwo wielkopolskie.Ojciec (Wojciech Kaczmarek) był z zawodu piekarzem- cukiernikiem, zginął w czasie I wojny światowej.Matka ( Helena z d.Durczykiewicz) pochodziła ze znanego w Wielkopolsce rodu. Jej brat Leonard był znanym fotografem, muzykiem, przemysłowcem i jednym z budowniczych portu w Gdyni oraz autorem opracowania „Dwory Polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim”.

Edukacja:

Do szkoły podstawowej uczęszczała w Czempiniu (najpierw do szkoły pruskiej, a po odzyskaniu niepodległości do szkoły polskiej)

Po ukończeniu 7 klasy szkoły podstawowej i złożeniu egzaminu wstępnego od 1 IX 1926r. była uczennicą Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Lesznie, gdzie maturę uzyskała w dniu 29 maja 1931r.

Początki pracy zawodowej:

Od września 1932 do czerwca 1934r. pracowała w szkole podstawowej w Czempiniu jako bezpłatna praktykantka. Dopiero od dnia 4 XI 1934r. otrzymała pracę w charakterze nauczycielki kontraktowej w 3-klasowej szkole (II stopnia) we wsi Dobieszczyzna, pow. Jarocin. Od 12 II 1936r. objęła stanowisko nauczycielki w Nowej Wsi koło Pleszewa,również pow. Jarocin. Ponieważ władze szkolne zlikwidowały tę placówkę , z dniem 30 VI 1936 przeniesiono ją do czteroklasowej szkoły (III stopnia) w Powidzu, pow. Gniezno i tutaj z dniem 1 IX 1936r. rozpoczęła pracę jako nauczycielka kontraktowa ( a od maja 1937r. jako etatowa), ucząc przedmiotów humanistycznych (j. polski, historia) oraz śpiewu i wychowania fizycznego w starszych klasach. Przed państwową komisją w dniu 12 IV 1938r. zdała z wynikiem dobrym egzamin kwalifikacyjny.

Działalność podczas okupacji:

Pracę zawodową przerwał tragiczny wrzesień 1939 roku.

Po zajęciu Powidza przez wojska hitlerowskie pani Lewicka została wyznaczona jako „zakładnik bezpieczeństwa” dla Polaków – mieszkańców i uciekinierów przebywających w Powidzu.Była osobą, którą władze okupacyjne wyznaczyły do publicznego rozstrzelania jako pierwszą, gdyby w Powidzu padł jakiś strzał.Ponieważ bardzo dobrze znała jezyk niemiecki, próbowano zmusić Ją do wskazania polskich rodzin wśród mieszkańców okolicy.Pani Lewicka odmówiła, tłumacząc,że trudno na podstawie nazwiska wyrokować o przynależności narodowej i nie może tego zrobić , co wzbudziło szacunek nawet u niemieckiego dowódcy.

Władze okupacyjne pozwoliły pracować nauczycielom jedynie z ogromnie ograniczonym programem nauczania, a i to niezbyt długo. Z dniem 1 marca 1940 roku okupant zamknął wszystkie polskie szkoły na terenie woj. poznańskiego.Wtedy pani Gabriela wróciła do rodzinnego Czempinia, zamieszkała u matki i rozpoczęła pracę u miejscowego lekarza – dr. W.Etzolda jako pielęgniarka.Dzięki temu zdobyła kartę pracy, co uchroniło ją przed wywiezieniem na roboty ,a jednocześnie pozwoliło na swobodne poruszanie się po mieście i okolicy.

W poczuciu obowiązku i odpowiedzialności podjęła decyzję o rozpoczęciu tajnego nauczania dzieci w prywatnych domach.W poszczególnych dniach tygodnia odwiedzała różne mieszkania, by prowadzić w nich lekcje . Realizowała program nauczania dla kl. I – VI szkoły podstawowej.Działalność ta obarczona była ogromnym ryzykiem, ale pani Lewickiej mimo grożącego niebezpieczeństwa udawało się prowadzić tajne nauczanie aż do końca wojny.

Czasy powojenne:

Po zakończeniu działań wojennych bardzo szybko -30 III 1945 roku- zgłosiła się do pracy w Powidzu. W szkole tej pracowała do czasu przejścia na emeryturę w 1972 roku.Zawsze była osobą niezwykle solidną i zaangażowaną w swoją pracę.Ponieważ miała świetny słuch muzyczny i grała na skrzypcach prowadziła chór szkolny, w którym śpiewały kolejne roczniki uczniów.

Zmarła 1 sierpnia 1990 roku w Powidzu i została pochowana na tutejszym cmentarzu.

Odznaczenia:

– 04.10.1973r. Złoty Krzyż Zasługi za pracę pedagogiczną

– 06.10.1982r. Medal Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty i wychowania

– 25.06.1984r. Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego

– 23.06.1986r. Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego za Tajne Nauczanie

– 02.09.1987r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za szczególnie wyróżniającą pracę pedagogiczną

Znaczenie postaci:

G. Lewicka jest niewątpliwie osobą godną naśladowania, może stanowić wzór postawy moralnej i patriotycznej. Narażała życie, aby dzieci w czasie II wojny światowej mogły uczyć się.Ryzykowała, nie bacząc na konsekwencje.Jej praca w okresie powojennym również zasługuje na uznanie. W pamięci mieszkańców Powidza zapisała się jako osoba o dużym autorytecie.Stanowi część historii naszej szkoły i miejscowości.Uznaliśmy,że warto pamiętać o takiej Osobie i przypomnieć Jej zasługi.

Źródła:

1. Archiwum rodzinne pana Józefa Lewickiego

2. Archiwum ZSP w Powidzu:

– kronika szkoły z lat 1945 – 1968

3. Wspomnienia uczniów