Józef Patrzykąt

ur. 05 czerwca 1874
zm. 22 czerwca 1950
Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Romualda Traugutta w Grzymiszewie

Zdjęć: 14

Pochodzenie

Józef Patrzykąt (ur. 5 lipca 1874 roku, zm. 22 lipca 1950 roku) z zawodu był krawcem. Pochodził z Tuliszkowa, miasta położonego w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim. Wychowywał się w rodzinie o głęboko zakorzenionych tradycjach patriotycznych. Jego ojciec Bartłomiej Patrzykąt, uczestnik Powstania Styczniowego, został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

Działalność patriotyczna, polityczna i społeczna

Przez całe swoje życie angażował się w działalność na rzecz kraju oraz lokalnej społeczności. Walczył na froncie w czasie I wojny światowej. W okresie międzywojennym był przełożonym cechu rzemieślniczego krawców. W czasie II wojny światowej był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau. Przyczynił się do powstania i rozwoju Ochotniczej Straży Pożarnej w Tuliszkowie. Był pierwszym powojennym Prezesem Zarządu Straży. Funkcję tą pełnił od 1945 do 1948 roku. W czasie swojej kadencji podjął inicjatywę rozbudowania remizy i wyposażenia jednostki w niezbędny sprzęt. W latach 1946 – 1948 był także Przewodniczącym Zarządu Miejskiego w Tuliszkowie. Obok wywiązywania się z ważnych funkcji społecznych, swój czas poświęcał młodzieży. Organizował spotkania i harcerskie biwaki. Wiedział, że młodzież jest przyszłością Polski, dlatego dokładał wszelkich starań, aby upamiętniała tradycję, dbała o wartości patriotyczne i kulturalne oraz zgłębiała wiedzę na temat swojej ojczyzny i miasta.

Działalność literacka

Był pasjonatem historii miasta Tuliszkowa. Kochał miejsce, w którym się wychował i żył. Ta emocjonalna więź sprawiła, że właśnie temu miastu i jego okolicy poświęcił swój zeszyt poezji. Jego wiersze stanowią swoisty, liryczny pamiętnik o tym, co go otaczało, co było mu bliskie, co cenił, szanował i za czym tęsknił. Pisał o swoim mieście, przyrodzie, historii, o codziennych wydarzeniach i własnych zainteresowaniach. Jego wiersze stanowią cenne źródło informacje o Tuliszkowie, jak i o nim samym.

Z twórczością Józefa Patrzykąta można się zapoznać za sprawą tomiku poezji pt. „Józefa Patrzykąta wiersze wybrane”. Tomik powstał z inicjatywy nauczycielek Zespołu Szkół im. Powstańców 1863 r. w Tuliszkowie: Ewy Konieczka i Emilii Marucha. Zostały w nim opublikowane m.in. takie wiersze jak: „Tuliszków”, „Strony Rodzinne”, „Pokrzywnica”, „Niklas”, „Bagna”, „Wspomnienie”, „Zamek Kiszewski”. W publikacji zamieszczone zostały rysunki uczniów wyłonione w konkursie pod hasłem „Rysunek do poezji J. Patrzykąta”. Ideą wydania tomiku było kultywowanie pamięci oraz promowanie sylwetki lokalnego patrioty, poety, potomka powstańca styczniowego. Oficjalna premiera tomiku odbyła się 20 marca 2014 roku w Zespole Szkół w Tuliszkowie podczas spotkania „Wieczór wspomnień”.

Znaczenie postaci

Józef Patrzykąt – krawiec, strażak, społecznik, humanista, poeta, a w szczególności lokalny patriota. Był jedną z najbardziej charakterystycznych postaci Tuliszkowa. Uwielbiał książki i chętnie się nimi dzielił. Posiadał w swojej biblioteczne dzieła historyczne i wiele pozycji literatury polskiej, w szczególności Juliusza Słowackiego. Wszyscy go lubili i szanowali, czego dowodem jest nadany mu przez mieszkańców pseudonim „Wuja”. Sympatia do jego osoby brała się stąd, że zawsze angażował się w sprawy społeczne, był otwarty na dialog, szczególnie ten, który prowadził do propagowania tradycji i kultury regionu. Zawsze pomagał innym, o czym świadczy często przytaczana przez mieszkańców pewna historia na temat jego osoby.
Na początku września 1939 roku, w związku ze zbliżającymi się wojskami niemieckimi, wśród mieszkańców Tuliszkowa zapanowała panika i chaos. Pastor oraz kilku mieszkańców pochodzenia niemieckiego zostało oskarżonych o sabotaż i groziła im kara śmierci. W ich obronie stanął Józef Patrzykąt, gwarantując za nich słowem. Autorytet, jakim się cieszył, spowodował, że mieszkańcy odstąpili od swych zamiarów. Podczas okupacji – z upływem czasu – represje hitlerowców nasilały się. Aresztowano w Tuliszkowie księży, burmistrza, inteligencję, w tym Józefa Patrzykąta. Zatrzymani trafili do obozu koncentracyjnego w Dachau. Walkę o uwolnienie tuliszkowskiego wieszcza podjął pastor, ten sam, któremu we wrześniu Patrzykąt ocalił życie. Zabiegi o jego uratowanie zakończyły się sukcesem. Po kilku miesiącach pobytu powrócił do rodzinnych stron. W obozie stracił jednak swą pogodę ducha. Pytany, jak tam było? Odpowiadał – „piekło”. Dopiero po odzyskaniu niepodległości powróciła w nim radość życia. Znowu można było zobaczyć staruszka z bródką, jak z torbą na grzyby i wędką szedł w ulubione przez siebie miejsca. O swojej pasji związanej z wędkowaniem napisał w wierszu „Niklas”.

Źródło:

1. Kowalczykiewicz W., Korzenie, Miesięcznik Towarzystwa Przyjaciół Konina, 2009 nr 9 (78).
2. Łojko J., Stępień J., Dzieje Tuliszkowa, Urząd Wojewódzki w Koninie, Urząd Miasta i Gminy Tuliszków, Poznań-Konin 1995.
3. „Miasto, które warto kochać”. Jubileusz Tuliszkowa 1458-2008, Wydawca Gmina i Miasto Tuliszków 2008.
4. Oleksiak H., Księga Miasta Tuliszkowa do roku 1966, Tuliszków.
5. Historia powstania Ochotniczej Straży Pożarnej w Tuliszkowie, http://tuliszkow.osp.org.pl/?pid=5.
6. Zespół Szkół im. Powstańców 1863 r. w Tuliszkowie , „Józefa Patrzykąta wiersze wybrabe”, http://www.szkola-tuliszkow.pl/osiagniecia/publikacje/item/276-jozefa-patrzykata-wiersze-wybrane.html


Kalendarium:

  • 1874 ― Narodziny bohatera
  • 1945 ― Prezes Zarządu Ochotn...
  • 1946 ― Przewodniczący Zarząd...
  • 1950 ― Śmierć bohatera

Zobacz też: