Dane osobowe
WŁODZIMIERZ KOWALSKI, syn Seweryna i Ewy z Kostrzewskich, urodził się 17 kwietnia 1889r. w Marszałkach w byłym powiecie ostrzeszowskim. Ojciec jego był nauczycielem w tamtejszej Szkole Ludowej. Zmarł 8 sierpnia 1969 roku w swoim mieszkaniu w Rawiczu. Został pochowany na cmentarzu parafialnym obok zmarłej rok wcześniej żony Marii . 10 listopada z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Rawicza na grobie ppłka Włodzimierza Kowalskiego umieszczono napis : „Ostatni Komendant Korpusu Kadetów w Rawiczu” i odznakę rawickiego Korpusu Kadetów.
Edukacja i praca zawodowa
Jako nauczyciel pruskiej szkoły musiał się podporządkować wymogom władz, swoje dzieci wychowywał w duchu patriotyzmu i umiłowania polskości. Atmosfera domowa i inne drobne, ale ważne okoliczności, kształtowały charakter młodego Włodzimierza, który od dzieciństwa pragnął zostać oficerem „narodowego” wojska. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej został przyjęty do Seminarium Nauczycielskiego w Kcyni. Uczył się w nim w latach 1907-1910. Po zdaniu matury pracował w Nidomiu i Mielżynie. 1.10.1911 r. rozpoczął pracę w Panigrodzu. Po dwóch latach pracy został przeniesiony do nowo założonej jednoklasowej szkoły dzieci polskich w Czerlinie. W szkole tej Kowalski umożliwiał uczniom swobodne używanie języka polskiego, mimo obowiązku nauczania w języku niemieckim. Pracę zawodową przerywa powołanie do wojska w roku 1914. Idąc do wojska pozostawił w Czerlinie żonę Marię z synkiem Sewerynem. Związek zawarł z Marią Kończak 31.07.1912r. Z tego związku przyszło na świat czworo dzieci: Seweryn (1913r.), Aleksandra (1917r.), Ireneusz Andrzej (1919r.) i Barbara Maria ( 1920r.).
Służba wojskowa
Po wybuchu I wojny światowej Włodzimierz Kowalski jako podoficer przez dwa miesiące ćwiczył ochotników w Gnieźnie, a we wrześniu 1914r. został odkomenderowany w stopniu podchorążego sierżanta do jednostki lotniczej, która stacjonowała na Ławicy w Poznaniu. W lotnictwie służył dwa lata, biorąc udział w walkach na frontach południowym, zachodnim i wschodnim. 8 stycznia 1916 r. w wyniku starcia z samolotem francuskim, jego samolot musiał przymusowo lądować na pograniczu serbsko-greckim. Samolot uległ rozbiciu, a on został poważnie ranny. Po półrocznym leczeniu wrócił do służby. Przydzielono go do piechoty i jako dowódcę kompanii skierowano na front zachodni. Przeżył piekło bitwy flandryjskiej (1917r.), podczas której został w sierpniu ponownie ranny. Na front powrócił w grudniu tego samego roku. Wykorzystując dezorganizację w armii niemieckiej, wynikającej m.in. z zakończenia działań wojennych , w stopniu podporucznika (awans otrzymał 18 stycznia 1916 r.) powrócił z frontu do domu w połowie grudnia 1918 r. Włączył się wtedy w nurt wydarzeń w Gołańczy i w powiecie wągrowieckim, które doprowadziły do zbrojnego wystąpienia przeciwko Niemcom. 24 grudnia 1918 r. uczestniczył w tajnym zebraniu Towarzystwa Byłych Żołnierzy w Wągrowcu, w czasie którego utworzono Wydział Wojskowy i mianowano komendantów okręgów. Mianowano go wówczas komendantem na okręg gołaniecki. W samą wigilię świąt dotarł do niego goniec z informacją, aby 25 grudnia o godz. 9 rano oczekiwał na dworcu w Gołańczy na ważną wiadomość od Rady Ludowej w Wągrowcu. O wyznaczonej godzinie przyjechał posłaniec, który przywiózł nominację Włodzimierza Kowalskiego na oficera wojsk polskich i dowódcę oddziałów powstańczych na obwód gołaniecki. 27.12.1918r. udał się Kowalski do Poznania na zjazd nauczycieli i tam był świadkiem zbrojnego wystąpienia przeciwko Prusakom. 30.12.1918r. w sali Kowalewskiego zgromadzonym przekazuje wiadomości z Poznania. Zebrał 20 powstańców w celu przejęcia władzy w mieście. 31.12.1918r. wyjeżdża z powstańcami do Kcyni. W styczniu 1919r. walczy o wyzwolenie pobliskich miejscowości. W czerwcu 1919r. został skierowany do Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie, 1.02.1922r. zostaje przeniesiony na własną prośbę do rezerwy. Zamieszkał wtedy z rodziną w Krukówku pod Mroczą, gdzie prowadził przez 5 lat gospodarstwo rolne.
Włodzimierz Kowalski 1 sierpnia 1927 roku wrócił do czynnej służby wojskowej z nominacją na majora i na stanowisko dowódcy baonu w 69 Pułku Piechoty w Gnieźnie, a później w 58 pp w Poznaniu. Od 1 marca 1932r. w stopniu podpułkownika był zastępcą dowódcy 18 pp w Skierniewicach. Z dniem 1.07.19233r. w stopniu podpułkownika został skierowany do służby jako Komendant Korpusu Kadetów Nr 3 (od 1936r.Nr 2 w Rawiczu). 28 sierpnia 1938 r. ppłk Włodzimierz Kowalski dowodził ewakuacją rawickiego Korpusu Kadetów do Lwowa. Wraz z kadetami brał udział w obronie tego miasta. Był członkiem sztabu obrony Lwowa. We wrześniu 1939r. dostaje się do niewoli sowieckiej i przebywał tam do 29 kwietnia 1945r.. W zamieszaniu razem z mjr Janem Niedzielą zdołał uciec i przedostać się na stronę niemiecką. Wzięty do niewoli , przebywał jako jeniec oflagu VII A położonym opodal podalpejskiej miejscowości Murnau. W obozie w którym przebywało 5 tysięcy oficerów i szeregowych , był kierownikiem kursów edukacyjnych dla przebywających tam żołnierzy. Obóz wyzwolili Amerykanie 29 kwietnia 1945r., a 24 sierpnia 1945r. Włodzimierz Kowalski pierwszym transportem oficerów powrócił do kraju i zamieszkał w Rawiczu, w budynku przy dzisiejszej ulicy Żwirowej. Miał wtedy 56 lat. Bezskutecznie zabiegał o powrót do wojska. Kilka lat pracował jako kierownik Rawickiej Fabryki Biczysk. Z uwagi na zły stan zdrowia przeszedł na rentę inwalidzką. Przez długie lata utrzymywał kontakty z wychowankami , którzy jeszcze w Korpusie Kadetów nazwali go „Balbo”( porównanie do włoskiego marszałka lotnictwa- Italo Balbo).
Praca społeczna
Był prezesem Kółka Rolniczego w Mroczy, a ponadto pełnił kilka innych funkcji społecznych, m.in. Członka Rady Nadzorczej Banku Ludowego, członka Spółdzielni Handlowo-Rolniczej w Mroczy, członka Sejmiku Powiatowego oraz członka Wielkopolskiej Izby Rolniczej na powiat wyrzyski.
Pisarz
Spotykał się również z byłymi powstańcami. Pisał wspomnienia dotyczące wydarzeń z lat 1918/1919: , „Noc sylwestrowa i Nowy Rok 1918/1919 w Kcyni” (1925r.), „Walki o Chodzież od 6-8 stycznia 1919r.” , „Wspomnienia dowódcy wągrowieckiego oddziału powstańczego, „Wspomnienia dowódcy z Powstania Wielkopolskiego”, „ Moja ocena Powstania, dowódców i inne wspomnienia”, „Wspomnienia dowódcy z powstania wielkopolskiego część II”. Napisał również „Dzienniki ostatnich dni niewoli” (1945r.) , „Trzecia walka o Chodzież” (1959r.), „Wspomnienia z mojego życia żołnierskiego część I i II ” (1968r.).
Odznaczenia
Był odznaczony: Krzyżem Virtuti Militari V kl.(1920r.), Krzyżem Niepodległości ( 1932 r.), Złotym Krzyżem Zasługi ( 1929 r.) , Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym ( leg. Nr C-3700 z 1958 r.) i wieloma innymi medalami, ale także Krzyżem Żelaznym w armii niemieckiej.
Znaczenie postaci
PPłk Włodzimierz Kowalski był z pochodzenia Wielkopolaninem, z wykształcenia nauczycielem sprzed pierwszej wojny światowej, w czasie której był oficerem pruskim, a następnie po wybuchu powstania wielkopolskiego – jednym z jego dowódców. Był dobrym i sprawiedliwym wychowawcą i bardzo dobrym gospodarzem powierzonej mu wojskowej szkoły. Cechowało Go wielkie umiłowanie zawodu żołnierza.
Oto słowa napisane do ppłka Włodzimierza Kowalskiego przez jego wychowanka Adama Marszalik : „ Dla nas pozostał Pan i pozostanie wzorem człowieka godnego pod każdym względem naśladowania, jakimś pięknym przykładem cnót ludzkich i głębokiej mądrości”.
Od 28 kwietnia 1978r. Włodzimierz Kowalski jest patronem Szkoły Podstawowej w Gołańczy .
Literatura
1. A.Wieczorek , Patron – Bohater Szkoły Podstawowej w Gołańczy ppor Włodzimierz Kowalski, Gołańcz 1989r.
2. A.Wieczorek, Gołaniecka Kompania Powstańcza 29.12.1918-16.02.1919, Gołańcz 2013r.
3. Gazeta Rawicka, nr 4/1994, nr 4/2014.
4. Gazeta Tygodnik Katolicki nr 34.
5. Zdjęcia pochodzą z archiwum szkolnego, zbiory wlasne.
6. Wł. Kowalski, Wspomnienia dowódcy z Powstania Wielkopolskiego, Rawicz 1968r.
7. Wł. Kowalski, Walka o ziemie nadnoteckie, Rawicz 1963r.