Ryszard Duda

Pochodzenie

Ryszard Duda – urodzony 19 kwietnia 1936 roku w Zieminie, syn Ignacego, nauczyciela tejże szkoły powszechnej oraz Joanny z domu Marcinkowskiej, krawcowej. Miał dwóch braci: starszego o 2 lata Zdzisława oraz o rok młodszego Tadeusza. Po wybuchu II wojny światowej ojciec został wywieziony do Generalnej Guberni, natomiast matka wraz z trójką synów wyjechała do rodziny. Najpierw dość długo zamieszkiwali u rodziny w Ujazdku k. Grodziska Wlkp., potem przesiedleni zostali do Bożysławia, gdzie doczekali wyzwolenia. Wrócili do Ujazdka, gdzie odnalazł ich wracający z wojny ojciec Ignacy. Wspólnie przenieśli się do Morownicy pow. kościański. Ignacy Duda był tam nauczycielem w szkole powszechnej i jednocześnie sprawował funkcje kierownika placówki. W 1948 roku w rodzinie pojawiło się kolejne dziecko – tym razem córka Alicja. Dwa lata później wszyscy przenieśli się do Olszewa koło Starego Bojanowa i zamieszkali w szkole.

Wykształcenie

W marcu 1945 roku Ryszard zaczął uczęszczać do Szkoły Podstawowej w Ujazdku, potem w Morownicy. Do klasy piątej chodził do szkoły podstawowej – zbiorowej w Bonikowie, a ostatnie dwie klasy kończył w Śmiglu. W roku 1950 wstąpił do Państwowego Liceum Pedagogicznego w Lesznie, gdzie w 1955 zdał maturę i uzyskał dyplom nauczycielski uprawniający do nauczania w szkole podstawowej i w zakładach opieki nad dzieckiem. 8 grudnia 1956 został powołany do służby wojskowej w Inowrocławiu i Grudziądzu, którą pełnił do 7 lipca 1958 . Pracując zawodowo, uzupełniał w systemie zaocznym swoje kwalifikacje. Studium Nauczycielskie w Poznaniu ukończył w roku 1964. Wykształcenie wyższe zawodowe I stopnia uzyskał w Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Poznaniu, w roku 1973.

Życie osobiste

Związek małżeński zawarł 20 sierpień 1966 z Genowefą Szymaniak, dzieci: Danuta (ur. 5 października 1967r.) oraz Krzysztofa (ur. 30 marca 1971). Rodzina mieszkała w Starym Bojanowie. Żona Genowefa zmarła w 1991. Ryszard Duda ożenił się po raz drugi w 2000 roku z Bożeną Majka.

Praca zawodowa

Swoją pracę zawodową rozpoczął 17 sierpnia 1955 roku w Państwowym Domu Dziecka w Okonku, powiat Szczecinek. Po odbyciu służby wojskowej wrócił w swoje rodzinne strony i pracował najpierw (od 8 lipca 1958 do 31 sierpnia 1969r.) w Szkole Podstawowej w Przysiece Starej, a następnie (od września 1969 do 31 sierpnia 1986) w Szkole Podstawowej w Starym Bojanowie. W dniu 1 września 1972 roku został powołany na stanowisko zastępcy Gminnego Dyrektora Szkół ds. wychowawczych w Starym Bojanowie i pełnił tę funkcję do 31 marca 1976r. Dodatkowo w latach 71/72 uczył w Zasadniczej Szkole Rolniczej w Starym Bojanowie oraz w 1974/75 był kierownikiem punktu filialnego Szkoły Podstawowej dla Pracujących w Starym Bojanowie. Przeszedł na emeryturę 31 sierpnia 1986 roku. W latach 1994 – 2003, jako emerytowany nauczyciel, pracował w Szkole Podstawowej w Wilkowie Polskim.

Harcerstwo i osiągnięcia w pracy zawodowej:

Przygoda z harcerstwem rozpoczęła się w Przysiece Starej, gdzie R. Duda przejął 44 Drużynę Harcerzy im. Karola Świerczewskiego. Funkcję drużynowego pełnił od 1 stycznia 1959 roku do chwili zmiany miejsca pracy. Zobowiązanie instruktorskie złożył w 1960 roku na obozie harcerskim w Boszkowie, a stopień harcmistrza uzyskał w 1977 roku. Będąc instruktorem ZHP, został członkiem komendy hufca w Kościanie oraz namiestnikiem drużyny harcerskiej. 1 września 1969 roku zaczął pracę w Szkole Podstawowej w Starym Bojanowie, gdzie przejął 19 DH im. Tadeusza Kościuszki. Został mianowany komendantem szczepu. W drużynie tej zaczął prowadzić turystykę rowerową, był przewodnikiem turystyki kolarskiej Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajobrazowego. Brał udział w bardzo wielu rajdach po ziemi kościańskiej i leszczyńskiej oraz obozach wędrownych po województwie leszczyńskim, legnickim, wałbrzyskim, szczecińskim, gdańskim, elbląskim, olsztyńskim (zakończenie na Centralnym Zlocie ZHP „Grunwald 88”). Brał też udział w dwóch obozach międzynarodowych w NRD. W latach 1969-1995 pełnił funkcje drużynowego, Komendanta Szczepu drużyn zuchowych i harcerskich, przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Hufca, z-cy Komendanta Hufca oraz członka Hufcowej Komisji Kształcenia i Stopni Instruktorskich. Po przejściu na emeryturę nadal prężnie działał w harcerstwie. W 1995 na Zjeździe Hufca Śmigiel został wybrany komendantem hufca i funkcję tę pełnił do listopada 2003. Potem został zastępcą komendanta, do 2007 roku. W kolejnej kadencji w latach 2007 – 2011 był członkiem Komendy Hufca. Podczas Zjazdu Chorągwi Wielkopolskiej, w dnia 19 maja 2006 roku po raz pierwszy został wybrany członkiem władz Chorągwi Wielkopolskiej ZHP, tj. członkiem Komisji Rewizyjnej. Będąc aktywnym działaczem, został wybrany także na drugą kadencję przez Zjazd Chorągwi Wielkopolskiej ZHP, obradujący w dniu 11 grudnia 2010 r. Druh Ryszard Duda przyczynił się (wraz z Kręgiem Starszych Harcerzy Seniorów oraz przyjaciół harcerstwa) do oddania do użytku „Domu Harcerza” w Śmiglu w dniu 15 listopada 1996 roku. Organizował uroczystości z okazji świąt państwowych. Wspomina pan Paweł Michalski z Centrum Kultury pod Wieżą z Wielichowa: „Na druha Ryszarda zawsze można było liczyć, często przyjeżdżał do nas z harcerzami i zarażał swoją pasją. Prowadził apele pamięci podczas Święta Niepodległości oraz rocznice wybuchu Powstania Wielkopolskiego przy pomniku Franciszka Ratajczaka w Śniatach. To w dużej mierze on przyczynił się do odnowienia harcerstwa w Wielichowie.” Wspierał powstanie nowych miejsc pamięci w Śmiglu: 11 listopada 1998r. – obelisk poświęcony harcerzowi i powstańcowi harcmistrzowi Zbigniewowi Łukomskiemu, 11 listopada 2003r. – tablica poświęcona dr. Franciszkowi Witaszkowi, synowi ziemi śmigielskiej i bohaterowi Hufca ZHP Śmigiel.

Wyróżnienia i nagrody

Znaczenie postaci

Wspomnienia o druhu Ryszardzie:

„ Ryszard Duda miał niezwykły dar docierania do młodych ludzi. Przyciągał ich do siebie jak magnes i zarażał swoją pasją. Był wspaniałym mentorem .Uczył, wskazywał drogę, ale nigdy nie krytykował i nie zniechęcał. Harcerstwo zaszczepiał wszędzie, gdzie się tylko pojawił. Bo dla niego było ono nie tylko pasją, ale sposobem na życie . Przez wiele lat w okresie świąt przywoził Betlejemskie Światło Pokoju, by mogli się cieszyć nim wszyscy mieszkańcy naszej gminy .” – wspomina harcmistrz Barbara Ławniczak, zastępca przewodniczącego komisji rewizyjnej Hufca.

„Mam szczęście być wychowanką druha Dudy. Po swojej rezygnacji z funkcji komendanta hufca wyznaczył mnie na swoją zastępczynię. To był harcerz z krwi i kości. Przedstawiciel starej szkoły w dobrym tego słowa znaczeniu. Nauczył nas, że w życiu jest czas na pracę i czas na zabawę. Kiedy trzeba było przygotować obozowiska, a nasze śmigielskie, zawsze musiało być najładniejsze i spełniać najwyższe standardy, to wszyscy solidarnie braliśmy się do roboty, aż pot spływał z czół. Ale gdy przychodził czas odpoczynku, bawiliśmy się w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku. A on cieszył się z nami, bo miał ogromne poczucie humoru i nieskończenie wiele pomysłów. Przy nim nie można się było nudzić. Wpajał nam zamiłowanie do porządku i to, że baczność, to baczność – trzeba stanąć prosto, wyprężyć się, wypiąć pierś. Nauczył nas, że harcerski mundur nosi się z dumą, że to zaszczyt, a nie wstyd. I my, jego wychowankowie zawsze będziemy o tym pamiętać.” – wspomina harcmistrz Magdalena Drótkowska, komendantka Hufca Śmigiel.

„Rysiu był moim zastępcą. Znaliśmy się od lat. W latach 80. i 90. Wspólnie organizowaliśmy obozy, na których wymienialiśmy się funkcjami. On był komendantem, a ja oboźnym, albo odwrotnie. W czasach PRL-u, gdy wszystko było na kartki, organizował harcerskie obozy rowerowe. Dzisiaj ekwipunek dowozi się na miejsce samochodem. A wtedy cały bagaż, łącznie z namiotami i innymi niezbędnymi rzeczami, woziło się ze sobą na bagażnikach rowerów. Ryszard pełnił jednocześnie funkcję opiekuna, komendanta obozu i kwatermistrza. To był nie lada wyczyn. Tarabanił się z tym wszystkim i z dzieciakami po całej Polsce. I nigdy nie narzekał na frekwencję. Zawsze chętnych było więcej niż miejsc.” – wspomina harcmistrz Andrzej Kluczyński przewodniczący Kręgu Starszych Harcerzy Seniorów w Śmiglu.

„Będąc już na emeryturze pracował na zastępstwie w naszej szkole. Uczył matematyki i fizyki. Był bardzo ciepłym człowiekiem, zawsze w dobrym humorze, uśmiechnięty i życzliwy. Zawsze miał czas dla uczniów, zawsze też podejmował się zadań dodatkowych na rzecz szkoły. Montował w szkole np. dzwonek centralny i system domofonów. No i oczywiście zaszczepiał idee harcerskie. W szkole reaktywowano drużynę harcerską, a uczniowie zaczęli wyjeżdżać na rajdy i obozy harcerskie. Drużynę harcerską po jego odejściu z naszej szkoły prowadzili inni nauczyciele, przetrwała do dziś. Zawsze go podziwiałam za otwartość i życzliwy stosunek do innych.” – wspomina dyrektor Szkoły Podstawowej w Wilkowie Polskim, Hanna Czapla.

Ryszard Duda zmarł 26 lipca 2012r. Jest pochowany na cmentarzu w Starym Bojanowie przy kościele Św. Bartłomieja. W dniu 19 październik 2013r. odbył się Festiwal Piosenki Harcerskiej i Turystycznej im. hm. Ryszarda Dudy w Starym Bojanowie, po którym harcerze złożyli na grobie druha krzyż harcerski oraz odśpiewali hymn.

Bibliografia

Materiał opracowany przez instruktorów Hufca ZHP Śmigiel.

Lidii Lewandowskiej „Szary krzyż ukochał nade wszystko” artykuł w gazecie „ABC”, wydanie 59/2012.

Przekaz ustny – wywiad z córką Ryszarda Dudy, Danutą Tasiemską, przeprowadzony 12 marca 2015 roku.