Pochodzenie
Franciszek Borgiasz Kuchowicz urodził się 16 września 1887 r. w Czerniejewie koło Gniezna.
Edukacja i „młodość”
W czasie I wojny światowej ukończył Seminarium Duchowne w Poznaniu. W katedrze poznańskiej otrzymał święcenia kapłańskie. Miało to miejsce 10 października 1915 r. (niższe święcenia) i 18 lutego 1917 r.
Etapy działalności
Etap pierwszy – początki działalności duszpasterskiej
Wkrótce został skierowany do parafii św. Andrzeja w Boruszynie, gdzie prawie rok pełnił funkcję wikarego. Następnie ponad dwa i pół roku sprawował posługę duszpasterską w Ujściu. W połowie października 1920 r. został wysłany na wikariat do parafii w Odolanowie.
Etap drugi – praca w ostrowskiej parafii oraz budowa kościołów w Jankowie i Przygodzicach
Z dniem 1 marca 1925 r. na prośbę proboszcza parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika w Ostrowie Wielkopolskim, księdza Kazimierza Rolewskiego, skierowaną do Kurii Biskupiej w Poznaniu, ks. Kuchowicz został przeniesiony do Ostrowa. Według pisma wspomnianego proboszcza wikariusz był „silnym pracownikiem” oraz „osobą gorliwą” i dlatego ksiądz Rolewski chętnie widział go jako pomocnika. W tym czasie do parafii w Ostrowie należały m.in. Przygodzice i Janków Przygodzki (gmina Przygodzice). Mieszkańcy tych miejscowości chcieli posiadać własne świątynie. Z inicjatywy ks. Rolewskiego, po uzyskaniu zgody, w maju 1925 r. rozpoczęła się budowa kościoła w Jankowie, a w czerwcu świątyni w Przygodzicach. Ks. Kuchowicz nadzorował prace budowlane przy obydwu świątyniach, jednocześnie czynnie uczestniczył w działaniach społecznych, z wielkim zaangażowaniem pełnił również posługę w kościele w Ostrowie oraz Przygodzicach i Jankowie. W grudniu 1925 r. nowo powstałe Domy Boże zostały poświęcone. W 1928 r. zapadła decyzja o budowie plebanii w Jankowie i rozpoczęto roboty budowlane. Do tego czasu ks. Kuchowicz mieszkał u gospodarzy oraz w mieszkaniu nauczycielskim tutejszej Szkoły Podstawowej. W 1929 r. zakończono budowę plebanii, a także urządzanie miejscowego cmentarza.
Etap trzeci – powstanie parafii w Jankowie oraz Przygodzicach, praca w dwóch parafiach
Na mocy dekretu erekcyjnego Arcybiskupa Gnieźnieńskiego i Poznańskiego, Prymasa Polski Kardynała Augusta Hlonda z dniem 1 stycznia 1933 r. powstała samodzielna parafia przy kościele św. Józefa w Jankowie Przygodzkim. Tym samym dokumentem odłączono od parafii w Ostrowie, a przyłączono do nowej jednostki administracyjnej w Jankowie m.in. miejscowość Przygodzice. Jednocześnie proboszczem parafii w Jankowie Przygodzkim i kościoła filialnego w Przygodzicach został ks. Franciszek Kuchowicz. Pełnił on swoje obowiązki duszpasterskie w obydwu kościołach.
Duchowny od samego początku bardzo angażował się w życie tworzącej się parafii. Brał czynny udział w działaniach Kółka Rolniczego, które mianowało go swoim honorowym prezesem oraz we wszystkich próbach chóru kościelnego i zebraniach Stowarzyszeń Młodzieży Męskiej i Żeńskiej. Często sam wykonywał prace fizyczne, ofiarował również własne pieniądze na budowę plebanii (10 tys. zł) i własnoręcznie uprawiał kwiaty służące upiększeniu kościoła. Pomagał także potrzebującym, na przykład zatrudniając przy budowie najuboższych parafian, czy tworząc dla młodzieży boisko sportowo-rekreacyjne. Wytężony wysiłek fizyczny i nadmierne obciążenie obowiązkami stało się nawet przyczyną problemów zdrowotnych. Nie zniechęciło to jednak kapłana do dalszych działań.
Z okazji 10-lecia pracy w parafii duszpasterz otrzymał portret z dedykacją: „Przew. Ks. proboszczowi Franciszkowi Kuchowiczowi ofiarują z okazji 10-letniego jubileuszu w dowód uznania Jego ofiarnej pracy duszpasterskiej w parafii Janków Przygodzki wdzięczni parafianie – Janków Przygodzki 30.8.1936 r”.
Duchowny pełnił swoje obowiązki duszpasterskie w obydwu kościołach również wtedy, gdy Przygodzice stały się samodzielną parafią (od 1 kwietnia 1938 r.). Będąc jednocześnie proboszczem w Jankowie, został pierwszym proboszczem parafii w Przygodzicach. Oprócz „zwyczajnej” posługi, ks. Kuchowicz zadbał także o to, aby również w Przygodzicach zostały utworzone stowarzyszenia i organizacje służące społeczności i parafii. Powstały: Bractwo Różańcowe, Katolickie Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Żeńskiej, Młode Polki, chór kościelny i kółko ministrantów.
Nie tylko parafianie, ale również przełożeni doceniali pracę i wysiłek księdza. Wikariusz Generalny, bp Walenty Dymek, po wizycie kanonicznej tak pisał o ks. Kuchowiczu: „Pracę duszpasterską cechuje niezwykła gorliwość objawiająca się m.in. i tym, że i w Przygodzicach odbywają się wszystkie nabożeństwa, należy się szczere uznanie i wdzięczność ze strony Władzy Duchownej jako nader gorliwemu twórcy tej nowej placówki duszpasterskiej”.
Etap czwarty – czasy wojny
Prace przy budowie i wykończeniu kościoła w Jankowie trwały do czasu wybuchu II wojny światowej. Mimo ich zahamowania, ks. Kuchowicz bez większych zakłóceń ze strony niemieckiego okupanta mógł sprawować posługę duszpasterską. Sytuacja zmieniła się w 1941 r., kiedy hitlerowcy rozpoczęli masowe akcje aresztowania duchowieństwa polskiego (polityka „jeden Bóg, jedna religia, jeden kapłan i sakrament”, w oparciu o którą wydano rozporządzenie formalnie delegalizujące Kościół katolicki i powołujące na jego miejsce Kościół Rzymskokatolicki Narodowości Niemieckiej w Kraju Warty – organizację podlegającą prawu prywatnemu Niemiec). W nocy z 5 na 6 października tego roku proboszcz parafii jankowskiej i przygodzickiej został pojmany przez Gestapo. Źródła podają, że kapłan miał możliwość ucieczki dzięki miejscowemu Niemcowi o nazwisku Bajerczyk, który pełnił funkcję komendanta, ale świadomie nie skorzystał z niej, ponieważ obawiał się odwetu na miejscowej ludności. Prosił tylko o pozwolenie zabrania Najświętszego Sakramentu, na co uzyskał zgodę. Następnie zgasił wieczną lampkę, oddał klucze do kościoła i pożegnał się z najbliższymi parafianami. Po aresztowaniu proboszcza Niemcy zamknęli kościoły w Przygodzicach i w Jankowie Przygodzkim.
Ksiądz został wywieziony do budynku „Strzelnicy” przy ulicy Raszkowskiej w Ostrowie Wielkopolskim, a potem do Fortu VII w Poznaniu. Następnie został osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie, do którego kierowano więźniów z terenów Wielkopolski, Pomorza i Polski Centralnej, a później także duchownych z diecezji częstochowskiej, łódzkiej i włocławskiej oraz archidiecezji poznańskiej. Kolejnym etapem był obóz koncentracyjny w Dachau. Duchowny przebywał tam od 30 października 1941 r.(nr obozowy 28196) wraz z innymi księżmi związanymi z gminą Przygodzice (bł. Aleksy Sobaszek, ks. Sylwester Konieczny). Pracował ciężko przy pracach murarskich. Praca ponad siły i głód szybko wyniszczyły jego organizm. Według relacji Stefana Marcińczaka z Przygodzic, który był przetrzymywany w Dachau razem z ks. Kuchowiczem, kapłan był bardzo wychudzony i słaby, ale miał nadzieję na przeżycie i doczekanie końca wojny. Z kolei inny świadek – Stefan Klimek z Odolanowa przekazał informację dotyczącą ostatnich prawdopodobnie chwil życia duchownego: „Widziałem jak załadowano ich na ciężarowe samochody i zawieziono wprost do krematorium”.
Śmierć księdza i miejsca upamiętnienia
Proboszcz parafii w Jankowie Przygodzkim oraz parafii w Przygodzicach zmarł śmiercią męczeńską 14 kwietnia 1942 r. Miejsce pochówku jest nieznane. W rodzinnym Czerniejewie znajduje się grobowiec rodziny Kuchowiczów z tablicą informującą o śmierci księdza w Dachau.
W listopadzie 2009 r. w Ostrowie Wielkopolskim miała miejsce uroczystość odsłonięcia tablicy ku czci pomordowanych przez Niemców ostrowian oraz innych osób związanych z miastem. Jest ona umieszczona na Ścianie Pamięci Narodowej na elewacji kościoła św. Antoniego. Wśród wielu nazwisk znajduje się nazwisko ks. Franciszka Kuchowicza.
Znaczenie postaci
Ksiądz Franciszek Borgiasz Kuchowicz był postacią cenioną za życia i po śmierci, ze względu na swoją osobowość oraz działalność na rzecz parafii i „zwykłych” ludzi. Świadczą o tym wspomnienia tych, którzy się z nim zetknęli. Stał się także wzorem kapłana.
Jak pisze regionalista Wacław Kieremkampt uwięzieni w Dachau księża: bł. Aleksy Sobaszek, ks. Sylwester Konieczny i ks. Franciszek Kuchowicz „(…) odznaczali się głębokim patriotyzmem i autentycznym zaangażowaniem w życiu swych parafii. Za taką postawę i to, że bronili wiary naszych przodków przyszło im zapłacić pobytem w obozach i męczeńską śmiercią.”
Ksiądz Kuchowicz jest znany głównie przygodziczanom. Czasy wojny, a także skromność duszpasterza i przedwczesna śmierć utrudniły dokładne udokumentowanie jego życia i działalności. Warto jednak wydobyć tę postać z cienia, ponieważ był to przykład człowieka pracowitego, sumiennego i pełnego zaangażowania we wszystko, co robił, jak również dobrego obywatela.