Wykłady akademickie w drugiej edycji Projektu CSW@ 2020

Moduł geograficzny

Data wykładu 13 listopada 2019

Tytuł wykładu: „Gospodarowanie zasobami wodnymi w Dorzeczu Warty”

Wykład składa się z trzech części. Najpierw zostają omówione obszary i zlewnie bilansowe w regionie wodnym Warty oraz wyjaśnione podstawowe pojęcia, takie jak: odpływ podziemny rzek czy klimatyczny bilans wodny.  W części drugiej wykładowca przedstawia ujęcie wód podziemnych aglomeracji Poznania. A w części ostatniej skupia się na Pojezierzu Gnieźnieńskim i odwodnieniach górniczych, których skutkiem jest tzw. lej depresyjny.

prof. dr hab. Jan Przybyłek– były kierownik Pracowni Hydrogeologii i Ochrony Wód na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, obecnie emerytowany profesor; znawca problematyki badań analizy gospodarki zasobami wodnymi dorzecza Warty; autor kilkudziesięciu publikacji naukowych, m.in. tekstu pt. Warunki hydrogeologiczne i problemy odwadniania odkrywek węgla brunatnego we wschodniej Wielkopolsce.

Data wykładu: 27 listopada 2019

Tytuł wykładu: Przybysze z głębi kosmosu – meteoryt Morasko

Wykład składa się z dwóch części. W pierwszej zostaje omówiony Układ Słoneczny i meteoryty.  W części drugiej wykładowca skupia się konkretnie na meteorycie Morasko i przedstawia m.in. jego historię, skład mineralny, sposoby badania i znaczenie tego meteorytu.

prof. dr hab. Andrzej Muszyński – kierownik Zakładu Mineralogii i Petrologii w Instytucie Geologii UAM; najlepszy w Polsce znawca meteorytu Morasko, autor m.in. publikacji Morasko. Największy deszcz meteorytów żelaznych w Europie środkowej = Morasko. The largest iron meteorite shower in central Europe.

Data wykładu: 11 grudnia 2019

Tytuł wykładu: Wielkopolska na tle kraju i Europy. Stan, wyzwania i kierunki rozwoju regionu

Wykład składa się z trzech części. W pierwszej zostają omówione podstawowe pojęcia, takie jak: region, regionalizacja, samorząd   regionalny. W części drugiej zostaje przedstawione województwo wielkopolskie na tle kraju i Europy. Część ostatnią zajmuje z kolei ukazanie wyzwań i kierunków rozwoju naszego województwa w świetle dokumentu Strategia Wielkopolska 2030.

prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek – zatrudniony na Wydziale Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, kierownik Zakładu Systemów Osadniczych i Organizacji Terytorialnej; dyrektor Centrum Badań Metropolitalnych UAM; członek Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN; autor i redaktor bardzo wielu publikacji, m.in. książki pt. Zielona Księga Aglomeracji Poznańskiej – Metropolia Poznań 2020.

Data wykładu: 8 stycznia 2020

Tytuł wykładu: Co to jest przestrzeń?

Podczas wykładu zostają omówione następujące zagadnienia: koncepcje przestrzeni w nauce i społeczeństwie; konceptualizacja przestrzeni publicznej w aspekcie przestrzeni geograficznej i społecznej oraz metryka przestrzeni. Poza tym Internet zostaje przedstawiony jako „siódmy kontynent”.

prof. dr hab. Waldemar Ratajczak – emerytowany profesor Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM; znawca problemów związanych z badaniem przestrzeni geograficznej i analizy fraktalnej;  autor wielu publikacji w języku polskim i angielskim, m.in. książki pt. Obiekty, struktury i procesy przestrzenne: analiza fraktalna.

Data wykładu: 22 stycznia 2020

Tytuł wykładu: Miasta i metropolie współczesnego świata

Wykład dzieli się na dwie części. W pierwszej zostają omówione problemy teoretyczne związane ze sposobem pojmowania miast i metropolii oraz ich funkcji i historycznego rozwoju. W części drugiej wykładowca omawia wybrane przez siebie miasta i metropolie, m.in.: Rzym, Paryż, Kopenhagę, Tokio, Jerozolimę, Hajfę, Szanghaj i in.

prof. dr hab. Jerzy Parysek – emerytowany wykładowca Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM; znawca funkcjonowania metropolii i miast na świecie; autor licznych publikacji m.in. książki pt. Miasta  polskie na przełomie XX i XXI wieku: rozwój i przekształcenia strukturalne.

Data wykładu: 19 lutego 2020

Tytuł wykładu: Miejskie wyspy ciepła na obszarze Wielkopolski

Wykład pozwala uzyskać odpowiedź na następujące pytania: Co to są Miejskie Wyspy Ciepła (MCW)?; Jak wygląda ekosystem  miasta?; Jakie są przyczyny powstawania MCW?; Jakie są metody badania MCW?; Co wpływa na MCW i jak można go ograniczać? Na końcu zostaje ukazany problem MWC na przykładzie Poznania.

prof. UAM dr hab. Alfred Stach – zatrudniony na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych w  Zakładzie Geoinformacji; badacz miejskich wysp ciepła w Polsce; autor wielu publikacji i autor map, min. Mapy geomorfologicznej Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej: 1:300 000.

Data wykładu: 4 marca 2020

Tytuł wykładu: Rozwój zrównoważony środowiska przyrodniczego Wielkopolski

Wykład składa się z dwóch części. W pierwszej zostają omówione następujące zagadnienia: pojęcie zrównoważony rozwój; prawa i zasady zrównoważonego rozwoju; problemy zanieczyszczonego powietrza, hałasu, odpadów, melioracji i niskich zasobów wodnych Wielkopolski. W części drugiej zostają na wybranych przykładach pokazane Obszary Chronionego Krajobrazu w Wielkopolsce.

prof. UAM dr hab. Andrzej Macias – prodziekan Wydziału Nauk Geograficznych i Geologii UAM, kierownik Zakładu Ekologii Krajobrazu; badacz problematyki rozwoju zrównoważonego środowiska przyrodniczego w Wielkopolsce; autor licznych publikacji, min. podręcznika pt. Przyrodnicze podstawy gospodarowania przestrzenią.

Moduł kulturowy

Data wykładu: 20 listopada 2019

Tytuł wykładu: Kultura europejska – jej geneza i tożsamość

Wykład pozwala uzyskać odpowiedź na następujące pytania: Jakie są kryteria definiujące kulturę europejską? Z jakimi cechami identyfikują się Europejczycy jako wspólnota kulturowa? Jakie czynniki zdecydowały o prymacie kultury europejskiej? Gdzie zaczynały się pandemie i dlaczego Europejczycy byli na wirusy bardziej uodpornieni? Na czym polega myślenie magiczne i jaki jest schemat tego myślenia według Jamesa George’a Frazera? Czym się różni wiedza typu doxa od wiedzy opartej na świadectwach i dowodach?

prof. dr hab. Anna Pałubicka – była kierowniczka Zakładu Filozofii Kultury na Wydziale Filozofii UAM (obecnie na emeryturze); znawczyni fundamentów filozoficznych kultury europejskiej; autorka kilkunastu książek, w tym m.in. Gramatyki kultury europejskiej.

Data wykładu: 4 grudnia 2019

Tytuł wykładu: Pomyśleć wspólnotę – odczuć jedność – stworzyć społeczeństwo. Refleksja o tym co łączyło ludzi w przeszłości a co łączy ich w epoce cyfrowej

Wykład jest próbą uzasadnienia tezy, że tym co tworzyło i tworzy  wspólnotę w przeszłości i obecnie  jest zawsze opowieść. Pierwszą taką wspólnotową opowieścią był mit. Podczas wykładu omówione zostają w ujęciu historycznym różne rodzaje wspólnot: wspólnoty losu, polityczne i organiczne. Autor ustosunkowuje się też do sporu o formę wspólnoty: liberalizm vs integryzm. Na końcu zestawia dwa modele społeczeństw: katedry (hierarchiczny) i bazaru (sieciowy) oraz zastanawia się nad społecznymi skutkami współczesnej rewolucji cyfrowej.

prof. UAM dr hab. Wiktor Werner – zatrudniony na Wydziale Historii UAM; znawca problematyki związanej z procesami komunikacji kulturowej i ich związkami z historią; autor kilkudziesięciu publikacji w tym m.in. książki pt. Od duszy do świadomości, od jednostki do społeczeństwa: szkice z historii intelektualnej.

Data wykładu: 18 grudnia 2019

Tytuł wykładu: Od Marcinkowskiego do Wawrzyniaka. Praca organiczna a drogi awansu społecznego w XIX w.

Wykład ma trzy wyraźnie części. W pierwszej, która ma charakter wprowadzający, poznajemy ogólne tło wieku XIX, czyli czas gwałtownej modernizacji świata, której skutkiem była tzw. nowoczesność. Część druga poświęcona jest sytuacji na ziemiach polskich w XIX wieku, a zwłaszcza w Wielkim Księstwie Poznańskim, w którym rozwój idei i praktyki pracy organicznej przyczynił się do stworzenia nowoczesnego narodu i społeczeństwa polskiego. W części ostatniej wykładowca na trzech przykładach ukazuje różne drogi awansu społecznego Polaków w XIX wieku. Postać Karola Marcinkowskiego to przykład awansu poprzez edukację. Hipolit Cegielski jest przykładem awansu społecznego poprzez aktywność gospodarczą. A ks. Piotr Wawrzyniak z kolei stanowi uosobienie podniesienia pozycji społecznej poprzez wybór drogi księdza.

prof. UAM dr hab. Przemysław Matusik – prodziekan Wydziału Historii UAM; redaktor naczelny „Kroniki Miasta Poznania”; znawca problematyki pracy organicznej i działań wielkopolskich organiczników; autor kilkudziesięciu tekstów naukowych, w tym publikacji pt. Idea pracy organicznej w Poznańskiem w dobie Karola Marcinkowskiego.

Data wykładu: 15 stycznia 2020

Tytuł wykładu: Pola aktywności ziemiaństwa wielkopolskiego w XIX i XX wieku na przykładzie rodu Chłapowskich

Wykład ukazuje dzieje i pola aktywności czterech pokoleń ziemiańskiej rodziny Chłapowskich. Najpierw poznajemy losy gen. Dezyderego Chłapowskiego, a następnie jego syna Kazimierza, wnuka Mieczysława oraz prawnuka Dezyderego. Podczas wykładu poznajemy też miejsca związane z Chłapowskimi, czyli Turew, Kopaszewo, Rąbiń i Sobiejuchy. Wykład jest bogato ilustrowany autorskimi fotografiami, które ukazują piękno krajobrazu Ziemi Kościańskiej oraz jej walory kulturowe i edukacyjne.

prof. dr hab. Violetta Julkowska – zatrudniona na Wydziale Historii UAM; badaczka historii historiografii i znanych rodów wielkopolskich, w tym rodziny Chłapowskich; autorka kilkudziesięciu publikacji,  w tym m.in.: Działalność społeczna Mieczysława Chłapowskiego ze szczególnym uwzględnieniem Fundacji Sułkowskich w Rydzynie w latach 1926-1939; Historia dla wyobraźni. Recepcja i interpretacja pisarstwa historycznego Karola Szajnochy;  Historie rodzinne.

Data wykładu: 12 lutego 2020

Tytuł wykładu: Kultura literacka dworu ziemiańskiego

Wykład dzieli się na dwie części. W pierwszej autorka ukazuje trudności definicyjne pojęcia ziemiaństwo i przedstawia elementy składowe kultury literackiej dworku szlacheckiego. Część drugą stanowi studium przypadku i przedstawia młodzieńczą twórczość poetycką Izydory Dąmbskiej, znanej później przedstawicielki lwowsko-warszawskiej szkoły filozoficznej. Podczas wykładu mamy unikatową okazję zapoznania się z nigdzie nie publikowanymi dotąd wierszami młodej Izydory Dąmbskiej.

prof. UAM dr hab. Barbara Judkowiak – kierowniczka Zakładu Literatury Staropolskiej i Oświecenia w Instytucie Filologii Polskiej UAM; znawczyni problematyki kultury literackiej dworów ziemiańskich; autorka kilkudziesięciu publikacji, w tym m.in. książki pt. Dwór mający w sobie osoby i mózgi rozmaite: studia z dziejów literatury i kultury.

Data wykładu: 26 lutego 2020

Tytuł wykładu: Propagandowe funkcje opery barokowej

Wykład jest próbą ukazania klucza pozwalającego zrozumieć świat opery barokowej. W pierwszej części autor wyjaśnia pojęcia opera oraz propaganda a następnie przedstawia genezę sztuki operowej. Druga część jest analizą wybranych arii operowych z wyjaśnieniem ich kontekstu historycznego. Wykładowca odwołuje się m.in. do takich oper jak: Teuzzone, Il Giustino, Ottone in villa Antonio Vivaldiego; Siroe oraz Semele Georga Friedricha Haendla czy Bellérophon Jana Baptysty Lully’ego.

prof. UAM dr hab. Igor Kraszewski – zatrudniony na Wydziale Historii UAM w Zakładzie Historii Nowożytnej do XVIII wieku; znawca kultury sarmackiej, w tym kultury muzycznej okresu nowożytnego; autor licznych publikacji w języku polskim, francuskim i angielskim, w tym m.in. Portretu sarmaty oświeconego.

Data wykładu: 11 marca 2020

Tytuł wykładu: Wyboista droga do niepodległości. Polacy w czasie I wojny światowej

Wykład pozwala uzyskać odpowiedź na następujące pytania: Jakie orientacje polityczne mieli do wyboru Polacy u progu I wojny światowej? Jakie były polskie formacje wojskowe utworzone w czasie tej wojny? Jaki był los Polaków w obcych mundurach? Jakie znaczenie miał akt 5 listopada? Jaką rolę odegrali Piłsudski, Dmowski i Paderewski w procesie tworzenia niepodległego państwa polskiego? Na czym polegała „wyboistość” polskiej drogi do niepodległości?

prof. UAM dr hab. Damian Szymczak – zatrudniony na Wydziale Historii UAM w Zakładzie Kultury i Myśli Politycznej; znawca sprawy polskiej w okresie I wojny światowej; autor licznych publikacji, w tym m.in. książki Między Habsburgami a Hohenzollernami: rywalizacja niemiecko-austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego.

Wykłady transmitowane przez kanał YouTube

Data wykładu: 12 maja 2020

Tytuł wykładu: Realista i fantasta. W 85. rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego i Michała Bobrzyńskiego

12 maja 1935 r. zmarł Józef Piłsudski. Niespełna dwa miesiące później odszedł Michał Bobrzyński. Poznali się w 1908 r., kiedy pierwszy  z nich był mało znanym socjalistą oraz konspiratorem, a drugi obejmował urząd namiestnika Galicji i stał na czele krakowskich konserwatystów. Obaj wiedzieli, że w zbliżającej się wojnie Austro-Węgry zmierzą się z Rosją. Jak potoczyły się późniejsze drogi Piłsudskiego i Bobrzyńskiego? Który z nich był realistą, a który „fantastą”? Dlaczego o Piłsudskim wiedzą wszyscy, a Bobrzyńskiego znają tylko nieliczni? Odpowiedzi na te i na wiele innych pytań można uzyskać podczas tego wykładu.

prof. dr hab. Waldemar Łazuga – kierownik Zakładu Kultury i Myśli Politycznej na Wydziale Historii UAM; były rektor Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu; główny ekspert d.s. kompetencji kluczowych w projekcie Cyfrowa Szkoła Wielkopolsk@2020;  historyk badający dzieje Austro-Węgier, Galicji i Wielkopolski; autor m.in. prac o Michale Bobrzyński, Kazimierzu hr. Badenim, Gabrielu Narutowiczu, Jarogniewie Drwęskim; wielokrotnie nagradzany za swoje publikacje, m.in. za książkę „Kalkulować”… Polacy na szczytach c. k. monarchii.

Data wykładu: 15 maja 2020

Tytuł wykładu: Skąd zło? Literatura wobec zarazy

Wielkie epidemie to tragiczne doświadczenie ludzkości, znane jej od zarania dziejów. Literatura – od starożytności po współczesność – oddaje lub kształtuje duchowość epidemii. Boccaccio w Dekameronie proponuje postawę ekskluzywną – lękowi przeciwstawia urzekającą moc opowieści. Danel Defoe w Dzienniku roku zarazy analizuje etapy i konsekwencje moru, który stopniowo bierze we władzę XVII-wieczny Londyn. Albert Camus traktuje dżumę jak test na istotną wartość egzystencji. Gustaw Herling-Grudziński w Dżumie w Neapolu stara się rozszerzyć perspektywę o refleksję nad naturą władzy i sprawiedliwości. A García Márquez w Miłości w czasach zarazy panoramicznie odsłania śmierć i miłość złączone w zmysłowym tańcu… Wykład jest próbą ukazania, w jaki sposób literatura próbuje nadać sens epidemiom.

prof. dr hab. Piotr Śliwiński – kierownik Zakładu Poetyki i Krytyki Literackiej w Instytucie Filologii Polskiej UAM w Poznaniu; wieloletni kurator międzynarodowego festiwalu „Poznań Poetów”; przewodniczący kapituły Poznańskiej Nagrody Literackiej; autor m.in. książki Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej.

Data wykładu: 20 maja 2020

Tytuł wykładu: Jak fundusze europejskie różnicują przestrzeń Polski. Szansa czy zagrożenie?

Fundusze europejskie stanowią instrumenty finansowe realizacji polityk Unii Europejskiej. Jednym z nich jest polityka spójności, która zmierza do osiągania spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej Wspólnoty. Ich osiągnięcie ma na celu zapewnienie wszystkim mieszkańcom Unii Europejskiej podobnych szans i możliwości w osiąganiu porównywanego poziomu i warunków życia. Polska od momentu wejścia do Unii Europejskiej pozostaje największym beneficjentem polityki spójności. Niestety nie skutkuje to oczekiwaną skalą zmniejszenia międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych zróżnicowań poziomu i warunków życia w Polsce. Co jest przyczyną tego stanu? Czy można to zmienić? Jakimi wyzwaniami będzie skutkować pandemia SARS-CoV2? Odpowiedź na te pytania będzie można znaleźć w trakcie niniejszego wykładu.

prof. dr hab. Paweł Churski – dziekan Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM w Poznaniu oraz kierownik Zakładu Studiów Regionalnych i Lokalnych; autor ponad 200 publikacji w języku polskim i angielskim, w tym książki pt. Gospodarka  przestrzenna – kluczowe  problemy  i  koncepcje  badawcze, wyzwania praktyki, profil i innowacyjność edukacji.

Data wykładu: 26 maja 2020

Tytuł wykładu: Ostatnia wielka epoka lodowcowa w Wielkopolsce

Lodowce nie tyle zmieniły Wielkopolskę, co wytworzyły tę krainę w ciągu zaledwie kilku tysięcy lat. Jak gwałtowne było zjawisko zlodowacenia świadczą wyniki badań wskazujące na tempo ruchu lodowca wynoszące około 4 km rocznie. Jak wyglądała ostatnia wielka epoka lodowcowa w Wielkopolsce? Jaki był jej mechanizm? Jakie wywołała ona skutki? O tym wszystkim możemy dowiedzieć się podczas niniejszego wykładu.

prof. UAM dr hab. Leszek Kasprzak – dziekan Wydziału Nauk Geograficznych i Geologii oraz kierownik Zakładu Geomorfologii; specjalista w zakresie badań osadnictwa w Wielkopolsce terenów polodowcowych; autor wielu publikacji, w tym m.in. książki pt.  Model sedymentacji lądolodu vistuliańskiego na Nizinie Wielkopolskiej.