Jan Jajor – historyk, regionalista, działacz samorządowy
6.10.1939 r. – 19.01.2012 r.
Praca w charakterze nauczyciela
Pracował jako nauczyciel m.in. w szkole w Chrzanie oraz w Śmiełowie. Właśnie w tamtejszej szkole, mieszczącej się w pałacu Chełkowskich, wspólnie z Wacławem Kaczmarkiem i Janiną Andrzejewską, starali się poprzez ciekawe formy pracy z młodzieżą i kontakty z tutejszymi mieszkańcami podtrzymać dawną tradycję domu Chełkowskich i pielęgnować pamięć o osobie wieszcza, ze szczególnym uwzględnieniem jego pobytu w śmiełowskim pałacu.
Działalność polityczna i społeczna
W latach 70. i 80. był sekretarzem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Jarocinie. Później należał do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Był radnym rady powiatu jarocińskiego I, II, i III kadencji, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej, był również członkiem komisji edukacji i kultury.
Historyk zainteresowany dziejami Ziemi Jarocińskiej
Założył Klub Regionalistów Ziemi Jarocińskiej, Koło Polskiego Towarzystwa Historycznego w Jarocinie i Stowarzyszenia Opiekunów Zabytków Ziemi Jarocińskiej. Był aktywnym członkiem zarządu Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego oraz prezesem koła w Jarocinie. Z jego inicjatywy we wszystkich gminach powiatu jarocińskiego założone zostały koła Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Dzięki jego staraniom na mieszkowskim rynku stanął pomnik pierwszego przywódcy Powstania Wielkopolskiego gen. Stanisława Taczaka, zaś na grobach powstańców umieszczone zostały Wielkopolskie Krzyże Powstańcze. Za swą działalność w Towarzystwie nagrodzony został w 2007 r. statuetką „Dobosza Powstania”, będącego honorową nagrodą przyznawaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Był autorem ponad 200 artykułów o historii Ziemi Jarocińskiej, które publikowano w prasie regionalnej m.in.: „Gazecie Jarocińskiej”, „Życiu Jarocina”, „Zapiskach Jarocińskich”, „Przeglądzie Wielkopolskim”, „Znad Warty”, „Powstańcu Wielkopolskim”. Był redaktorem czasopisma „Magazyn Regionalny – powiat jarociński” oraz autorem wielu książek o tematyce historycznej. Kolekcjonował również dokumenty historyczne dotyczące ziemi jarocińskiej. W 2009 r. został laureatem nagrody Burmistrza Jarocina im. Stanisława Taczaka za Zasługi dla Ziemi Jarocińskiej, a w listopadzie 2011 r. został odznaczony Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, nadanym przez Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Ostatni etap życia
Zmarł 19.01.2012 r. Spoczywa na cmentarzu w Jarocinie. Po jego śmierci w „Gazecie Jarocińskiej” ukazał się artykuł:
„W wieku 72 lat zmarł znany i ceniony jarociński regionalista, samorządowiec Jan Jajor.
Był radnym powiatowym – przewodniczącym komisji rewizyjnej. Jednak prawdziwą pasją dla Jana Jajora zawsze była historia – zwłaszcza lokalna, dotycząca Ziemi Jarocińskiej. – Moim największym osiągnięciem jest kolekcja materiałów o historii Ziemi Jarocińskiej, które wydrukowane zostały w ponad 200 artykułach i 10 książkach. Ponadto zorganizowałem kilka towarzystw, które propagują dzieje regionu jarocińskiego. Szczególnym wyróżnieniem dla mnie jest honorowa nagroda „Dobosz Powstania” – napisał o sobie na stronie internetowej powiatu jarocińskiego. W ostatnim czasie został również odznaczony Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Odznaczenie zostało mu nadane przez Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, którego przewodniczącym jest prof. Władysław Bartoszewski(…)”.
Na swoim blogu Robert Kaźmierczak (obecnie zastępca burmistrza Jarocina) tak wspomina pana Jana Jajora:
„Zmarł Jan Jajor, Człowiek, którego pasją był Jarocin.
Najpierw poznałem mit Jana Jajora. Skoro w latach 70. i 80. był sekretarzem PZPR w Jarocinie, to musiał być po tej, złej stronie. Oglądając pierwszy raz film „Fala” Piotra Łazarkiewicza, nakręcony podczas Jarocina ’85, zobaczyłem Jana Jajora, którego podpisano na ekranie właśnie jako sekretarza PZPR. Przemawiał, a w tle stało popiersie Lenina. Wszystko się niby zgadzało. Mówił nawet tym charakterystycznym dla tamtego czasu językiem. Ale treść wypowiedzi była jakaś dziwna. Jan Jajor doszukiwał się początków jarocińskiego festiwalu rockowego… w tradycjach śpiewaczych miasta, początkach Chóru im. K. T. Barwickiego, czyli w końcówce XIX wieku. Jakiś oderwany od rzeczywistości ten sekretarz – pomyślałem. Później usłyszałem od Ojca, który nigdy nie był w partii, że Jan Jajor to przyzwoity człowiek. Mit Jana Jajora-sekretarza został zburzony. Później, w latach 90. poznawałem osobiście już nie sekretarza Jajora, ale Pana Janka. Chyba się polubiliśmy. Często przy podawaniu ręki mówił „witaj przyjacielu”. Przyjaciółmi nigdy nie byliśmy, co najwyżej znajomymi. Jednak tym określeniem „przyjacielu” Pan Janek okazywał swoją wielką ludzką życzliwość i serdeczność. W połowie 2011 r. umówiliśmy się na długą rozmowę. Rejestrowałem ją na dyktafonie i kamerze. Dotarliśmy do 1982 r. Na ciąg dalszy umówiliśmy się na później… Spotykaliśmy się jeszcze wielokrotnie, powtarzając, że musimy dokończyć opowieść. Nie zdążyliśmy.
Zawsze wydawało mi się, że teraźniejszość jest bardzo ważna dla Pana Janka. Angażował się w działalność kilku stowarzyszeń, był aktywny w działalności partyjnej, nigdy nie zmieniał szyldów, był radnym Rady Powiatu. Jednak zawsze odnosiłem wrażenie, że bardziej od teraźniejszości Pana Janka fascynuje przeszłość. Nie ta, w której przyszło mu pełnić funkcję sekretarza i nie musiał się tego wstydzić. Jego pasją było Powstanie Wielkopolskie, generał Stanisław Taczak, ale i ks. Ignacy Niedźwiedziński i wiele innych wielkich postaci. Bo jego wielką pasją był Jarocin. Może dlatego się polubiliśmy…”.
Natomiast w „Życiu Jarocina” tak wspominano Jana Jajora:
„Zmarł jarociński regionalista, samorządowiec, radny powiatowy Jan Jajor.
Jan Jajor był radnym powiatu jarocińskiego, wieloletnim działaczem samorządowym, ale my znaliśmy go jako historyka-regionalistę. Ostatnie artykuły, które przyniósł do redakcji „Życia Jarocina” dotyczyły księdza Niedźwiedzińskiego i prosił, aby zapowiedzieć uroczystość odsłonięcia tablicy na kościele św. Marcina. Sam na uroczystość już nie przybył.
Jan Jajor został odznaczony Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Złoty medal przyznała mu Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, której przewodniczy prof. Władysław Bartoszewski. Jan Jajor zapracował na medal m.in. inicjowaniem organizacji uroczystości upamiętniających rocznicę ważnych wydarzeń historycznych, jak choćby powstanie wielkopolskie, czy 70. rocznica wybuchu II Wojny Światowej. – Moim powiedzeniem jest, że „pomnik musi żyć”. Muszą być ludzie, którzy będą pamiętać o miejscach pamięci – skomentował skromnie Jan Jajor.
Na zawsze pozostaną w naszej pamięci rozmowy, które w redakcji „Życia Jarocina”, przeprowadzali ze sobą Jan Jajor i Piotr Marchwiak. A rozmawiali najczęściej o Jarocinie i jarociniakach – dawnym Jarocinie i o jarociniakach, których nikt z nas nie znał, bo żyli pewnie ze 100 lat temu… Byli jak oderwani od rzeczywistości. Wymieniali się pożółkniętymi kartkami i prosili o skanowanie czarno-białych fotografii. Dwaj pasjonaci, którzy różnili się poglądami politycznymi, ale nigdy o nich nie dyskutowali głośno. Obaj zakochani w historii naszego miasta. Obu już ich nie ma…”.
Znaczenie postaci
Jan Jajor był człowiekiem nierozerwalnie związanym z Ziemią Jarocińską. Bez wątpienia w pamięci współczesnych i potomnych pozostanie jako znany i ceniony pasjonat historii, zwłaszcza lokalnej. Na wyróżnienie zasługuje fakt, że to właśnie z jego inicjatywy we wszystkich gminach powiatu jarocińskiego założone zostały koła Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Pozostawił po sobie bogaty dorobek w postaci książek i artykułów o tematyce historycznej, szczególnie tej związanej z Ziemią Jarocińską. Pamięć o nim powinna być wciąż żywa również dlatego, że dał się poznać jako bardzo dobry człowiek.