ks. Mateusz Zabłocki

Pochodzenie

Mateusz Zabłocki urodził się 15 sierpnia 1887 r. w Żurawicach w parafii Chodecz pod Włocławkiem. Na chrzcie nadano mu imiona Mateusz – Jerzy. Żurawice to obecnie mała wieś położona w województwie kujawsko-pomorskim w gminie Boniewo. Był synem Zygmunta Zabłockiego zarządcy majątku Żurawice i Heleny z domu Ostoi-Lnińskiej. Miał sześcioro rodzeństwa.

Dzieciństwo

Jego pierwszą nauczycielką była matka. Uczyła go miłości do ojczyzny, języka polskiego i historii, by ustrzec przed zaborczym wynarodowieniem.

Edukacja

Pierwsze nauki Mateusz Zabłocki pobierał w domu rodzinnym, jego prywatną nauczycielką była Stefania. Swoją naukę szkolną zaczął w Królewskim Gimnazjum w Inowrocławiu. W trakcie nauki władze szkolne kładły nacisk na germanizowanie polskich uczniów. Mateusz Zabłocki sprzeciwiał się zniemczeniu, za co zostal dotkliwie pobity przez nauczyciela Schlechta. To stało się powodem przeniesienia przez rodziców Mateusza do gimnazjum w Trzemesznie, w którym uczył się cztery lata. Był trójkowym uczniem, ale pilnym i sumiennym. Po zwolnieniu agresywnego wykładowcy Zabłocki postanowił wrócić do Inowrocławia, gdzie zdał maturę i 16 lutego 1909 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. Tego samego roku wstąpił na studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Poznaniu, a następnie w Gnieźnie. Jego ówczesny proboszcz Antoni Laubitz nakłonił go do studiowania teologii. Po otrzymaniu święceń kapłańskich był wikariuszem w parafiach w Mogilnie, Kamieńcu i Kruszwicy.

Etapy życia Zabłockiego

Powstanie wielkopolskie

Gdy w 1918 r. wybuchło powstanie wielkopolskie Mateusz Zabłocki został kapelanem oddziałów powstańczych. Szlak powstańczy zaprowadził Mateusza Zabłockiego na front północny, którym dowodził gen. K. Grudziński. Wyróżnił się podczas bitwy pod Zdziechową koło Gniezna. Tu jako przedstawiciel powstańców podejmował rozmowy z siłami wojsk niemieckich. Następnego dnia został uprowadzony. Znajdował się w trudnej sytuacji, ponieważ Niemcy grozili mu utratą życia, lecz po kilku dniach został wymieniony na jeńców niemieckich i wrócił na miejsca powstańczych bitew. 8 stycznia 1918 r. Zabłocki uczestniczył w bitwie o Szubin, w trakcie której wykazał się wyjątkowym bohaterstwem prowadząc oddziały powstańcze do walki z krzyżem w ręku. Dnia 16 lutego 1919 r. został kapelanem 3. Pułku Ułanów Wielkopolskich i 61. Pułku Piechoty. Za swoje wielkie osiagnięcia i odwagę zostaje kapelanem Garnizonu Gnieźnieńskiego.

Wojna polsko-bolszewicka

W 1920 r. Zabłocki został kapelanem 15 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej, po czym wziął udział w wojnie polsko – bolszewickiej. Szczególnym bohaterstwem wyróżnił sie podczas bitwy pod Berezyną. Zaskoczone polskie oddziały niespodziewanie zaczęły się cofać. M. Zabłocki przeczuwając niebezpieczeństwo chaotycznego odwrotu wybiegł 50 metrów przed linię wołając donośnym głosem na żołnierzy i słowami zachęty zagrzewał ich do walki. Sam wyznaczył linię obrony i ich zatrzymał. Żołnierze zawstydzeni i zarazem zdumieni odwagą Zabłockiego stanęli na linii przez niego wyznaczonej i bronili pozycji. Za wykazane wówczas męstwo został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy.

Działalność duszpasterska

Na poczatku 1921 r. został proboszczem kościoła pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Gnieźnie. Funkcję tę pełnił do 1923 r. w tym roku uzyskał nominacje na proboszcza parafii Św. Trójcy, którą pełnił do śmierci. Podczas pełniania funkcji duszpasterza w Farze, odnowił kościół i postawił Dom Katolicki. Mateusz Zabłocki zapoczątkował wydawanie czasopisma „Wiadomosci Parafialne”. Z jego inicjatywy został zbudowany kościół w Zdziechowie. Zabłocki był ulubieńcem dzieci, z którymi nawiązywał bardzo dobre i przyjazne kontakty m.in. organizował działalność wychowawczą w „Krucjacie Eucharystycznej” i Stowarzyszeniu Misyjnym „Dzieciątka Jezusa”, poprzez organizowanie wycieczek, festynów dziecięcych w niedalekich Dalkach.

Działalność Społeczna i Polityczna

W 1928 r. został wybrany z ramienia Stronnictwa Narodowego do sejmu. W okresie międzywojennym był aktywnym działaczem społecznym i politycznym w Gnieźnie. Był również sędzią gnieźnieńskim, radnym i dziekanem dekanatu.W czasie pełnienia tych obowiązkow dbał o ludzi biednych i pokrzywdzonych.

II Wojna Światowa

Od momentu wybuchu II wojny światowej zaangażował się w obronę miasta i ojczyzny. Po opuszczeniu 4 września 1939 r. Gniezna przez władze miejskie oraz jednostki wojskowe, ks. mjr. Mateusz Zabłocki przystąpił do zorganizowania tymczasowego zarządu miasta. Aby zapewnić mieszkańcom Gniezna normalne warunki życia ks. Zabłocki kazał emitować zastępcze bony pieniężne, zabezpieczył sklepy, urzędy i magazyny przed kradzieżami i wandalizmem. Zorganizował Straż Obywatelską, której zadaniem była obrona miasta oraz zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom. 10 września 1939 r. Zabłocki wyjechał na spotkanie wojsk niemieckich, aby omówić warunki kapitulacji i uchronić miasto od zniszczeń. W okolicach Żydowa niedaleko Gniezna samochód został obrzucony granatami, a ks. Zabłocki został poważnie ranny w prawe przedramię. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Gniezna był wielokrotnie przesłuchiwany, a w nocy z 12 na 13 października, aresztowany i przewieziony do więzienia w Inowrocławiu. Ksiądz major Zabłocki został rozstrzelany 17 października 1939 r. Po wojnie zwłoki przeniesiono na cmentarz św. Piotra w Gnieźnie i uroczyście pochowano.

Znaczenie postaci

Mateusz Zabłocki miał wielki wpływ na historię Gniezna, walczył w imię ojczyzny i wiary. Niewielu jest, było i będzie takich ludzi jak on. Był ostoją dla Gniezna w najtrudniejszych czasach. Jego głównym hasłem życiowym było: „Niech żyje Polska !” które wykrzyknął w czasie egzekucji. Za swoje poświęcenie i patriotyzm został odznaczony Krzyżem Niepodległości oraz Złotym Krzyżem Zasługi. W Gnieźnie upamiętniony jest licznymi tablicami pamiątkowymi. Jest patronem Szkoły Podstawowej nr 2 oraz ulicy noszacej jego nazwisko. Mimo upływu wielu lat jest dla nas ogromnym autorytetem, możemy się od niego uczyć patriotyzmu, odwagi i poświęcenia dla dobra innych.

Literatura:

Dzieje Gniezna. Praca zbiorowa pod red. J.Topolskiego, Warszawa 1965.

Encyklopedia Gniezna i ziemi gnieźnieńskiej. Praca zbiorowa, Towarzystwo Miłośników Gniezna 2011.

Gniezno i ziemia gnieźnieńska. Praca zbiorowa pod red. J. Topolskiego,Gniezno 1978.

Wygocki Z.: Gniezno i ziemia gnieźnieńska w powstaniu wielkopolskim 1918-1919, Poznań 1988.