Witold Leon Czartoryski

ur. 10 lutego 1864
zm.
Szkoła Podstawowa w Dąbrówce

Zdjęć: 8

Pochodzenie

Urodził się 10 lutego 1864 roku, w pałacu Czartoryskich na terenie Wiednia.

Ojciec- Jerzy Konstanty Czartoryski

Matka- Maria Joanna Czermak

Dzieciństwo

Przeżył szczęślie dzieciństwo w arystokracyjnej rodzinie.

Edukacja (lub „młodość”)

Uzyskał staranne wykształcenie gimnazialne w szkołach prywatnych.

Etapy działalności

Gospodarka i przedsiębierczość. Polityka i społeczeństwo. Edukacja. Literatura.

Etap pierwszy

W 1903r. członek zarządu cukrowni w Przeworsku.

Właściciel i zarządca klucza pełkińskiego nad Sanem oraz Konarzewa w gminie Dopiewo k/Poznania i Bielin.

Prezes spółki wodnej łańcucko-jarosłwskiej.

Członek komisji rolnej i szkolnej.

Etap drugi

Zakładał ochronki i szkoły wiejskie, pomagając ubogiej ludności.

Prowadził fundusz emerytalny, łożył na utrzymanie 17 parafi rzymsko i greckokatolickich.

Radny Rady powiatu jarosławskiego (1891-1918 w tym prezes Rady (1898-1904, 1910-1913) i wiceprezes (1906-1910). Od 1910 roku prezes Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie, wiceprezes Centralnej Organizacji Stowarzyszeń Rolniczych w Warszawie.

W 1906 roku był założycielem Towarzystwa Kółek Ziemian, przekształconego (po 1918 roku) w Związek Ziemian. Poseł do Sejmu Galicyjskiego (1908-1914).

Od 1913 roku dziedziczny członek w austriackiej Izby Panów w Wiedniu. Uczestnik konferencji założycielskiej Komitetu Narodowego Polskiego z siedzibą w Paryżu. W 1918 roku mianowany przez Radę Regencyjną komisarzem dla Galicji.

Senator RP I i II kadencji w latach 1922-1930. Członek zarządu Biblioteki Polskiej w Paryżu.

Był współtwórcą „Rzeczypospolitej” i „Warszawianki”

Kolejne etapy…

Działacz TSL i Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, członek komisji egzaminacyjnej Akademii Rolniczej w Dublanach i Studium Rolniczego w Krakowie, prezes Wyższych Kursów Ziemiańskich we Lwowie.

Autor publikacji „Park dworski w Pełkiniach”, „Kilka słów o przycinaniu i leczeniu chirurgicznym drzew…” (1929).

Współpracownik „Rolnika” (1908), „Gazety Narodowej” (1912), „Hodowcy”, „Jeźdźca” i innych.

Był entuzjastą koni, hodował konie arbskie. W majątku Pełkinia w stadninie wyhodował znane i piękne konie Czubuthan, Babolna, Ba-Ida, Kasmira i Aeniza.

Zakładał także cegielnie i tartaki.

Książę Witold poślubił Jadwigę Dzieduszycką 21 lutego 1889 roku. Czartoryscy mieli dwanaścioro dzieci- trzy córki i dziewięciu synów.

Atmosfera domu Witolda była przesiąknięta głęboką wiarą, zarówno książę Witold jak i księżna Jadwiga należeli do Sodalicji Mariańskiej. Rodzice świadomie starali się wychowywać w wierze swe dzieci, co zaowocował w przyszłości m.in. tym, że dwaj bracia Jana zostali księżmi diecezjalnymi, a siostra wizytką.

W czasie II wojny światowej pozostał na skrawku majątku Pełkinie, który opuścił w 1944 roku i zamieszkał u syna Stanisława w Makowie Podhalańskim. Tam zmarł 6 września 1945 roku.

Znaczenie postaci

Działalność Czartoryskiego przypadła na trudny okres zaborów, kiedy to Polska zniknęła z map świata. Książe nie zważając na problemy pracował nad rozwojem gospodarczym Wielkopolski, tak jak by wiedział, że silny gospodarczo okręg będzie mial ogromne znaczenie najważniejsze, gdy Polska odzyska niepodległość. Witold Czartoryski przeciwstawiał się wykorzenieniu przez zaborców polskości. Także później, już po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku dbał o wzrost znaczenia gospodarczgo kraju. Zostawił po sobie kilka pubikacji i poradników, które stanowiły pomoc w rozwoju gospodarki. Dzięki tym publikacjom działalność Witolda Czartoryskiego była upowszechniana.

Duża liczba dokumentów ukazująca działalność Witolda Czartoryskiego znajduje się w Bibliotece Kórnickiej http://www.bkpan.poznan.pl/biblioteka/index.html

Ród Czartoryskich zasłużył się dla Wielkopolski i całego naszego kraju. Działali głównie w dziedzinie gospodarki i polityki.

Byli właścicielami pałacu w Konarzewie w gminie Dopiewo k/Poznania. W listopadzie 1806 w pałacu zatrzymał się Napoleon Bonaparte.

W Konarzewie rozpoczął gromadzenie swoich zbiorów (później przeniesionych do Kórnika) syn Franciszka Działyńskiego, Tytus Działyński.

W 2013 roku spatkobiercy Witolda odzyskali pałac.

Prawnuczką Witolda Leona Czartoryskiego jest aktorka Anna Czartoryska http://pl.wikipedia.org/wiki/Anna_Czartoryska

Zobacz też: