Od projektu do efektu – grafika dla osób z dysfunkcja wzroku

Założenia projektu

——————————————-

Umiejętnością, sprawiającą uczniom z dysfunkcją wzroku najwięcej problemów i jednocześnie najbardziej czasochłonną, jest tworzenie grafiki dostępnej dotykowo. W ramach projektu jego uczestnicy nauczyli się samodzielnego przygotowywania plików graficznych, drukowania ich w technice druku wypukłego oraz wykorzystania rysunków wykonanych na papierze puchnącym.

Realizacja

—————————————-

Od projektu do efektu – grafika dla osób z dysfunkcją wzroku.

Dla osoby widzącej wydrukowanie grafiki przedstawiającej prostokąt, trójkąt, elipsę czy dowolną figurę geometryczną  nie jest żadnym problemem. Wystarczy, że w edytorze tekstu wstawi odpowiedni kształt, ustali jego wielkość i ją wybierze.

Dla osoby widzącej wydrukowanie grafiki przedstawiającej prostokąt, trójkąt, elipsę czy dowolną figurę geometryczną  nie jest żadnym problemem. Wystarczy, że   w edytorze tekstu wstawi odpowiedni kształt, ustali jego wielkość i wybierze opcję druku. Banalne zadanie z którym poradzi sobie każdy uczeń. Dla ucznia niewidomego taki wydruk jest bezwartościowy. Uczeń niewidomy i słabowidzący nie dysponując specjalistycznym sprzętem nie ma możliwości sprawdzenia na wydruku efektów swojej pracy na komputerze. Nie jest to jednoznaczne z tym, że nie jest on  w stanie stworzyć grafiki, którą będzie w stanie odczytać dotykiem.  Robi to przy pomocy gałki z metalową końcówką, którą na folii wykłuwa lub rysuje kształt figury, funkcji, układu współrzędnych. To żmudna, mało precyzyjna i czasochłonna metoda, nieprzystająca do obecnych możliwości technicznych. 

Celem zajęć realizowanych w ramach projektu  „Od efektu do projektu – grafika dla osób z dysfunkcja wzroku” było nabycie przez uczniów umiejętności obsługi programów graficznych oraz graficznej drukarki brajlowskiej i uwypuklarki. Następnie wydruk rysunku w technologiach dostępnych dla uczniów z dysfunkcja wzroku: na papierze puchnącym oraz papierze brajlowskim na graficznej drukarce brajlowskiej. Wydruk na papierze puchnącym pozwala na dotykowy odczyt rysunku, ponieważ kolor czarny zostaje uwypuklony. Uczniowie mogą odczytywać rysunek po opanowaniu metody jego odczytywania, ponieważ uczą się odczytywać grafikę tak jak inni uczniowie uczą się np. języka obcego.

Technologiczny skok

Podczas indywidualnej pracy przy komputerze uczniowie wyszukiwali oraz weryfikowali uzyskane informacje związane z prawami autorskimi, licencjami, uzyskiwaniem zgody na adaptację materiałów dla osób z dysfunkcją wzroku. Wykorzystywali do tego programy udźwiękowiające, programy powiększające lub dotykową linijkę ze znakami brajla.

Osiągnięcie efektu w postaci wydruku na papierze puchnącym lub graficznej drukarce brajlowskiej wymaga w pierwszej kolejności zaprojektowania rysunku.To z kolei wymagało od uczniów poznania funkcji programu Word, z których do tej pory nie musieli korzystać. Na tym etapie uczniowie mieli również zastanowić się w jaki sposób będą mogli wykorzystać umiejętność projektowania rysunku i druku brajlowskiego tak aby  zdobyta przez nich wiedza mogła znaleźć praktyczne zastosowanie.

Pierwsze samodzielne wydruki, chociaż poprawne pod względem technicznym nie spełniły oczekiwań uczniów. Miało to związek przede wszystkim z faktem, że jak to określali „mocno odbiegały od ich wyobrażeń”. Najczęściej spodziewali się, ze ich projekty są większe i inaczej umiejscowione na wydruku. Dzięki temu, że mieli możliwość porównać swoje wyobrażenie z efektem wykonanej pracy poza podniesieniem poziomu wiedzy i umiejętności z zakresu możliwości wykorzystywania współczesnych narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnej kształtowali wyobraźnię przestrzenną. Po nabraniu biegłości w przygotowywaniu projektów i wydruku uczniowie biorący udział w zajęciach przygotowywali w grupach pomoce dydaktyczne wykorzystywane podczas lekcji.

Pierwsze uwypuklone rysunki były opracowane przez nauczycieli, tak, aby podczas nauki uczniowie mogli już wykorzystać wystandaryzowane oznaczenia np. grubości linii czy faktury wypełniające obszary.

Wykonywanie prostych rysunków wykorzystywanych podczas lekcji było niezbędnym wstępem do próby wykorzystania nowo nabytych umiejętności w codziennym życiu. Uczniowie nie od razu potrafili znaleźć dla nich takie zastosowanie. Po konsultacjach w grupach przedstawiali swoje propozycje, z których jednogłośnie wybrano zaprojektowanie i wydrukowanie swojego wymarzonego pokoju.

Praca nad tym projektem wymagała od każdego z uczniów wykorzystania już zdobytej wiedzy oraz wyobraźni przestrzennej, której rozwijanie w przypadku uczniów niewidomych jest niezwykle istotne. 

Multimedia

Film przedstawiający wydruk na graficznej drukarce brajlowskiej oraz uwypuklenie na papierze puchnącym.

—————————————-

Zespół projektowy

Nazwa szkoły: Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla dzieci Niewidomych w Owińskach
Nauczyciel – opiekun grupy projektowej: Maria Kaliszan-Kaźmierczak
Uczniowie – członkowie zespołu projektowego:

1. Adam Borysiewicz
2. Joanna Książek
3. Miłosz Nowicki
4. Nikola Pałka
5. Kinga Przewoźna
6. Robert Rosiejka
7. Jakub Sobczuk