Powrót Encyklopedia Wielkopolan „Skazaniec z Fortu VII (w Poznaniu) z Sachsenhausen z Dachau Upoważniony powie...”

o. Edward Frankiewicz

ur.
zm.
Zespół Szkół - Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Kąkolewie

Zdjęć: 13

DZIECIŃSTWO

Edward Frankiewicz urodził się jako Paweł Szdżuj w Chrząszczycach, wsi na Opolszczyźnie, czyli pod zaborem pruskim. Jego rodzicami byli Józef i Franciszka z domu Pampuch. Wychowano go w duchu katolickim i patriotycznym. Miał rodzeństwo (wspomina o tym w książce „Człowiek poza nawiasem” – s.100), ale nie są znane ich imiona.
Kiedy zmienił imię i nazwisko – brak informacji; być może stało się to wówczas, gdy składał śluby wieczyste w zakonie lub gdy przyjmował polskie obywatelstwo.

EDUKACJA – DROGA DO KAPŁAŃSTWA

W dzieciństwie ukończył niemiecką Katolicką Szkołę Ludową w Chrząszczycach. Od roku 1919 uczył się w Niższym Seminarium Duchownym w Nysie. Po plebiscycie na Śląsku (marzec 1921 roku), gdy przyjął obywatelstwo polskie, przeniósł się do gimnazjum w Katowicach. W roku 1922 pojawił się w Zakonie Braci Mniejszych w Panewnikach, a nowicjat ukończył w klasztorze w Wieluniu. Lata 1923 – 1928 to czas studiów filozoficznych i teologicznych w Miejskiej Górce i w Metzu we Francji. W 1931 roku obronił doktorat z filozofii w Instytucie Katolickim w Paryżu.

ZWIĄZKI 0. EDWARDA FRANKIEWICZA Z OSIECZNĄ

Po powrocie z Paryża dr Edward Frankiewicz skierowany został do klasztoru ojców franciszkanów w Osiecznej, gdzie wykładał w studium prowincjalnym. Cechował go głęboki kult Maryi i zaledwie kilka lat wystarczyło, by dogłębnie poznał historię klasztoru, znajdującego się w nim cudownego obrazu Matki Boskiej Bolesnej oraz wizerunku Matki Boskiej Świerczyńskiej (Świerczyna to duża wieś położona w gminie Osieczna). Swą wiedzę związaną z tymi miejscami kultu zawarł w publikacjach:
– „Cudowny obraz Matki Boskiej Osieckiej: zarys ikonograficzno – historyczny z ilustracjami” (rok 1938),
– „Łaskami słynący obraz świętego Walentego w kościele oo. Franciszkanów w Osiecznej” (1938 rok),
„U stóp łaskami słynącej Matki Boskiej Świerczyńskiej” (1938 rok).
Patriotyczne wychowanie wyniesione z domu rodzinnego zaowocowało prawdopodobnie zainteresowaniem narodowowyzwoleńczą przeszłością Ziemi Osieckiej. Rezultatem badań, poszukiwań, skrupulatnego gromadzenia informacji stała się publikacja „Osieczna w walce o niepodległość 1890 – 1919”, która ukazała się drukiem w 1939 roku.
Do Osiecznej o. E. Frankiewicz wrócił po wojnie, 23 lutego 1946 roku. Z roku 1946 zachował się maszynopis monografii bardzo wnikliwie prezentującej historię miejscowych franciszkanów pt. „Osieczna. Klasztor oo. franciszkanów w świetle historii i sztuki 1622 – 1945”. W latach 1948 – 50 był gwardianem tutejszego klasztoru. Wraz z powracającymi po wojennej tułaczce zakonnikami podjął prace przywracające kościołowi jego sakralne funkcje. Zakonnicy sprawili też, że obraz Matki Bożej Bolesnej, przez okres wojny przechowywany w kościele parafialnym, wrócił na swoje miejsce w kościele klasztornym. O. Frankiewicz Matce Bożej przypisywał swe ocalenie z obozu, czynił więc starania, by Jej osiecki wizerunek został ukoronowany złotymi koronami papieskimi. W tym celu opracował monografię obrazu i sporządził listę cudów za jego sprawą dokonanych. Starania te zakończyły się sukcesem i koronacja obrazu miała miejsce 5 sierpnia 1979 roku.
O.E. Frankiewicz opuścił Osiecznę w 1950 roku, ale jego związki z miastem trwały. W roku 1986 ukazało się II wydanie maszynopisu monografii E. Frankiewicza „Osieczna. Zarys historyczny”. Wydanie I nosi datę 14 grudnia 1938 roku. Zakres opracowanych zagadnień i precyzja danych dowodzą ogromu pracy i dociekliwości Autora.
E. Frankiewicz, już z Opola, gdzie spędził resztę swego życia, uczestniczył w przygotowaniach uroczystości 600 – lecia nadania Osiecznej praw miejskich, przekazując władzom miasta informacje o dacie tego wydarzenia (rok 1399) w postaci dokładnego odpisu stosownego dokumentu wykonanego na pergaminie, zlecając wykonanie dawnego herbu miasta w wersji urzędowej i dekoracyjnej, przygotowując okolicznościowy referat na posiedzenie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. W lipcu 1970 roku E. Frankiewicz przybył do Osiecznej i osobiście przekazał nową wersję monografii Osiecznej Przewodniczącemu K. Wójta.

LATA II WOJNY ŚWIATOWEJ


O. Edward Frankiewicz został aresztowany 17 stycznia 1940 roku. Jako główny powód w akcie oskarżenia hitlerowcy podali fakt napisania książki „Osieczna w walce o niepodległość 1890 – 1919”. Od 18 do 24 stycznia więziono go w więzieniu policyjnym w Poznaniu, skąd przeniesiony został do Fortu VII na poznańskiej Cytadeli. Od 9 maja do 13 grudnia 1940 roku był więźniem Konzentrationslager Sachsenhausen z numerem obozowym 19664. Najdłużej, bo od 14 grudnia 1940 roku do 29 kwietnia 1945 roku przebywał w „matce wszystkich obozów” w Dachau. Tu otrzymał numer 22800. Na wiosnę 1941 roku ciężko chorował na flegmonę (puchlinę wodną). W roku 1942 poddany został eksperymentom medycznym – wszczepiono mu zarazki malarii. Skutki tego odczuwał do końca życia. O swych przeżyciach, okrucieństwach obozu, których doświadczył i których był świadkiem napisał we wstrząsającym pamiętniku „Człowiek poza nawiasem”.

POBYT I DZIAŁALNOŚĆ W OPOLU

Od 1950 roku do śmierci przebywał w Opolu. Był wykładowcą w Seminarium Duchownym w tym mieście. Przede wszystkim jednak zajmował się pracą naukową i kierowaniem pracami konserwacyjnymi budowli należących do franciszkanów.

ODZNACZENIA

Rok 1963 – Śląska Nagroda im. J. Ligonia (o. Frankiewicz pierwszym laureatem)
Rok 1988 – Medal Rodła

ZNACZENIE POSTACI


Autor dwóch cennych monografii: klasztoru oo. franciszkanów w Osiecznej i miasta Osieczna. To do dziś jedyne tak bogate opracowania.
Propagator wśród okolicznej ludności kultu Matki Boskiej Bolesnej w obrazie znajdującym się w kościele klasztornym w Osiecznej.



Cytaty:

  • „Skazaniec z Fortu VII ...”

Źródła:

  • Duchowieństwo w Dachau
  • Historia Sanktuarium M...
  • Historia Sanktuarium M...
  • Medal Rodła
  • Nagroda im. J. Ligonia...
  • Nazwiska osób odznaczo...
  • Polskie ofiary niemiec...

Zobacz też: